Νέο πλαίσιο που εξορθολογίζει το καθεστώς κάτω από το οποίο προσλαμβάνονται και επιτελούν τα καθήκοντα τους οι ιερείς προωθεί το υπουργείο Παιδείας με το νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή κλείνοντας έτσι και το όποιο μέτωπο έχει με την Εκκλησία καθώς δεν θα ήθελε να την έχει απέναντί της στις εκλογές.
Η κυβέρνηση δεν θα ήθελε να δει διαρροές ψήφων προς τα δεξιά της με τις ευλογίες της Εκκλησίας.
Με την επικαιροποίηση του νόμου 536 του 1945 δίνεται λύση στο πρόβλημα χιλιάδων κληρικών που ενώ είχαν προσληφθεί από το κράτος με τα αντίστοιχα ΦΕΚ, υπηρετούν και αμείβονται κανονικά αλλά η οργανική τους θέση ήταν κυριολεκτικά «στον αέρα».
Πλέον με τον νέο νόμο στις ήδη υπάρχουσες 6.000 θέσεις που προέβλεπε ο νόμος του 1945 προστίθενται άλλες 2.311 μόνιμες οργανικές θέσεις, δηλαδή ο πραγματικός αριθμός των κληρικών που υπηρετούν σήμερα στην Εκκλησία της Ελλάδος, ενώ για την Εκκλησία της Κρήτης 955 οργανικές θέσεις για τους αντίστοιχους κληρικούς που υπηρετούν σήμερα εκεί.
Αυτό δεν σημαίνει πως θα πραγματοποιηθούν 2.311 και 955 νέες προσλήψεις κληρικών αφού οι συγκεκριμένοι ήδη υπάρχουν, υπηρετούν και αμείβονται από το κράτος και φυσικά δεν θα αλλάξει το παραμικρό στην μισθολογική ή ασφαλιστική τους κατάσταση.
Την κατανομή των οργανικών θέσεων στις Μητροπόλεις της περιφέρειας θα κάνει η Ιερά Σύνοδος και στη συνέχεια θα εκδοθούν τα σχετικά προεδρικά διατάγματα. Ενώ είναι σημαντικό να αναφερθεί πως για να είναι σίγουρο πως οι πραγματικές ανάγκες κάθε τοπικής Εκκλησίας καλύπτονται επαρκώς, οι οργανικές θέσεις δεν θα είναι «προσωπικές» αλλά θεσμικές. Δηλαδή οι οργανικές θέσεις θα ανήκουν στις Μητροπόλεις και όχι στα πρόσωπα.
Εάν ένας κληρικός θέλει να φύγει από μια Μητρόπολη για να υπηρετήσει σε μια άλλη θα μπορεί να το πράξει αυτό εφόσον η Μητρόπολη προορισμού του έχει αντίστοιχη κενή οργανική θέση αφού φεύγοντας δεν θα μπορεί να πάρει «μαζί του» την οργανική θέση του αλλοιώνοντας το οργανόγραμμα της κάθε Μητρόπολης.
Στην περίπτωση που κάποιοι Μητροπολίτες επιθυμούν να προσλάβουν επιπλέον κληρικούς από αυτούς που προβλέπονται στις οργανικές θέσεις που θα αντιστοιχούν στις επαρχίες τους, θα μπορούν να το πράττουν προσλαμβάνοντας ιδιωτικά τους κληρικούς αυτούς στην Μητρόπολή τους. Οι κληρικοί δηλαδή αυτοί, θα υπηρετούν μεν όπου επιθυμούν αλλά εφόσον δεν υπάρχει η αντίστοιχη οργανική θέση θα αμείβονται απευθείας από την Μητρόπολη χωρίς αυτό να επηρεάζει τον τελικό προϋπολογισμό του κράτους.
Με άλλη διάταξη δίνεται η δυνατότητα στην Εκκλησία να χειροτονεί νέους επισκόπους χωρίς να επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό.
Μέχρι σήμερα οι επίσκοποι που μπορούσαν να χειροτονηθούν ήταν οι προβλεπόμενοι από τον Κατασταστικό Χάρτη και τις σχετικές αποφάσεις. Αυτοί ήταν οι βοηθοί επίσκοποι της Αρχιεπισκοπής Αθηνών και οι κάτοχοι ειδικών θέσεων στις υπηρεσίες της Ι. Συνόδου όπως ο εκάστοτε γενικός διευθυντής της Αποστολικής Διακονίας ο Αρχιγραμματέας της Ι. Συνόδου κ.α.
