Η Ελλάδα ολοταχώς προς δορυφοροποίηση από την Τουρκία, η οποία έχει αντιληφθεί τους νέους συσχετισμούς του νέου κόσμου που διαμορφώνεται
Μπροστά σε ένα πρωτόγνωρο ενεργειακό σοκ βρίσκεται η Ευρώπη μετά την ανακοίνωση της Gazprom για επ’ αόριστον κλείσιμο του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream.
Η ανακοίνωση έγινε ενώ η Ευρώπη σχεδιάζει την επιβολή πλαφόν, εν μέσω απειλών από τη Μόσχα.
Στην ανακοίνωση η Gazprom επικαλείται τεχνικό πρόβλημα, όπως μετέδωσε το Bloomberg. H Gazprom ισχυρίζεται ότι δεν μπορεί να λειτουργήσει με ασφάλεια η τουρμπίνα. Στην ανακοίνωση δεν δίνεται κανένα χρονοδιάγραμμα ως προς το πότε θα μπορέσει να αποκαταστήσει τη λειτουργία του αγωγού φυσικού αερίου.
Η Ρωσία χρησιμοποιεί την ενέργεια ως εργαλείο για να ασκήσει πιέσεις στην Ευρώπη, ανέφερε ο Λευκός Οίκος, με αφορμή την καθυστέρηση στην επαναλειτουργία του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 1.
«Δυστυχώς, δεν αποτελεί έκπληξη ότι η Ρωσία εξακολουθεί να χρησιμοποιεί την ενέργεια ως εργαλείο σε βάρος των Ευρωπαίων καταναλωτών», σχολίασε εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας, σε μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που απέστειλε στο πρακτορείο Reuters.
Σε μια προσπάθεια να καθησυχάσει τον κόσμο, η γερμανική ρυθμιστική αρχή του δικτύου φυσικού αερίου ανακοίνωσε ότι η χώρα είναι πλέον καλύτερα προετοιμασμένη για τη διακοπή του εφοδιασμού από τη Ρωσία, όμως προέτρεψε τους πολίτες και τις εταιρείες να περιορίσουν την κατανάλωση, μετά την ανακοίνωση της Gazprom ότι ο αγωγός Nord Stream 1 θα παραμείνει κλειστός προς το παρόν.
«Με αφορμή την απόφαση της Ρωσίας να μην επιτρέψει επί του παρόντος τη ροή αερίου μέσω του Nord Stream 1, οι τερματικοί σταθμοί υγροποιημένου φυσικού αερίου LNG, τα σχετικά επίπεδα αποθήκευσης και η σημαντική εξοικονόμηση καθίστανται ακόμη πιο σημαντικά» ανέφερε μέσω του Twitter ο Κλάους Μούλερ, ο πρόεδρος της Bundesnetzagentur.
«Είναι καλό που η Γερμανία είναι τώρα καλύτερα προετοιμασμένη, όμως τώρα εξαρτάται από τον καθένα και όλους μας», πρόσθεσε. Ωστόσο, πίσω από τις δηλώσεις τα στοιχεία και οι αριθμοί δεν επιτρέπουν εφησυχασμό.
Μπορεί η Ευρώπη χωρίς ρωσικό πετρέλαιο και αέριο;
Η Γερμανία, η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, ήταν ο μεγαλύτερος εισαγωγέας το 2021, ακολουθούμενη από την Ιταλία. Το 2021, το Ηνωμένο Βασίλειο εισήγαγε το 4% των αναγκών του από τη Ρωσία και τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους, δεν εισήγαγε ρωσικό αέριο για τρίτο συνεχόμενο μήνα, σημείωνε το BBC.
Από την άλλη, οι ΗΠΑ δεν εισάγουν φυσικό αέριο από τη Ρωσία. Ωστόσο, επηρεάζονται όταν η Ρωσία περιορίζει τις προμήθειες στην ηπειρωτική Ευρώπη, καθώς αυτό προκαλεί αύξηση των παγκόσμιων τιμών του φυσικού αερίου.
Η ΕΕ συμφώνησε να απαγορεύσει όλες τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου που εισέρχονται δια θαλάσσης έως το τέλος του τρέχοντος έτους. Θα επιτρέψει τη συνέχιση της εισαγωγής πετρελαίου μέσω αγωγών, ως «προσωρινό μέτρο», επειδή χώρες όπως η Ουγγαρία και η Σλοβακία εξαρτώνται από αυτό.
Οι ΗΠΑ κήρυξαν πλήρη απαγόρευση των εισαγωγών πετρελαίου από τη Ρωσία και ο όγκος των εισαγωγών πετρελαίου από το Ηνωμένο Βασίλειο μειώθηκε κατακόρυφα τον τελευταίο χρόνο.
Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες θα μπορούσαν να συμπιέσουν τις προμήθειες πετρελαίου τους λόγω της απαγόρευσης.
