Όταν η ΕΕ αποφάσισε να επιβάλει κυρώσεις κατά της Ρωσίας μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, οι ειδικοί και οι πολιτικοί της ήταν τόσο βιαστικοί να ευχαριστήσουν τις ΗΠΑ που δεν εξέτασαν τις επιπτώσεις που οι κυρώσεις θα είχαν στα κράτη μέλη και τους πολίτες τους. Όταν η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε να εφαρμόσει αμέσως τις κυρώσεις της ΕΕ, το έκανε χωρίς να εξετάσει τον αντίκτυπο που αυτά τα μέτρα θα είχαν στην οικονομία της. Όταν το 47% των συνολικών ενεργειακών αναγκών της Ελλάδας προέρχεται από τη Ρωσία σε σύγκριση με το 24% από την ΕΕ, ενώ το 20% των εισαγωγών πετρελαίου της Ελλάδας και το 40% των εισαγωγών αερίου προέρχονται από τη Ρωσία, μια ελληνική κυβέρνηση που σέβεται τον εαυτό της και νοιάζεται για τους πολίτες της δεν θα είχε αποδεχθεί τόσο εύκολα τις κυρώσεις. Η Αθήνα εισήγαγε πετρέλαιο που μεταφερόταν με πλοία μέχρι τις 5 Δεκεμβρίου 2022, όταν επιβλήθηκε ο απαγορευτικός περιορισμός στη μεταφορά πετρελαίου με πλοία.
Οι οικονομικές επιπτώσεις των κυρώσεων ήταν καταστροφικές για την Ελλάδα. Τα υψηλά κόστη ενέργειας οδήγησαν σε αύξηση των τιμών των τροφίμων και δημιούργησαν πληθωρισμό, ο οποίος από 1,22% το 2021 αυξήθηκε στο 9,65% το 2022 και τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους ήταν 6,70%. Παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση διέθεσε 9,5 δισεκατομμύρια ευρώ για μέτρα στήριξης των υψηλων τιμών ενέργειας σε μια προσπάθεια να ανακουφίσει τις αρνητικές επιπτώσεις των κυρώσεων, το υψηλό κόστος διαβίωσης δημιούργησε σοβαρά προβλήματα στους Έλληνες πολίτες, που πρέπει να αντιμετωπίσουν μείωση του εισοδήματός τους και της κατανάλωσής τους. Γι’ αυτόν τον λόγο η πλειονότητα των Ελλήνων αντιτίθεται σε αυτές τις κυρώσεις (57%, σύμφωνα με το Eurobarometer του Φεβρουάριου του 2023).
Είναι ενδιαφέρον να εξετασθεί τώρα αν αυτές οι κυρώσεις είχαν κάποιον αντίκτυπο στη Ρωσία. Όταν επισκέφθηκα την Αγία Πετρούπολη τον περασμένο Σεπτέμβριο, δεν είδα κανένα ορατό αποτέλεσμα των κυρώσεων. Κατά τη συζήτηση του θέματος με απλούς Ρώσους πολίτες, πολλοί μου είπαν ότι δεν είχαν καν γνώση τυχόν κυρώσεων! Η προσδοκία της Δύσης ήταν ότι η ρωσική οικονομία θα συρρικνωνόταν κατά 15%, αλλά το ΔΝΤ κατέγραψε συρρίκνωση λίγο πιο πάνω από το 2%. Η αποτελεσματική ρωσική οικονομική πολιτική απέτρεψε την ελεύθερη πτώση της οικονομίας. Η κυβέρνηση παρείχε υποστήριξη αντίστοιχη του 3% του ΑΕΠ σε μορφή κοινωνικών επιδομάτων, φορολογικών ελαφρύνσεων, επιδοτήσεων δανείων και αύξησε τον ελάχιστο μισθό. Η παρέμβαση της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας σταθεροποίησε την συναλλαγματική ισοτιμία.
