Συνέντευξη του Δρα Σεισμολογίας Γεράσιμου Παπαδόπουλου, Μέλους του Συμβουλίου Διοίκησης του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου, Επιστημονικού Συνεργάτη της UNESCO
Σεισμός στην Εύβοια: Αγωνία, αν τα 5 Ρίχτερ ήταν ο κύριος σεισμός… Αν έχει εκτονωθεί σεισμική ενέργεια με όλους αυτούς τους σεισμούς, τόσο με τους άνω των 4,5 Ρίχτερ, αλλά και με τους πιο μικρούς σε μέγεθος…
Με προσοχή παρακολουθούν οι επιστήμονες τις εξελίξεις των σεισμών στη Νότια Εύβοια, οι οποίοι έγιναν αισθητοί και στην Αττική! Οι σεισμολόγοι αναφέρουν ότι η ενέργεια εκτονώνεται και η περιοχή αποφορτίζεται.
Για το τί ακριβώς συμβαίνει στη Νότια Εύβοια και πώς εξελίσσεται το σεισμικό φαινόμενο, απαντά στις ερωτήσεις της Iskra, o καθηγητής Σεισμολογίας Γεράσιμος Παπαδόπουλος.
Ο Γεράσιμος Παπαδόπουλος, είναι διδάκτορας του ΑΠΘ από το 1982 με ειδίκευση στη Γεωφυσική-Σεισμολογία και έχει διατελέσει Διευθυντής Ερευνών Σεισμολογίας στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών με ειδίκευση στην πρόγνωση των σεισμών και Υπεύθυνος του Εθνικού Κέντρου Προειδοποίησης για Τσουνάμι, National Contact Officer σε θέματα τσουνάμι στην ΙΟC/UNESCO, μέλος της Commission on International Partnership της American Geophysical Union (AGU) και Πρόεδρος της AGU Natural Hazards Graduate Student Award Committee.
Υπήρξε μεταδιδακτορικός Eρευνητής στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασσαχουσέττης (M.I.T) των ΗΠΑ (1984), επισκέπτης Eρευνητής στο Εθνικό Κέντρο Ερευνών Φυσικών Κινδύνων στην Tsukuba της Ιαπωνίας (1993) και Επισκέπτης Καθηγητής στο Τμήμα Γεωεπιστημών του Πανεπιστημίου Tohoku της Ιαπωνίας (2004).
Υπηρέτησε στον Οργανισμό Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ) από το 1985 μέχρι το 1994 και ήταν Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών της ΣΜΑ (Σχολής Μηχανικών Αεροπορίας) από το 1982 μέχρι το 2005.
Διετέλεσε Αντιπρόεδρος της Επιτροπής του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόγνωση των Σεισμών (1994-2000), Πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης για τη Μείωση των Φυσικών Κινδύνων (2000-2006), Αντιπρόεδρος του ΟΑΣΠ και Πρόεδρος της Επιτροπής Αξιολόγησης Σεισμικού Κινδύνου (2005-2008) και μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας και Τεχνολογίας (2006-2008).
Έχει διευθύνει δεκάδες ερευνητικών προγραμμάτων, έχει δημοσιεύσει περισσότερες από 200 επιστημονικές εργασίες και 9 βιβλία σε θέματα σεισμών και τσουνάμι. Οι αναφορές άλλων επιστημόνων στο έργο του υπερβαίνουν τις 5700.
Έχει βραβευτεί για το έργο του από την Ακαδημία Αθηνών και διάφορους φορείς του εξωτερικού. Το 2021 του απονεμήθηκε από την Ιαπωνική Κυβέρνηση το βραβείο Hamagushi, που τελεί υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, για τη συμβολή του στη μείωση των φυσικών κινδύνων. Πρόσφατα εκλέχτηκε ως Εξωτερικό Μέλος του Συμβουλίου Διοίκησης του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου.
