Ναταλία Δανδόλου
Καθώς πλησιάζουμε στην πρώτη επέτειο από την κατάρρευση της Silicon Valley Bank, η οποία αναβίωσε τους εφιάλτες της τραπεζικής κρίσης, δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι είναι πολύ πρόωρο να νιώσουμε ανακούφιση.
Όπως γράφει σε ανάλυσή του το Barron’s, οι «Πολυάννες» της Wall Street (σ.σ. πολύ αισιόδοξοι άνθρωποι, όπως η μυθιστορηματική ηρωίδα Πολυάννα που είναι γνωστή για την αισιόδοξη ματιά της στα πράγματα) έχουν διαφορετική άποψη επισημαίνοντας ότι το τραπεζικό σύστημα έχει αποφύγει τη συστημική κρίση που φαινόταν πολύ πιθανή πριν από έναν χρόνο.
Η πτώχευση της Silicon Valley Bank στις αρχές Μαρτίου ήταν η μεγαλύτερη τραπεζική πτώχευση στις ΗΠΑ από τη Μεγάλη Ύφεση και προκλήθηκε από την κατάρρευση της Silvergate Bank και της Signature Bank. Η ελβετική τράπεζα Credit Suisse κατέρρευσε επίσης τον Μάρτιο του 2023, πυροδοτώντας φόβους για εξάπλωση της κρίσης και στα τραπεζικά συστήματα άλλων χωρών.
Παρά όλες αυτές τις ανησυχίες, όμως, και τα σενάρια περί μίας ακόμα Lehman Brother;s το τραπεζικό σύστημα έχει καταφέρει να επιβιώσει.
Η βόμβα των 1,4 τρισ. ευρώ στα θεμέλια των τραπεζών
Ωστόσο, υπάρχουν αρκετοί λόγοι που θα ήταν πρόωρο να γιορτάσουμε. Μερικοί είναι πιο προφανείς ακόμα κι αν μια πληθωρική Wall Street αγνοεί σε μεγάλο βαθμό τις δυνητικά συστημικές συνέπειές τους: : σύμφωνα με το Barron’s ο ένας είναι ότι η New York Community Bancorp, η οποία ανέλαβε την Signature Bank, αντιμετωπίζει τώρα προβλήματα. Η μετοχή της αξίζει πλέον λιγότερο από το μισό από αυτό που βρισκόταν στις αρχές του έτους.
Ένας άλλο λόγος είναι ότι υπάρχουν πολλές τράπεζες που υποφέρουν από αυτό που προκάλεσε την πτώχευση των τραπεζών πριν από έναν χρόνο, δηλαδή τα υψηλότερα επιτόκια.
Η βόμβα των 2,2 τρισ. δολ.
Ο καθηγητής οικονομικών του Πανεπιστημίου Στάνφορντ, Amit Seru, υπολόγισε πέρυσι ότι το αμερικανικό τραπεζικό σύστημα αντιμετωπίζει μη πραγματοποιηθείσες ζημίες 2,2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων λόγω των υψηλότερων επιτοκίων.
Έφτασε σε αυτό το τεράστιο ποσό συγκρίνοντας τη λογιστική αξία των τραπεζικών περιουσιακών στοιχείων, τα οποία υποθέτουν ότι τα χαρτοφυλάκια δανείων διατηρούνται μέχρι τη λήξη, και την αξία αυτών των χαρτοφυλακίων, υποθέτοντας ότι πωλούνται στην τρέχουσα αξία τους
Την εποχή των υπολογισμών του, ο Seru διαπίστωσε ότι το 10% των τραπεζών είχε μη πραγματοποιηθείσες ζημίες που είναι μεγαλύτερες από ό,τι είχε η Silicon Valley Bank τη στιγμή της κατάρρευσής της.
Μια ακόμη πιο προφανής πηγή ανησυχίας είναι ότι το κραχ της αγοράς εμπορικών ακινήτων που προκλήθηκε από την πανδημία δεν έχει ακόμα αντικατοπτριστεί πλήρως στους τραπεζικούς ισολογισμούς. Αυτό οφείλεται στην αβεβαιότητα σχετικά με την αξία των διαφόρων εμπορικών ακινήτων. Αυτό αλλάζει, καθώς γίνονται περισσότερες εμπορικές συμφωνίες ακινήτων — με τεράστιες εκπτώσεις έως και 50%, αν όχι μεγαλύτερες.