Πλέον η Ι. Σύνοδος θα μπορεί να εκλέγει όσους επισκόπους κρίνει πως χρειάζονται για τις ανάγκες της, όμως εφόσον η θέση για την οποία θα εκλεγούν δεν είναι από τις προβλεπόμενες, τότε δεν θα γίνεται καμία αλλαγή στην μισθοδοτική τους κατάσταση.
Η μόνη διαφορά που προβλέπει ο υπό ψήφιση νόμος είναι στις περιπτώσεις σύστασης νέων Μητροπόλεων. Τότε θα συστήνεται κανονικά η θέση νέου Μητροπολίτη και μόνο, αφού θεωρείται πως στην περιοχή που θα αποσπαστεί ώστε να δημιουργηθεί η νέα Μητρόπολη θα υπάρχουν εκ των πραγμάτων δομές και προσωπικό.
Με το νομοσχέδιο από την στιγμή λοιπόν που ασκηθεί δίωξη εις βάρος κληρικού για κακουργηματική πράξη ή και για άλλες σοβαρές πράξεις όπως κλοπή, υπεξαίρεση, απάτη, εκβίαση, πλαστογραφία, δωροδοκία, απιστία οποιοδήποτε έγκλημα κατά της γενετήσιας ελευθερίας ή έγκλημα οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής, ενδοοικογενειακή βία και άλλα, ο μισθός του θα μειώνεται αυτόματα στο 50% μέχρι η υπόθεση του να τελεσιδικήσει.
Στην περίπτωση που κριθεί ένοχος η μισθοδοσία διακόπτεται πλήρως και η οργανική θέση κενώνεται ενώ στην περίπτωση που αθωωθεί του επιστρέφονται έντοκα όλα τα χρήματα που θα του έχουν παρακρατηθεί.
Συγκεκριμένα αναφέρει η ΔΙΣ:
«Εκ του Γραφείου Τύπου της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος ανακοινώνεται ότι με ιδιαίτερη ικανοποίηση και χαρά η Ιερά Σύνοδος παρέλαβε Επιστολή εκ της Γενικής Γραμματείας Θρησκευμάτων του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, διά της οποίας έγινε γνωστό ότι στο νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων με τίτλο: «Νέοι Ορίζοντες στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα: Ενίσχυση της ποιότητας, της λειτουργικότητας και της σύνδεσης των ΑΕΙ με την κοινωνία και άλλες διατάξεις» συμπεριλήφθηκαν διατάξεις που αφορούν στην επίλυση του ζητήματος των οργανικών θέσεων των κληρικών, δηλαδή στην αποκατάσταση της υπάρχουσας νομοθετικής ανακολουθίας.
Σε σχέση με τις ως άνω αναφερόμενες διατάξεις παρατίθενται οι ακόλουθες πληροφορίες που αποσαφηνίζουν την ιστορία του ζητήματος των ρυθμίσεων προς πρόληψη παρανοήσεων:
Α. Το σχέδιο που εκπόνησε το αρμόδιο Υπουργείο (άρθρο 347 νομοσχεδίου) προτείνει μία ενιαία λύση για το πρόβλημα της πολυνομίας, της ανεπίκαιρης νομοθεσίας και της ανάγκης οργάνωσης των θέσεων του εμμίσθου από το Δημόσιο προσωπικού (διακόνων, εφημερίων-πρεσβυτέρων, ιεροκηρύκων, υπαλλήλων Μητροπόλεων) της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Κατά πρώτον, επικαιροποιεί το νομοθετημένο με τον αν. νόμο 536/1945 όριο οργανικών θέσεων εφημερίων κληρικών, το οποίο ήταν τότε στις 6.000, ώστε να είναι ίσο με τον αριθμό των σήμερα διορισμένων και μισθοδοτουμένων εφημερίων.
Το Κράτος είχε προβλέψει με τον νόμο 2200/1940 πληθυσμιακό κριτήριο για την σύσταση μιας Ενορίας (πόσες οικογένειες απαιτούνται για να ιδρυθεί μια Ενορία σε μια περιοχή). Ενορία δεν μπορεί να λειτουργεί χωρίς τον εφημέριο κληρικό του Ναού της.