Η Λιθουανία και η Φινλανδία πήραν περίπου το 80% του πετρελαίου τους από τη Ρωσία τον περασμένο Νοέμβριο, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία.
Πόσο αέριο παρέχει ο Nord Stream 1
Ο αγωγός Nord Stream 1 εκτείνεται 1.200 km (745 μίλια) κάτω από τη Βαλτική Θάλασσα από τις ρωσικές ακτές κοντά στην Αγία Πετρούπολη έως τη βορειοανατολική Γερμανία.
Άνοιξε το 2011 και μπορεί να στείλει έως και 170 εκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου την ημέρα από τη Ρωσία στη Γερμανία. Ο αγωγός ανήκει και λειτουργεί από τη Nord Stream AG, πλειοψηφικός μέτοχος της οποίας είναι η ρωσική κρατική εταιρεία Gazprom.
Η Γερμανία είχε επίσης εγκρίνει προηγουμένως την κατασκευή ενός παράλληλου αγωγού – Nord Stream 2 – αλλά το έργο σταμάτησε μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Πώς έκοψε η Ρωσία τις προμήθειες
Τον Μάιο, η Gazprom έκλεισε τον αγωγό φυσικού αερίου Yamal, ο οποίος διασχίζει τη Λευκορωσία και την Πολωνία και παραδίδει αέριο στη Γερμανία και σε άλλα ευρωπαϊκές χώρες.
Τον Ιούνιο, η Gazprom μείωσε τις παραδόσεις φυσικού αερίου μέσω του Nord Stream 1 κατά 75% – από 170 εκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου την ημέρα σε περίπου 40 εκατομμύρια κυβικά μέτρα.
Τον Ιούλιο, έκλεισε τον αγωγό Nord Stream 1 για 10 ημέρες, επικαλούμενη την ανάγκη συντήρησης.
Λίγο μετά την επαναλειτουργία, η Gazprom μείωσε στο μισό την ποσότητα που προμήθευε στα 20 εκατ. κυβικά μέτρα λόγω αυτού που αποκάλεσε ως τεχνικό πρόβλημα με ελαττωματικό εξοπλισμό.
Τώρα έχει σταματήσει εντελώς όλες τις προμήθειες φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω του αγωγού, υποστηρίζοντας και πάλι ότι χρειάζονται επισκευές.
Τον Αύγουστο, ο υπουργός Οικονομίας της Γερμανίας Ρόμπερτ Χάμπεκ αρνήθηκε ότι υπήρχαν τεχνικά ζητήματα και είπε ότι ο αγωγός ήταν πλήρως λειτουργικός.
Ωστόσο, ο εκπρόσωπος του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν επέμεινε ότι οι δυτικές κυρώσεις προκάλεσαν τις διακοπές προκαλώντας ζημιές στη ρωσική υποδομή.
Η Gazprom δήλωσε επίσης ότι θα αναστείλει τις παραδόσεις φυσικού αερίου στη γαλλική ενεργειακή εταιρεία Engie.
Ολοταχώς προς ύφεση η Ευρώπη
Η Ευρώπη – και ιδιαίτερα η Γερμανία – εξαρτιόταν ιστορικά πολύ από το ρωσικό αέριο για να καλύψει τις ενεργειακές της ανάγκες.
Όταν η Ρωσία ανακοίνωσε την πρόθεσή της να περιορίσει τον εφοδιασμό τον Ιούλιο, μέσα σε μια μέρα είχε ανέβει η χονδρική τιμή του φυσικού αερίου στην Ευρώπη κατά 10%.
Οι τιμές του φυσικού αερίου είναι τώρα περίπου 450% υψηλότερες από ό,τι ήταν πέρυσι.
«Η αγορά είναι τόσο σφιχτή αυτή τη στιγμή που οποιαδήποτε διακοπή της προσφοράς προκαλεί περισσότερες αυξήσεις στην τιμή του φυσικού αερίου», σημειώνει η Carole Nakhle, Διευθύνουσα Σύμβουλος των αναλυτών Crystol Energy.
«Αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει επιβράδυνση στις ευρωπαϊκές οικονομίες και να επιταχύνει την πορεία προς την ύφεση».
Η αντίδραση της Ευρώπης
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι κατηγόρησε τη Ρωσία ότι διεξάγει «έναν απροκάλυπτο πόλεμο φυσικού αερίου εναντίον μιας ενωμένης Ευρώπης». «Η Ρωσία χρησιμοποιεί όλο και περισσότερο το φυσικό αέριο», συμφωνεί η Kate Dourian, συνεργάτης του Energy Institute.
«Προσπαθεί να δείξει ότι εξακολουθεί να είναι ενεργειακή υπερδύναμη και μπορεί να ανταποδώσει [εναντίον] των κυρώσεων που της έχει επιβάλει η Ευρώπη».