Οι τράπεζες θα πιεστούν ακόμη περισσότερο καθώς αυτές οι εκπτώσεις θα αρχίσουν να εμφανίζονται στους ισολογισμούς τους.
Κάτω από την επιφάνεια
Όσο ανησυχητικό κι αν είναι όλο αυτό, υπάρχουν κάτω από την επιφάνεια ακόμα περισσότερα για να ανησυχεί κανείς.
Αυτές οι λιγότερο προφανείς πηγές ανησυχίας εντοπίζονται στην έρευνα που διεξήχθη από τον Andrew Metrick, οικονομολόγο του Πανεπιστημίου Yale, και τον Paul Schmelzing, καθηγητή οικονομικών στο Boston College και ερευνητή στο Ίδρυμα Hoover του Stanford. Η μελέτη τους επικεντρώνεται στο τι κάνουν οι ρυθμιστικές αρχές των τραπεζών, σε αντίθεση με αυτό που λένε.
Αυτή είναι μια χρήσιμη εστίαση, επειδή οι ρυθμιστικές αρχές των τραπεζών είναι πάντα αισιόδοξες, ανεξάρτητα από το πόσο σοβαρά μπορεί να είναι διαφορετικά τα πράγματα. Αλλά εάν οι ρυθμιστικές αρχές συμπεριφέρονται με τρόπους που υποδηλώνουν ότι ανησυχούν ιδιαίτερα, τότε πρέπει να ανησυχούμε και εμείς, υπογραμμίζει το Barron’s στην ανάλυσή του.
Πίσω στον 13ο αιώνα
Οι καθηγητές κατασκεύασαν μια τεράστια βάση δεδομένων που περιέχει λεπτομέρειες για τις τραπεζικές κρίσεις από τον 13ο αιώνα σε 138 χώρες—συνολικά σχεδόν 2.000 κρίσεις συνολικά. Εστίασαν συγκεκριμένα στους τρόπους με τους οποίους οι ρυθμιστικές αρχές παρενέβησαν για να στηρίξουν τα τραπεζικά συστήματα – συσχετίζοντας τα διάφορα είδη παρεμβάσεων και το κόστος τους με το εάν στη συνέχεια ακολούθησε συστημική τραπεζική κρίση. Σε συνέντευξή του, ο Schmelzing είπε ότι ο συγκεκριμένος συνδυασμός παρεμβάσεων που ακολούθησαν οι τραπεζικές ρυθμιστικές αρχές πριν από έναν χρόνο «ταιριάζει περισσότερο με αυτόν των 57 προηγούμενων κρίσεων που έτειναν να είναι πιο σοβαρές από τον μέσο όρο».
Όταν του επισημάνθηκε ότι δεν έχει εμφανιστεί τραπεζική κρίση πλήρους κλίμακας τους τελευταίους 12 μήνες, ο Schmelzing τόνισε ότι ένας χρόνος δεν είναι αρκετός για να γνωρίζουμε εάν μια κρίση έχει αποφευχθεί. Είπε ότι «οι συστημικές κρίσεις τείνουν να είναι παρατεταμένες υποθέσεις» με «μακριές ουρές». Στη μελέτη τους, αυτός και ο Μέτρικ εστίασαν σε ορίζοντες τριών ετών, πράγμα που σημαίνει ότι έχουμε άλλα δύο χρόνια για να μπορέσουμε να αρχίσουμε να αναπνέουμε ελεύθερα.
Ο Schmelzing είπε ότι ένας χρήσιμος οδηγός είναι το χρονοδιάγραμμα της οικονομικής κρίσης 2007-09. Οι ρυθμιστικές αρχές των τραπεζών παρενέβησαν για πρώτη φορά τον Αύγουστο του 2007, όταν η BNP Paribas ανέστειλε τις εξαγορές από τρία από τα αμοιβαία κεφάλαιά της εξαιτίας αυτού που τότε έλεγε ότι ήταν «η πλήρης εξάτμιση της ρευστότητας σε ορισμένα τμήματα της αγοράς της αγοράς τιτλοποιήσεων των ΗΠΑ». Όπως γνωρίζουμε τώρα, φυσικά, η κατάρρευση της Lehman Bros και ο πανικός πλήρους κλίμακας στο τραπεζικό σύστημα δεν έλαβαν χώρα παρά μόνο 13 μήνες αργότερα.
«Δεν είμαστε ακόμα έξω από το δάσος», κατέληξε ο Schmelzing.
