Οι γεωπολιτικές αναταραχές τείνουν να γίνουν η νέα κανονικότητα του παγκόσμιου γίγνεσθαι, εντούτοις φαίνεται πως τα ελληνοτουρκικά παραμένουν σταθερά ψηλά στην ελληνική πολιτική ατζέντα.
Οι πιέσεις που δέχονται όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις από το εξωτερικό είναι μεγάλες για να κλείσουν ζητήματα δεκαετιών με την Τουρκία, στην πραγματικότητα το ένα και μοναδικό ζήτημα που συνοψίζεται στην έννοια «τουρκικός αναθεωρητισμός» και αντίθετα από ότι πράττουν στην περίπτωση της Ουκρανίας, στη δική μας περίπτωση μας πιέζουν σε ανέντιμο συμβιβασμό έναντι των τουρκικών αξιώσεων.
Εντός της Ελλάδος η δημόσια συζήτηση χωρίζεται μεταξύ αυτών που είναι ευθυγραμμισμένοι με τις πιέσεις του ξένου παράγοντα και σε αυτούς που προτείνουν τη λύση της σύγκρουσης με τον αναθεωρητικό γείτονα. Αυτές οι δυο «σχολές σκέψης» υπάρχουν για δεκαετίες και ειλικρινά προσωπικά ποτέ δεν πείστηκα από καμία ότι έχει σοβαρή και ολοκληρωμένη άποψη στον ελληνοτουρκικό γρίφο.
Αλλαγή Πορείας; Ένα βιβλίο εξηγεί…
Το νέο βιβλίο του καθηγητή διεθνούς πολιτικής και οικονομίας κ. Βασίλη Κ. Φούσκα Τουρκικός Ιμπεριαλισμός και Αποτροπή (Εκδόσεις Επίκεντρο, 2022) [1] ανοίγει έναν «Τρίτο Δρόμο» στη συζήτηση για τα ελληνοτουρκικά, σε μια σημαντική συγκυρία για τον Ελληνισμό και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η χρονική συγκυρία της έκδοσης έρχεται κατά την συμπλήρωση διακοσίων χρόνων από την έναρξη του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα το 1821 και συνδυάζεται με το επώδυνο τέλος της Μεγάλης Ιδέας το 1922, καθώς και με την πρόσφατη εμπειρία μιας δεκαετίας Μνημονίων, που χάθηκε, για ακόμη μια φορά, η ευκαιρία διαμόρφωσης μιας εθνικά έντιμης πορεία στις διεθνείς μας σχέσεις, στην οικονομία και την κοινωνία μας, που θα δικαίωνε τις προσδοκίες των αγωνιστών του ’21 και θα απάλυνε τις πληγές της Μικρασιατικής καταστροφής.
Το βιβλίο αυτό δεν αποτελεί μια κλασσική πραγματεία χιλιοειπωμένων εννοιών και συμβατικών παραδοχών, όλων των ιδεολογικών χώρων, για την ακολουθούμενη εξωτερική πολιτική της χώρας διαχρονικά και για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις συγκεκριμένα. Το βιβλίο αποτελεί τομή στη συμβατική πολιτική σκέψη!
Στην προσπάθειά του να απαντήσει τα αίτια του τουρκικού αναθεωρητισμού και στο γιατί διαχρονικά αποτυγχάνει η ελληνική αποτροπή απέναντι στις τουρκικές ενέργειες, ο συγγραφέας επιστρατεύει τέσσερα δοκίμια που το καθένα ξεχωριστά και σε διαφορετικούς ιστορικούς χρόνους δίνουν σημαντικές απαντήσεις σε πτυχές που αγγίζουν τον πυρήνα των προβλημάτων.
Η θεώρηση του συγγραφέα στηρίζεται πάνω σε σημαντικές παραδοχές που εκφεύγουν της συμβατικής θεώρησης της Αριστεράς για τα γεγονότα και για το πολιτικό αποτύπωμα αυτών στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Θεωρεί, για παράδειγμα, πως ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας των Ελλήνων το ’21 δεν ήταν μια αστική επανάσταση και πως η προσπάθεια αυτή βαίνει ακόμη ανολοκλήρωτη ως προς τον στόχο της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής ανεξαρτησίας του ελληνικού λαού. Απορρίπτει το αφήγημα που θέλει το νεότερο ελληνικό κράτος ως ιμπεριαλιστική δύναμη οικοδομημένη γύρω από την Μεγάλη Ιδέα που κατέρρευσε στρατιωτικά, πολιτικά και ιδεολογικά με την καταστροφή του ’22.