Βάσει αυτού του νόμου και της αύξησης του πληθυσμού και της δημιουργίας νέων αστικών κέντρων και οικισμών έχουν συσταθεί με προεδρικά διατάγματα 8.168 Ενορίες στις Μητροπόλεις της Εκκλησίας της Ελλάδος. Έχουν διορισθεί ένας ή περισσότεροι εφημέριοι σε κάθε Ενορία ανάλογα με τον πληθυσμό και τις ανάγκες κάθε περιοχής. Σήμερα οι εφημέριοι που υπηρετούν στις 8.168 Ενορίες (ΝΠΔΔ) είναι 8.311, έχουν εκδοθεί για τον διορισμό τους ισάριθμες αποφάσεις διορισμού σε συγκεκριμένες Ενορίες, έχουν δημοσιευθεί σε ΦΕΚ και αμείβονται από το Δημόσιο μέσω ΕΑΠ (Ενιαίας Αρχής Πληρωμής). Συνεπώς, έπρεπε να επικαιροποιηθεί ο ξεπερασμένος αριθμός 6.000 στον ν. 536/1945, ο οποίος ούτε κατά την εποχή του ίσχυσε (οι εφημέριοι που υπηρετούσαν το 1945 ήταν 7.151 και οι συσταθείσες οργανικές θέσεις 6.000). Οι ήδη νομοθετημένες (6.000) όπως και οι προστιθέμενες με το άρθρο 347 θέσεις εφημερίων κληρικών (2.311) οργανικά υφίστανται στην Εκκλησία της Ελλάδος και όχι στο Δημόσιο, αφού οι εφημέριοι δεν είναι δημόσιοι υπάλληλοι.
Δεύτερον, ο α.ν. 536/1945 όριζε ότι οι 6.000 οργανικές θέσεις θα κατανέμονταν στις τότε Μητροπόλεις της Χώρας με διάταγμα, το οποίο όμως δεν έχει εκδοθεί μέχρι σήμερα. Πλέον το νομοσχέδιο προβλέπει ότι θα εκδοθεί προεδρικό διάταγμα, που θα κατανείμει τις οργανικές θέσεις εφημερίων σε όλες τις Μητροπόλεις, αλλά, για λόγους ενιαίας ρύθμισης και εποπτείας των θέσεων, και τις νομοθετημένες θέσεις διακόνων, ιεροκηρύκων και εκκλησιαστικών υπαλλήλων, όπως είναι σήμερα μοιρασμένες σε κάθε Μητρόπολη και κατέχονται από το προσωπικό τους. Η λύση αυτή προτείνεται γιατί οι οργανικές θέσεις διακόνων, ιεροκηρύκων και εκκλησιαστικών υπαλλήλων είναι νομοθετημένες και κατανεμημένες με δεκάδες νόμους, προεδρικά διατάγματα και υπουργικές αποφάσεις, που πρέπει να κωδικοποιηθούν σε ενιαίο κείμενο.
Επιτρέπεται στις Μητροπόλεις να προσλαμβάνουν επιπλέον κληρικούς (από τον ανωτέρω νομοθετημένο αριθμό), τους οποίους θα μισθοδοτούν και θα ασφαλίζουν εξ ιδίων πόρων.
Συμπερασματικά, με τις διατάξεις του άρθρου 347 εναρμονίζεται ο αριθμός οργανικών θέσεων που προβλέφθηκε το 1945 με τον πραγματικό αριθμό των διορισμένων και μισθοδοτουμένων εφημερίων σήμερα και προβλέπεται έκδοση διατάγματος, προκειμένου να υπάρχει ένας ενιαίος οργανισμός των Μητροπόλεων ειδικά για τις θέσεις προσωπικού, οι οποίες μισθοδοτούνται από το Κράτος.
Β. Η σχέση της τακτοποίησης των οργανογραμμάτων των Μητροπόλεων με την κρατική μισθοδοσία.
