Τι γνωρίζουμε για την προέλευση και τον ρόλο της «Ο» στην πανδημία;
Η νέα παραλλαγή Όμικρον του κορονοϊού SARS CoV-2 εντοπίστηκε μόλις τον προηγούμενο Νοέμβριο στη Νότια Αφρική και από εκεί εξαπλώθηκε ταχύτατα παντού, επειδή, όπως διαπίστωσαν, παρουσιάζει έναν μεγάλο αριθμό μεταλλάξεων στην πρωτεΐνη της ακίδας.
Ωστόσο, πριν από την Όμικρον, εμφανίστηκαν διαδοχικά και άλλες τέσσερις πανδημικές παραλλαγές: η Αλφα στην Αγγλία, η Βήτα στη Νότια Αφρική, η Γάμμα στη Βραζιλία και η Δέλτα στην Ινδία. Πρόκειται για τις πέντε, πιο διαδεδομένες παραλλαγές του κορονοϊού, που ξεχώρισαν αμέσως μόλις εμφανίσθηκαν, από τις κυριολεκτικά χιλιάδες άλλες λιγότερο επιτυχημένες.
Γνωρίζουμε επακριβώς τις τυχαίες μεταλλάξεις που επέτρεψαν σε αυτές τις πέντε παραλλαγές να επικρατήσουν και, μολονότι αρχικά ήταν κι αυτές σπάνιες, να γίνουν πολύ γρήγορα τα κυρίαρχα στελέχη της μετάδοσης του κορονοϊού. Στο σημερινό άρθρο θα εξετάσουμε αναλυτικότερα ό,τι γνωρίζουν οι επιστήμονες για την ιδιαιτερότητα της παραλλαγής Όμικρον και πώς αυτή μπορεί να επηρεάσει τη μελλοντική πορεία της νόσου Covid-19.
Σήμερα, η επικρατέστερη πλανητικά παραλλαγή του κορονοϊού είναι η Όμικρον, που ανιχνεύτηκε στις 14 Νοεμβρίου 2021 στη Δημοκρατία της Μποτσουάνας, μια μικρή χώρα που γειτονεύει με τη Νότια Αφρική. Σχεδόν αμέσως, στις 26-11-21, η Όμικρον αναγνωρίσθηκε επίσημα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως μια πολύ ιδιαίτερη παραλλαγή και το ακριβές επιστημονικό όνομα που της δόθηκε είναι «Β.1.1529».
Από τη σύγκριση των μεταλλάξεων της νέας παραλλαγής με τις μεταλλάξεις των άλλων γνωστών παραλλαγών, προέκυψε ότι η Όμικρον παρουσιάζει στο γενετικό της υλικό πολλές μεταλλάξεις από τις οποίες τουλάχιστον 26 που αφορούν την ειδική περιοχή σύνδεσης του κορονοϊού με τους ειδικούς υποδοχείς των κυττάρων μας (receptor binding domain).
Αυτές οι μεταλλάξεις επηρεάζουν άμεσα τη χημική σύνθεση, την τρισδιάστατη δομή στον χώρο και άρα τη λειτουργία της τόσο αποφασιστικής πρωτεΐνης των ακίδων, οι αλλαγές στις οποίες επιτρέπουν στον κορονοϊό να εισέρχεται πολύ ευκολότερα στα κύτταρά μας.
Ετσι, εξηγείται γιατί οι δείκτες της αναπαραγωγής και της επιδημικής διάδοσης της Όμικρον είναι, τουλάχιστον, τρεις φορές μεγαλύτεροι από αυτούς της επιθετικής παραλλαγής Δέλτα, αλλά και γιατί η Όμικρον κατάφερε –μέσα σε δύο μόνο μήνες!– να αναδειχτεί σε επικρατέστερη παραλλαγή του κορονοϊού στις περισσότερες χώρες και ήδη τείνει να κυριαρχήσει στις ΗΠΑ και σε 50 από τις 53 χώρες της Ε.Ε., σύμφωνα με πρόσφατες ανακοινώσεις του ΠΟΥ.
Πράγματι, ήδη από τον προηγούμενο Δεκέμβριο, ήταν σαφές ότι η παραλλαγή Όμικρον, όχι μόνο μεταδίδεται πολύ ταχύτερα από την επικρατέστερη μέχρι χθες παραλλαγή Δέλτα, αλλά και ότι προκαλεί, κατά μέσο όρο, πολύ λιγότερο σοβαρές παθήσεις και σπανίως τον θάνατο όσων μολύνει.