Η Ρωσία υποστηρίζεται επίσης από πολλές χώρες που αντιπροσωπεύουν το 59% του παγκόσμιου πληθυσμού. Κατά τους πρώτους επτά μήνες του τρέχοντος έτους, η Μόσχα ήταν ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής υγροποιημένου φυσικού αερίου στις χώρες της ΕΕ. Ενώ το ρωσικό πετρέλαιο είναι απαγορευμένο, τα καύσιμα που προέρχονται από ρωσικό πετρέλαιο πλημμυρίζουν την Ευρώπη επειδή οι πωλήσεις του ρωσικού πετρελαίου προς Κίνα, Ινδία και Τουρκία έχουν αυξηθεί κατά κόρυφον. Σε αυτές τις χώρες, το πετρέλαιο μετατρέπεται σε προϊόντα πετρελαίου που εξάγονται στη Δύση. Οι εισαγωγές πετρελαίου της Ινδίας από τη Ρωσία ήταν 69 εκατομμύρια βαρέλια τον Μάιο, δηλαδή δέκα φορές περισσότερες από το 2021. Η Ινδία εξήγαγε 5,1 εκατομμύρια βαρέλια ντίζελ και 3,2 εκατομμύρια βαρέλια καυσίμων αεροπλάνου στην ΕΕ τον Ιούνιο, σε σύγκριση με 1,68 εκατομμύρια και 0,51 εκατομμύρια τον Ιούνιο του 2021.
Η Ρωσία επωφελείται επίσης από το γεγονός ότι σημαντικές χώρες της ΕΕ παραβιάζουν αποτελεσματικά και έμμεσα τις δικές τους κυρώσεις. Οι γερμανικές εξαγωγές αυτοκινήτων στο Καζακστάν αυξήθηκαν κατά 507% και στην Αρμενία κατά 761%. Αυτά τα αυτοκίνητα εξάγονται στη συνέχεια στη Ρωσία. Οι εξαγωγές γερμανικών χημικών προϊόντων στην Αρμενία αυξήθηκαν κατά 110% και στο Καζακστάν κατά 129%, ενώ οι πωλήσεις γερμανικού ηλεκτρονικού και υπολογιστικού εξοπλισμού στην Αρμενία αυξήθηκαν κατά 343%. Τα περισσότερα, αν όχι όλα, αυτά τα προϊόντα πηγαίνουν στη Ρωσία. Έτσι, η ερώτηση προκύπτει ότι αν σημαντικά κράτη μέλη της ΕΕ παραβιάζουν τις κυρώσεις που επέβαλαν στη Ρωσία, τι νόημα έχουν αυτά τα μέτρα που έχουν ως μοναδικό αποτέλεσμα να δυσκολεύουν τη ζωή των πολιτών της ΕΕ, χωρίς να δημιουργούν σοβαρά προβλήματα στη Μόσχα; Η ΕΕ θα πρέπει να αρχίσει να σκέφτεται τη σταδιακή κατάργηση αυτών των κυρώσεων, αφού είναι αναποτελεσματικά και η κατάργησή τους θα ωφελήσει τους πολίτες της ΕΕ και θα βοηθήσει την σταθεροποίηση των οικονομιών των κρατών μελών με τη μείωση του πληθωρισμού. Αν οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιδράσουν σε προτάσεις προς αυτήν την κατεύθυνση, τότε πρέπει να τους υπενθυμιστεί ότι συνεχίζουν να εισάγουν μαζικές ποσότητες ουρανίου από τη Ρωσία για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες του 25% των 92 πυρηνικών αντιδραστήρων των ΗΠΑ.
Είναι καιρός να τελειώσει η υποκρισία στην ΕΕ. Είναι καιρός να τελειώσουν οι αναποτελεσματικές κυρώσεις που παραβιάζονται. Αλλά, ακόμα πιο σημαντικό, είναι καιρός να σταματήσουν όλες οι πολεμικές αντιπαραθέσεις και να ξεκινήσουν ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις για το καλό της ανθρωπότητας. Και αν αυτό δεν συμβεί εθελοντικά με την πολιτική θέληση των λεγόμενων ηγετών της Δύσης, τότε είναι πολύ πιθανό να αναγκάσουν οι ίδιοι οι πολίτες τις κυβερνήσεις τους να προχωρήσουν προς την ειρήνη. Κινήματα ειρήνης δημιουργούνται παντού στη Δύση, και η φωνή τους γίνεται ολοένα και πιο δυνατή.