Άποψη του συγγραφέα είναι ότι βασική πηγή των αδυναμιών του νεότερου Ελληνικού κράτους είναι ο μεταπρατικός χαρακτήρας της άρχουσας τάξης του και οι πολυδιάστατες εξαρτήσεις που διατηρεί με τον ξένο παράγοντα, εξαρτήσεις που λειτουργούν ως τροχοπέδη σε μια εθνικά έντιμη πορεία του ελληνισμού στις διεθνείς του σχέσεις. Θεωρεί επίσης πως το νεότερο τουρκικό κράτος αποτελεί ιδεολογικό παρακολούθημα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και ως εκ τούτου είναι στην ουσία του ιμπεριαλιστικό και άρα αναθεωρητικό ως προς την εξωτερική του πολιτική, όπου η πολιτικοιδεολογική σύμπραξη Ερντογάν-Νταβούτογλου ανήγαγαν την σύγχρονη Τουρκία σε περιφερειακή δύναμη, που ενώ αντιλαμβάνεται τα διεθνοπολιτικά και οικονομικά όρια εντούτοις προωθεί σταθερά τη δική της αναθεωρητική ατζέντα στην ευρύτερη περιοχή.
Βασική, λοιπόν, θέση του Βασίλη Φούσκα είναι ότι μεταξύ μιας απάτριδης άρχουσας τάξης στην Ελλάδα που σέρνει τα συμφέροντα του ελληνικού λαού σε ξενόδουλη υποταγή και μιας δυναμικά αναθεωρητικής Τουρκίας, δεν μπορεί να υπάρξει έντιμος διάλογος και καλή γειτονία. Και ότι μια αξιόπιστη ελληνική αποτροπή μπορεί να οικοδομηθεί μόνο μέσα από τον πολιτικοκοινωνικό και οικονομικό μετασχηματισμό της ίδιας της ελληνικής κοινωνίας και πολιτικής σκηνής. Σε αντιδιαστολή με τον απάτριδο μεταπρατικό αστισμό, προτείνει μια συνέργεια εργατικών, βιοτεχνικών και βιομηχανικών συμφερόντων του ελληνισμού, στα πλαίσια ενός πατριωτικού-σοσιαλιστικού προτύπου, προσαρμοσμένου στα σύγχρονα δεδομένα της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, όπου η γνώση και η καινοτομία αποτελούν αυθύπαρκτα κεφάλαιο και άξονα διεθνών αλληλεξαρτήσεων – ως ενδιάμεσο στάδιο σταδιακής διαμόρφωσης μιας πραγματικά ανεξάρτητης έκφρασης του Ελληνισμού στις διεθνείς του υποθέσεις και στο περιφερειακό του περιβάλλον ασφάλειας.
Είναι ένα βιβλίο, που από τις πρώτες του κιόλας γραμμές στον πρόλογο ως τις τελευταίες του επιλόγου, συνιστά μια νέα ματιά στα γεγονότα. Δεν έχει τόση σημασία η ιδεολογική ταύτιση με τον συγγραφέα, αλλά πολύ περισσότερο ενδιαφέρει η ματιά του, που επιβεβαιώνεται στις βασικές της παραδοχές από την ίδια την Ιστορία. Τα συμπεράσματα του βιβλίου και η συζήτηση που γεννά μπορούν δυνητικά να αποτελέσουν τη βάση μια νέας στρατηγικής στις διεθνείς μας σχέσεις και ίσως συνιστούν μια βιώσιμη εναλλακτική στην αδιέξοδη έως συγκρουσιακή πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων.
* Την Δευτέρα 21 Μαρτίου 2022 και ώρα 7μμ θα γίνει διαδικτυακή παρουσίαση του βιβλίου. Μπορείτε να την παρακολουθήσετε στον επισυναπτόμενο σύνδεσμο: https://youtu.be/LtKVBokZUeM.
Nuntiusweb