Από τις νοσηλευτικές μελέτες όσων μολύνονταν ή νοσούσαν από την Όμικρον, έγινε πολύ σύντομα σαφές ότι η νέα παραλλαγή, ενώ μεταδίδεται πολύ πιο εύκολα, μολύνει κυρίως και σχετικά ήπια τις ανώτερες αναπνευστικές οδούς (μύτη, φάρυγγα) και όχι τους πνεύμονες, όπως οι άλλες παραλλαγές. Το να κατανοήσουμε το γιατί ακριβώς συμβαίνει αυτό, είναι απαραίτητο τόσο για την αξιολόγηση των πραγματικών κινδύνων από την εξάπλωση της Όμικρον όσο και για την αντιμετώπισή της.
Σύμφωνα με την πρώτη διεθνή έρευνα που συντονίσθηκε από το Ινστιτούτο Θεραπευτικής Ανοσολογίας και Μολύνσεων του Κέιμπριτζ, η εμφανής δυσκολία της Όμικρον στο να εισέλθει και να μολύνει τους πνεύμονες οφείλεται στην εγγενή αδυναμία της νέας παραλλαγής να συνδεθεί με τις ειδικές πρωτεΐνες-υποδοχείς, τις λεγόμενες πρωτεΐνες «TMPRSS2», που υπάρχουν μόνο στην επιφάνεια των πνευμονικών μας κυττάρων, αλλά όχι στα κύτταρα της μύτης ή του φάρυγγά μας (βλ. «biorxiv.org» του Δεκεμβρίου).
Μια επιστημονική υπόθεση που επιβεβαιώθηκε και από άλλες, πιο πρόσφατες, εργαστηριακές έρευνες (βλ. περιοδικό «Nature» Ιανουαρίου), που, επιπλέον, μας εξηγεί ικανοποιητικά το γιατί η παραλλαγή Όμικρον είναι λιγότερο απειλητική για τους ανεμβολίαστους και σχεδόν καθόλου για τους πλήρως εμβολιασμένους ανθρώπους.
Γεγονός που, ωστόσο, κάθε άλλο παρά θα πρέπει να μας καθησυχάσει ή να μας ωθήσει στο να υποτιμούμε ή να παραμελούμε τα στοιχειώδη μέτρα προστασίας κατά της πανδημίας, διότι, επειδή ακριβώς η παραλλαγή Όμικρον μεταδίδεται τόσο εύκολα, εξίσου εύκολα μπορεί να προκαλέσει σοβαρότατα προβλήματα στις πιο ευπαθείς ανοσολογικά ομάδες ανθρώπων. Γεγονός που, αν επιβεβαιωθεί τους επόμενους μήνες, θα έθετε σε πολύ μεγάλη δυσκολία την αποτελεσματική λειτουργία των ήδη υπερφορτωμένων νοσοκομείων.
Είναι η Όμικρον η απαρχή για την ανοσία της αγέλης;
Αν οι νέες και ταχύτατα μεταδιδόμενες παραλλαγές του κορονοϊού δεν ανακτήσουν εκ νέου –είτε από μεταλλάξεις είτε από γενετικούς ανασυνδυασμούς μεταξύ τους– την ικανότητα να μολύνουν τους πνεύμονες και τις βαθύτερες δομές του αναπνευστικού μας συστήματος, τότε ο κορονοϊός SARS-CoV-2 ενδέχεται να γίνει, σταδιακά, ένας σχετικά ακίνδυνος ενδημικός ιός, η μετάδοση του οποίου δεν θα συνεπάγεται κάποια σοβαρή νόσο για τους περισσότερους φορείς.
Επομένως, η αισιόδοξη άποψη ότι έχει ήδη επιτευχθεί, από τώρα, η ανοσία της αγέλης –είτε μέσω φυσικών νοσήσεων είτε μέσω των εμβολιασμών– και άρα, σταδιακά, ο κορονοϊός SARS-CoV-2 θα πάψει να μεταδίδεται, αφού δεν θα βρίσκει πια ξενιστές για να μολύνει, είναι μάλλον ένα πολύ καθησυχαστικό μύθευμα που, στις μέρες μας, καθόλου δεν τεκμηριώνεται επιστημονικά (βλ. «Μηχανές του Νου», 15.01.2022).