Τ. Λ: Η σεισμική δραστηριότητα στη Νότια Εύβοια, έπιασε… στον ύπνο την Σεισμολογική Κοινότητα;
Γ. Π: Κάπως έτσι είναι τα πράγματα. Ενώ η σεισμική δράση ξεκίνησε στις 25 Οκτωβρίου του 2022, με πολλούς μικρούς σεισμούς, δεν δόθηκε η απαιτούμενη προσοχή. Το πάθημα πέρυσι στο Αρκαλοχώρι δεν έγινε μάθημα. Και έτσι «ξυπνήσαμε» πραγματικά και μεταφορικά με τον πρωινό σεισμό μεγέθους 4,7 στις 29.11.2022. Πρέπει, όμως, να υπογραμμίσουμε ότι, το γεγονός πως δεν υπήρχε καταγεγραμμένο ιστορικό σεισμών στην περιοχή δε μας βοήθησε. Η περιοχή, μας ήταν άγνωστη σεισμικά.
Ορισμένοι συνάδελφοι που κατέχουν επίσημες θέσεις βιάστηκαν να εκφράσουν δημόσια την άποψη ότι «…κατά πάσα πιθανότητα ήταν ο κύριος σεισμός». Προσωπικά ήμουν πολύ επιφυλακτικός και δεν την υποστήριξα γιατί είχα δει ό,τι οι σεισμοί που έγιναν στην περιοχή από τον Οκτώβριο μέχρι τότε, είχαν τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των προσεισμών. Κατάλαβα ότι η γένεση και ισχυρότερου σεισμού ήταν πολύ πιθανή.
Τ. Λ: Τί σημαίνει: «Το ρήγμα αυτό δεν το ξέραμε…»
Γ. Π: Στις περισσότερες περιοχές της χώρας έχουν γίνει ισχυροί σεισμοί στο παρελθόν. Γνωρίζουμε αρκετά για τους σεισμούς αυτούς και για τα ρήγματα από τα οποία προήλθαν. Αλλά, για την περιοχή των Νέων Στύρων, όπου είχαμε την πρόσφατη σεισμική δράση, δεν υπάρχουν στοιχεία για ιστορικούς σεισμούς. Ούτε το ρήγμα που ενεργοποιήθηκε έχει σαφή μορφολογική εμφάνιση στην επιφάνεια της Γης. Μπορούμε να πούμε ότι μέχρι πριν λίγες μέρες η περιοχή αυτή μας ήταν άγνωστη από σεισμολογική άποψη.
Τ. Λ: Το δυναμικό της περιοχής, δίνει πάνω από 5 Ρίχτερ;
Γ. Π: Οι πολύ λίγες γνώσεις που έχουμε για την περιοχή δε μπορούν να μας οδηγήσουν σε ασφαλή συμπεράσματα. Η μελλοντική έρευνα ίσως απαντήσει σε αυτό το ερώτημα. Εκείνο που προς το παρόν είμαστε σε θέση να κάνουμε είναι η εκτίμηση για την εξελισσόμενη σεισμική δράση στη Ν. Εύβοια. Και το κύριο όπλο που έχουμε είναι η στατιστική ανάλυση της σεισμικής ακολουθίας. Σε αυτόν τον τομέα, έχουμε κάνει σημαντικά βήματα και αξιοποιούμε τις διαφορετικές στατιστικές ιδιότητες που έχουν οι προσεισμοί από τους μετασεισμούς. Το πλήθος των προσεισμών αυξάνεται με το χρόνο όσο πλησιάζουμε προς τον κύριο σεισμό. Αντίθετα, το πλήθος των μετασεισμών μειώνεται όσο απομακρυνόμαστε από το χρόνο του κύριου σεισμού. Ένα άλλο στατιστικό κριτήριο είναι η περίφημη παράμετρος b, η πιο θεμελιώδης στην επιστήμη της σεισμολογίας.
Τ. Λ: Τι είναι η παράμετρος b;
Γ. Π: Σε ένα σύνολο σεισμών αυτή δείχνει τη σχετική αναλογία με την οποία συμμετέχουν οι σεισμοί μικρού μεγέθους και οι σεισμοί μεγάλου μεγέθους. Η συνήθης τιμή της παραμέτρου είναι περίπου 1. Όμως, στους προσεισμούς η τιμή γίνεται μικρότερη του 1, ενώ στους μετασεισμούς γίνεται μεγαλύτερη του 1. Συνεπώς, σε μια εξελισσόμενη σεισμική δράση, όπως στη Ν. Εύβοια, η συνεχής παρακολούθηση των μεταβολών τόσο της παραμέτρου b όσο και του πλήθους των σεισμών μας παρέχει πολύτιμα συμπεράσματα για να διακρίνουμε πότε βρισκόμαστε στο στάδιο των προσεισμών και πότε στο στάδιο των μετασεισμών. Αυτή η διαδικασία ελέγχου δεν είναι εύκολη, γιατί ο υπολογισμός της b είναι εξαιρετικά ευαίσθητος σε διάφορους παράγοντες. Επίσης, πρέπει να ελέγχουμε αν οι μεταβολές των παραμέτρων είναι στατιστικά σημαντικές ή όχι. Αλλά η διαδικασία ελέγχου συνήθως αποδίδει.