Ο ν. 536/1945 δεν καθιέρωσε την μισθοδοσία του κλήρου αποκλειστικά από το Δημόσιο. Προέβλεψε ότι η μισθοδοσία των εφημερίων προέρχεται από διάφορες πηγές: α) εισφορά από τα ακαθάριστα έσοδα των Ναών ποσοστού 25% (αυξήθηκε από το 1968 σε ποσοστό 35%), β) εισφορά των οικογενειών κάθε Ενορίας (καταργήθηκε το 1962), γ) επιχορήγηση του Δημοσίου για την διατήρηση της μισθοδοσίας σε ορισμένο ύψος, το οποίο αργότερα νομοθετήθηκε ότι θα είναι ίσο με τον εκάστοτε μισθό του δημοσίου υπαλλήλου (ν. 469/1968). Από το 1945 και εφεξής το Δημόσιο δεν ανέλαβε να πληρώνει το 100% της μισθοδοσίας. Το Δημόσιο ανέλαβε πλήρως την μισθοδοσία του Κλήρου το 2004, όταν ο νόμος 3220 κατήργησε την εισφορά 35% από τα ακαθάριστα έσοδα των Ιερών Ναών.
Η ύπαρξη οργανικής θέσης στις Μητροπόλεις δεν σημαίνει δυνατότητα άμεσης μισθοδοσίας από το Δημόσιο. Κάθε έτος το Δημόσιο προγραμματίζει τους διορισμούς στις κενές οργανικές θέσεις ανάλογα με τις δημοσιονομικές του δυνατότητες. Στο πλαίσιο αυτό το Υπ. Εσωτερικών ετησίως εγκρίνει στο Υπ. Παιδείας και Θρησκευμάτων ορισμένο αριθμό πιστώσεων για την μισθοδοσία προσωπικού, στους οποίους περιλαμβάνονται και νέοι εφημέριοι. Ακολούθως το ΥΠΑΙΘ κατανέμει τις πιστώσεις αυτές στις Μητροπόλεις. Η ύπαρξη οργανικής θέσης συνεπάγεται δυνατότητα της Μητρόπολης να χειροτονήσει και να διορίσει κληρικό, όχι όμως αντίστοιχα την άμεση και αυτοδίκαιη υποχρέωση του Δημοσίου για μισθοδοσία του χειροτονηθέντος κληρικού.
Με τις νέες διατάξεις προβλέπεται ότι αυξάνεται ο αριθμός των 6.000 οργανικών θέσεων στις 82 Μητροπόλεις της Εκκλησίας της Ελλάδος (κατά 2.311), έτσι ώστε να είναι ίσος με τον αριθμό των σήμερα διορισμένων και μισθοδοτουμένων κληρικών. Ο παραπάνω αριθμός αποτελεί το ανώτατο αριθμητικό όριο κληρικών, που μπορεί να μισθοδοτεί το Δημόσιο στο μέλλον σε περίπτωση κενώσεως κάποιας θέσεως. Η τυχόν ίδρυση στο μέλλον νέων Ιερών Μητροπόλεων δεν θα μεταβάλει τον αριθμό νομοθετημένων οργανικών θέσεων εφημερίων, τις οποίες μπορεί να μισθοδοτήσει το Δημόσιο.
Κατά συνέπεια, με τις νέες διατάξεις δεν επιβαρύνεται ο κρατικός προϋπολογισμός με επιπλέον πιστώσεις, ούτε επιδιώκεται η ανατροπή του ετήσιου προγραμματισμού μισθοδοσίας του Κράτους.
Εν τέλει, η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος εκφράζει την ικανοποίησή Της για την αίσια έκβαση αυτής της εκκρεμότητος με την κατάθεση των εν θέματι διατάξεων στο προς ψήφιση νομοσχέδιο και ευχαριστεί δημοσίως τόσο τον Πρωθυπουργό κ. Κυριάκο Μητσοτάκη, όσο και την αρμόδια Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Νίκη Κεραμέως, οι οποίοι συμμερίστηκαν την αγωνία των κληρικών όλης της Χώρας.
Υπενθυμίζεται ότι το ζήτημα τυγχάνει ευρείας πολιτικής συναινέσεως, καθώς και η προηγούμενη Κυβέρνηση αναγνώρισε δημοσίως (με το από 12 Φεβρουαρίου 2019 σχέδιο συμφωνίας Πολιτείας – Εκκλησίας) ότι οφείλει να αποκαταστήσει αυτή την νομοθετική ανακολουθία, ενώ και οι εκπρόσωποι των Κομμάτων στις συναντήσεις τους με τους Ιερούς Συνδέσμους κληρικών Ελλάδος και Κρήτης αναγνώρισαν την ανάγκη νομοθετικής εξασφαλίσεως των θέσεων των κληρικών, οπότε αναμένεται η ψήφιση των σχετικών διατάξεων στην Βουλή με ευρύτατη πλειοψηφία».