Βέβαια, η νοσηρότητα και η θνητότητα των νέων παραλλαγών του κορονοϊού τείνουν όντως να μειώνονται προοδευτικά, κάτι που, όμως, καθόλου δεν ισχύει και για τη μεταδοτικότητά τους, η οποία έχει αναμφίβολα αυξηθεί, με αποτέλεσμα οι νέες και φαινομενικά πιο «αθώες» παραλλαγές να δημιουργούν εξίσου σοβαρά υγειονομικά και κοινωνικά προβλήματα με τις προηγούμενες.
Για παράδειγμα, η επικρατέστερη, σήμερα, παραλλαγή Όμικρον μας αποκαλύπτει ότι και οι πιο ανεπτυγμένες οικονομικά χώρες, με τα υψηλότερα ποσοστά εμβολιασμένων δεν καταφέρνουν να εμποδίσουν τη διάδοσή της, επειδή ακόμη και οι πλήρως εμβολιασμένοι πολίτες τους μπορούν κάλλιστα να επαναμολυνθούν και να μεταδίδουν τον ιό, μολονότι είναι εντελώς ασυμπτωματικοί. Γεγονός που καθιστά την Όμικρον ιδιαίτερα απειλητική, όχι τόσο για τα σαφώς ηπιότερα συμπτώματα που προκαλεί σε όσους μολύνει, αλλά επειδή αναπαράγεται και εξαπλώνεται πολύ ταχύτερα από όλες τις προηγούμενες παραλλαγές του κορονοϊού.
Πάντως, με βάση τα όσα, μέχρι στιγμής, γνωρίζουμε –και κυρίως τα όσα αγνοούμε– σχετικά με την προέλευση και την εξέλιξη των νέων παραλλαγών του κορονοϊού, απαιτούνται πολύ περισσότερα κλινικά δεδομένα, εργαστηριακές και επιδημιολογικές έρευνες για να υποστηρίξουμε ή, έστω, για να ισχυριστούμε ότι η παραλλαγή Όμικρον είναι όντως η απαρχή της εξάπλωσης, από εδώ και πέρα, μόνο ενδημικών κορονοϊών.
Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προβλέψεις του ΠΟΥ, με την ταχύτητα που διαδίδεται η παραλλαγή Όμικρον, τους επόμενους δυο μήνες, θα έχει μολύνει πάνω από τον μισό πληθυσμό της Ευρώπης. Προφανώς, αυτή η πρόβλεψη ισχύει και για τις άλλες ηπείρους, όπου τα πράγματα μπορεί να γίνουν ακόμη χειρότερα. Συνειδητοποιούμε εύκολα ότι η επίτευξη της πολυπόθητης ανοσίας της αγέλης παραμένει, για την ώρα, ένα άπιαστο όνειρο.
Στην καλύτερη περίπτωση, ίσως με την Όμικρον να ζούμε την απαρχή της προενδημικής φάσης, στο τέλος της οποίας, οι νέες και πιο προσαρμοσμένες στο είδος μας παραλλαγές του κορονοϊού θα γίνουν ενδημικές.
Μια συνωμοτική «εξήγηση» για την προέλευση της Όμικρον
Πριν από ένα μήνα, στις 15.12.2021, ο Πετρ Γκουμάκοφ (Petr Chumakov), καθηγητής Μικροβιολογίας και επιφανές μέλος της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, μιλώντας στο ρωσικό ραδιόφωνο για την εμφάνιση της νέας παραλλαγής Όμικρον, υποστήριξε δημόσια: «Είναι προφανές ότι πρόκειται για ένα εργαστηριακό τέχνημα. Θα πείτε ότι αυτό που υποστηρίζω είναι μία ακόμη θεωρία συνωμοσίας. Ομως, πιστεύω ότι ισχύει: Αποφάσισαν, τώρα, να θέσουν ένα τέλος στην πανδημία, επειδή ήλθε η στιγμή να γίνουν δραστικές αλλαγές στον πλανήτη. Τους επόμενους τρεις ή τέσσερις μήνες, θα αλλάξουν πολλά. Το τέλος της πανδημίας αποφασίστηκε από όποιους την επέβαλαν». «Τώρα, απλώς ήλθε η ώρα που, για κάποιο πολιτικό λόγο, αποφάσισαν να σβήσουν γρήγορα την πανδημία», όπως δήλωσε σε εκπομπή του ρωσικού ραδιοφώνου (radiorus.ru).
