Μια ευχάριστη έκπληξη το βιβλίο του Μωυσή Λίτση «Στης Μεταπολίτευσης τα χρόνια» που κυκλοφόρησε αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις «Τόπος». Ιδιαίτερα για μας που εκείνα τα χρόνια τα αναπολούμε εξαιρετικά συχνά, ως την περίοδο μιας νιότης που χαρακτηριζόταν από έντονη δράση, πυρπολούμενη από οραματισμούς για μια καλύτερη κοινωνία, με ορίζοντα την κοινωνική απελευθέρωση. Εξαιρετικά χρήσιμο και διαφωτιστικό όμως και για καθέναν που θα ήθελε να προσεγγίσει το κλίμα εκείνης της εποχής, μέσα από την αποτύπωσή του σε κείμενα και προκηρύξεις του μαχόμενου νεολαιίστικου, εργατικού και λαϊκού κινήματος, που μόλις είχε βγει από μια εφτάχρονη τυραννία.
Μέσα ακριβώς από την παράθεση αυτού του υλικού από το προσωπικό του αρχείο, ο μαθητής τότε και σήμερα γνωστός δημοσιογράφος και συγγραφέας Μωυσής Λίτσης, επιχειρεί την τροφοδότηση της ιστορικής μνήμης.
Όπως αναφέρει ο ίδιος στην Εισαγωγή του βιβλίου, πρόκειται για «ένα ρεπορτάζ, μια ιστορική περιήγηση σε μια από τις πολυτιμότερες πηγές που αντικατοπτρίζουν το κλίμα της έντονης πολιτικοποίησης-κομματικοποίησης και του ριζοσπαστισμού των πρώτων χρόνων της Μεταπολίτευσης: στις προκηρύξεις, τις μπροσούρες και τα φυλλάδια της εποχής, που κυκλοφορούσαν άφθονα σε σταθμούς του Ηλεκτρικού και σε γειτονιές της Αθήνας, σε διαδηλώσεις, συγκεντρώσεις και πορείες».
Μέλος τότε της Δημοκρατικής Μαθητικής Κίνησης (ΔΗΜΑΚ) και του Ρήγα Φεραίου, ο Μωυσής Λίτσης παραθέτει πλήθος ντοκουμέντων κυρίως της περιόδου 1976-79, μεταφέροντας, όπως σημειώνει ο ίδιος, τον αναγνώστη «στα χρόνια εκείνα της έντονης επαναστατικότητας αλλά και του φανατισμού και αντιπαραθέσεων για το ποιος είναι ο σωστός δρόμος για να φτάσει κανείς… στον παράδεισο της κοινωνικής χειραφέτησης»:
«Η ελληνική νεολαία», αναφέρει ο συγγραφέας, «βγαίνοντας από την καταπίεση της χούντας, αρχίζει να αμφισβητεί το συντηρητισμό των μεγαλύτερων σε ηλικία και της ελληνικής κοινωνίας γενικότερα. Η στράτευση σε κάποια από τις νεολαίες των κομμάτων της ευρύτερης Αριστεράς ήταν χαρακτηριστική εκδήλωση αμφισβήτησης και προσπάθειας να βρεθούν εναλλακτικοί τρόποι ζωής και δράσης».
Έτσι, στα πρώτα κεφάλαια του βιβλίου παρατίθενται προκηρύξεις και κείμενα του νεολαιίστικου κινήματος της εποχής, από ένα μεγάλο φάσμα οργανώσεων, πολλές από τις οποίες είναι σήμερα άγνωστες στον νεότερο κόσμο: από την ΚΝΕ και τον Ρήγα Φεραίο, μέχρι το ΚΚΕ (μ-λ), το ΕΚΚΕ, την Κομμουνιστική Οργάνωση «Μαχητής», την ΚΕΜΛ, τη ΣΑΚΕ, τον Προλεταριακό Αγώνα κ.ά. Ακόμη και από την Ελληνική Χριστιανοσοσιαλιστική Οργάνωση Νέων (ΕΧΟΝ).
Στο βιβλίο παρατίθενται, επίσης, προκηρύξεις και κείμενα που κυκλοφόρησαν ενάντια στις προκλήσεις ακροδεξιών, φασιστών και νοσταλγών της χούντας, που είχαν αναπτύξει ιδιαίτερη τρομοκρατική δραστηριότητα εκείνα τα χρόνια.
Μεγάλο μέρος του βιβλίου αναφέρεται στους εργατικούς αγώνες της εποχής, με την παράθεση προκηρύξεων των αριστερών κομμάτων και οργανώσεων, των συνδικαλιστικών παρατάξεων της ΕΣΑΚ (Ενιαία Συνδικαλιστική Αντιδικτατορική Κίνηση, προσκείμενη στο ΚΚΕ) και του ΑΕΜ (Αντιδικτατορικό Εργατικό Μέτωπο, που επρόσκειτο στο ΚΚΕ εσωτερικού) κ.λπ.
Με εντυπωσίασε ιδιαίτερα, μεταφέροντάς με στο κλίμα της εποχής, η παράθεση δύο πρωτομαγιάτικων προκηρύξεων που υπογράφονταν από την ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος. Στη μία απ’ αυτές είναι σημειωμένη με στυλό η λέξη «φράξια». Επρόκειτο για την προκήρυξη του τμήματος της ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος που είχε αποσπαστεί από τη νεολαία του ΚΚΕ εσωτερικού και έμεινε γνωστή ως Β΄ Πανελλαδική.
Στις πρωτομαγιάτικες προκηρύξεις που αναδημοσιεύονται στο βιβλίο βλέπουμε και κάποιες από τις πρώτες εκφράσεις του αναρχικού χώρου, που ακριβώς εκείνα τα χρόνια άρχισε να συγκροτείται με σχετικά μαζική απήχηση στην Ελλάδα.
Εκτενείς είναι και οι αναφορές στους αγώνες κατά της κρατικής καταστολής και της κατασταλτικής θωράκισης του μεταπολιτευτικού καθεστώτος, με ιδιαίτερη αναφορά στο κίνημα συμπαράστασης προς τον φυλακισμένο συνδικαλιστή Γιάννη Σερίφη, τους αναρχικούς Φίλιππα και Σοφία Κυρίτση κ.ά.
Το βιβλίο επεκτείνεται και στον «ενδοαριστερό εμφύλιο», εξαιρετικά έντονο εκείνα τα χρόνια, που οξυνόταν στις προεκλογικές περιόδους, τόσο των βουλευτικών όσο και των δημοτικών εκλογών. Στα σχετικά κεφάλαια τα αναφερόμενα στις εκλογές παρατίθενται και ιστορικά ενδιαφέρουσες προκηρύξεις του ΠΑΣΟΚ, της Ένωσης Δημοκρατικού Κέντρου (ΕΔΗΚ), αλλά και παραγόντων της Ν.Δ.
Δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν και οι αναφορές στο κίνημα διεθνιστικής αλληλεγγύης της εποχής, κατά της δικτατορίας Πινοσέτ στη Χιλή, υπέρ των αγωνιζόμενων Παλαιστινίων και Αρμένιων κ.λπ.
Χωρίς καμιά αμφιβολία το βιβλίο του Μωυσή Λίτση είναι ένα έργο που ξυπνώντας μνήμες στους παλαιότερους, μας προσφέρει πολύτιμα στοιχεία για τον αναστοχασμό. Όντας, συνάμα, εξαιρετικά χρήσιμο σε παλαιότερους και νεότερους.