Τ. Λ: Τελικά, ο σεισμός των 5 Ρίχτερ ήταν κύριος σεισμός;
Γ. Π: Αυτό είναι κρίσιμο ερώτημα. Για να το απαντήσουμε εφαρμόσαμε τη διαδικασία ελέγχου που προανέφερα. ΄Εχουμε ήδη διαπιστώσει ότι οι σεισμοί που έγιναν στη Ν. Εύβοια από τις 25 Οκτωβρίου μέχρι τη γένεση του σεισμού μεγέθους 5 το βράδυ της 29ης Νοεμβρίου του 2022, είχαν τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των προσεισμών. Μετά το σεισμό αυτόν τα χαρακτηριστικά άλλαξαν και ανταποκρίνονται στα γνωρίσματα των μετασεισμών. Συμπεραίνουμε ότι ο σεισμός μεγέθους 5 πιθανώς ήταν ο κύριος. Επειδή τα φαινόμενα είναι πολύπλοκα και υπόκεινται σε πολλές αβεβαιότητες επικαιροποιούμε ανά ημέρα τους υπολογισμούς μας. Μέχρι τώρα λαμβάνουμε το ίδιο αποτέλεσμα.
Τ. Λ: Είπατε ότι η σεισμική δραστηριότητα στην Εύβοια, είχε αρχίσει να εκδηλώνεται στην περιοχή από τις 25 Οκτωβρίου, ωστόσο η περιοχή, σύμφωνα με τα λεγόμενα των σεισμολόγων, είναι από τις πιο ασεισμικές περιοχές της χώρας.
Γ. Π: Το γεγονός ότι σε μια περιοχή δεν έχουμε καταγεγραμμένο ιστορικό σεισμών δε σημαίνει ότι δεν θα δώσει ποτέ σεισμό. Η ατελής γνώση των φαινομένων δεν εγγυάται ότι δεν θα γίνουν στο μέλλον σεισμοί.
Τ. Λ: Το μήνυμα που στέλνετε στους κατοίκους της περιοχής είναι καθησυχαστικό;
Γ. Π: Οι κάτοικοι πρέπει να παραμείνουν ψύχραιμοι, οι πιθανότητες ότι όλα θα πάνε καλά είναι πλέον υπέρ τους.
Τ. Λ: Γιατί έχει αναπτυχθεί, το τελευταίο διάστημα, αυτή η έντονη φημολογία για το ρήγμα των Αλκυονίδων, που έδωσε τον καταστροφικό σεισμό του 1981; Βρίσκεται για κάποιο λόγο στο μικροσκόπιο… των σεισμολόγων η περιοχή του Ανατολικού Κορινθιακού;
Γ. Π: Δεν έγινε τυχαία. Ένας επιστήμονας που κατέχει υψηλή θέση είπε τηλεοπτικά ότι «…δεν κοιμάται τα βράδια» λόγω του ρήγματος των Αλκυονίδων το οποίο, κάποια στιγμή στο μέλλον, θα ενεργοποιηθεί και πάλι. Επόμενο ήταν να δημιουργηθεί ανησυχία. Πριν τρία χρόνια ο ίδιος είχε πει, πάλι τηλεοπτικά, «…αλλοίμονο αν το ρήγμα τέρας των Αλκυονίδων γρυλλίσει». Βρισκόμαστε σε μια κατάσταση ανεύθυνη και αντιεπιστημονική. Δεν έχουμε κανένα νεότερο επιστημονικό στοιχείο που να δικαιολογεί μια τέτοια στάση. Αλλά και να είχαμε κάποιο στοιχείο δεν μπορούμε να εκφραζόμαστε με τέτοιο τρόπο!!!