Επιχειρώντας, μάλιστα, να εξηγήσει τα όσα είπε, ο Γκουμάκοφ υποστήριξε ότι η νέα παραλλαγή Όμικρον συνδυάζει ιδανικά όλες τις προηγούμενες παραλλαγές, γεγονός που από μόνο του επιβεβαιώνει το γεγονός ότι πρόκειται για ένα εργαστηριακό δημιούργημα, ενώ υπογράμμισε και το γεγονός ότι πρόκειται για ένα «υπερβολικά εξασθενημένο» στέλεχος του κορονοϊού. «Αυτό δεν προέκυψε μόνο από μία μετάλλαξη. Σε αυτή την παραλλαγή έχουν συλλέξει όλες τις ήδη γνωστές μεταλλάξεις, δηλαδή αυτές που εμφανίστηκαν τυχαία στον αρχικό κορονοϊό, γιατί όταν αυτός εξελίχθηκε, εμφανίστηκαν αυθόρμητα κάποιες μεταλλάξεις, που προκάλεσαν αλλαγές στα χαρακτηριστικά του» όπως είπε, διευκρινίζοντας τα όσα υποστήριξε.
Πόσο αξιόπιστα είναι αυτά τα συνωμοσιολογικά σενάρια;
Από την πρώτη στιγμή που εκδηλώθηκε η πανδημία της νόσου Covid-19, η διαμάχη σχετικά με τα αίτια, την προέλευση και τη θεραπεία της τείνει να μετατραπεί από φλέγον βιοϊατρικό πρόβλημα της ανθρωπότητας σε μείζον ζήτημα γεωπολιτικής και οικονομικής διαχείρισης της υγειονομικής κρίσης.
Ισως έτσι εξηγείται γιατί, έπειτα από δυο χρόνια πανδημίας, τα ερωτήματα σχετικά με την προέλευση του αρχικού κορονοϊού και των νέων παραλλαγών του παραμένουν, εν πολλοίς, αναπάντητα. Δημιουργώντας έτσι υπερβολική καχυποψία και μυστήριο.
Πάντως, μέσα σε αυτήν την ατμόσφαιρα καχυποψίας, η εξέταση της σκοτεινής εικασίας ότι τόσο ο νέος κορονοϊός όσο και οι νέες παραλλαγές του μπορεί να διαδόθηκαν σκοπίμως, δεν φαίνεται σε όλους παράλογη και, οπωσδήποτε, δεν πρέπει να αποσιωπάται και να μην ελέγχεται ποτέ με αυστηρά επιστημονικά κριτήρια.
Την πιθανότητα ο νέος κορονοϊός να μην προέκυψε με φυσικό-εξελικτικό τρόπο, αλλά να δημιουργήθηκε σκοπίμως και, ενδεχομένως, να διέφυγε από κάποιο εργαστηριακό ατύχημα στο Κινεζικό Ινστιτούτο της Γουχάν, ενώ είχε διατυπωθεί από την αρχή της εμφάνισης της νέας πανδημίας, ελάχιστοι επιστήμονες την αποδέχονται και ακόμη λιγότεροι την υποστηρίζουν.
Με τις πρόσφατες δημόσιες δηλώσεις του σχετικά με την προέλευση της νέας παραλλαγής Όμικρον –αλλά και του αρχικού κορονοϊού που προκάλεσε την πανδημία– ο Πετρ Γκουμάκοφ απορρίπτει τόσο το σενάριο του εργαστηριακού ατυχήματος όσο και της φυσικής-εξελικτικής προέλευσης του κορονοϊού και υποστηρίζει ρητά, αλλά χωρίς να προσφέρει τις ελάχιστες αποδείξεις ή, έστω, κάποια εύλογα επιχειρήματα, την εσκεμμένη, καλά σχεδιασμένη και απολύτως ελεγχόμενη διάδοση του κορονοϊού.
Παραβλέποντας το γεγονός ότι έχουν διατυπωθεί κάποια εύλογα επιστημονικά σενάρια για την εμφάνιση της παραλλαγής Όμικρον, θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι υπάρχουν πολύ καλύτεροι και μάλιστα επιστημονικά τεκμηριωμένοι τρόποι, για να επικαλεστεί κανείς την παρουσία και την καθημερινή δράση του «Μεγάλου Αδελφού», κατά τα δυο πρώτα, δύσκολα χρόνια της πανδημικής κρίσης.
Πηγή: efsyn.gr