Προτού η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία, η Γερμανία έπαιρνε το 55% του φυσικού της αερίου από τη Ρωσία. Κατάφερε να μειώσει το ποσοστό αυτό στο 35% και δεσμεύτηκε να τερματίσει πλήρως τις εισαγωγές. Στο πλαίσιο αυτού, προσπάθησε να αποκτήσει εναλλακτικές προμήθειες φυσικού αερίου από τη Νορβηγία και την Ολλανδία.
Αγοράζει επίσης πέντε πλωτούς τερματικούς σταθμούς για την εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου από το Κατάρ και τις ΗΠΑ, λέει η κ. Dourian. Ωστόσο, αυτό θα περιλαμβάνει την κατασκευή νέων αγωγών από την ακτή προς την υπόλοιπη Γερμανία, η οποία θα διαρκέσει αρκετούς μήνες.
Η Γερμανία αυξάνει επίσης τη χρήση άνθρακα και παρατείνει τη διάρκεια ζωής των σταθμών παραγωγής ενέργειας που σχεδίαζε να κλείσει – παρά τις αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Η Ιταλία και η Ισπανία προσπαθούν να εισάγουν περισσότερο φυσικό αέριο από την Αλγερία. «Είναι ο καθένας για τον εαυτό του», λέει η κ. Dourian. «Ο καθένας κάνει τα δικά του βήματα για να λύσει την έλλειψη ενέργειας και κάνει τις δικές του συμφωνίες».
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν υποσχέθηκε να λάβει περαιτέρω μέτρα, λέγοντας σε συνέδριο στη Σλοβενία ότι η αγορά ενέργειας «δεν είναι πλέον κατάλληλη για τον σκοπό».
«Βλέπουμε ότι η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας δεν λειτουργεί πια γιατί έχει διαταραχθεί μαζικά λόγω των χειρισμών του Πούτιν», είπε η Φον ντερ Λάιεν, προσθέτοντας ότι θα μπορούσε να προταθεί ανώτατο όριο στην τιμή του φυσικού αερίου στις προμήθειες των ρωσικών αγωγών σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Ο πρώην πρόεδρος της Ρωσίας Ντμίτρι Μεντβέντεφ απάντησε ότι η Μόσχα θα διακόψει τις προμήθειες στην Ευρώπη εάν οι Βρυξέλλες επιβάλουν ένα τέτοιο ανώτατο όριο.
Απροετοίμαστη η Ευρώπη απέναντι στη διακοπή του ρωσικού φυσικού αερίου
Η ΕΕ έχει εκπονήσει μια συμφωνία στην οποία τα κράτη μέλη μείωσαν τη χρήση κατά 15%. Η γερμανική κυβέρνηση ελπίζει να μειώσει τη χρήση φυσικού αερίου κατά 2% περιορίζοντας τη χρήση φωτισμού και θέρμανσης σε δημόσια κτίρια αυτό το χειμώνα .
Η Ισπανία έχει ήδη θεσπίσει παρόμοιους κανόνες και η Ελβετία σκέφτεται να κάνει το ίδιο.
Πολλοί ευρωπαίοι πολίτες λαμβάνουν επίσης μέτρα οι ίδιοι. «Στη Γερμανία», λέει η κ. Nakhle, «οι άνθρωποι αγοράζουν ξυλόσομπες και εγκαθιστούν ηλιακούς συλλέκτες. Όλοι λαμβάνουν μέτρα για να μειώσουν τη χρήση φυσικού αερίου.
«Δεν πρέπει να υποτιμούμε πόσο σοβαρά αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι την προοπτική της έλλειψης αερίου». Αλλά όλα αυτά ίσχυαν υπό την προϋπόθεση ότι θα υπήρχε, έστω μειωμένη ροή φυσικού αερίου από τη Ρωσία. Το ξαφνικό κλείσιμο στη ροή προς Ευρώπη βυθίζει τη Γηραιά Ήπειρο σε περιπέτειες που δεν έχουν προηγούμενο.
Πλαφόν βάζουν οι G7 στο πετρέλαιο, πωλήσεις τέλος η Μόσχα
Την ίδια ώρα, οι υπουργοί Οικονομικών της G7, της Ομάδας των Επτά ισχυρότερων οικονομιών παγκοσμίως, σχεδιάζουν να εφαρμόσουν «επειγόντως» ένα ανώτατο όριο στην τιμή του ρωσικού πετρελαίου και των προϊόντων πετρελαίου, και ενθαρρύνουν έναν «ευρύ συνασπισμό» χωρών να μετέχει σε αυτό, όπως επιβεβαιώνουν σε κοινή ανακοίνωσή τους που εξέδωσαν σήμερα, με την Ρωσία να μην χάνει χρόνο και να απαντά πως «οι πωλήσεις τέλος».
«Το ανώτατο όριο της τιμής θα οριστεί σε ένα επίπεδο που θα βασίζεται σε μια σειρά τεχνικών δεδομένων και θα αποφασιστεί από το σύνολο του συνασπισμού πριν από την εφαρμογή του», γράφουν οι επτά χώρες στη δήλωση αυτή, διαβεβαιώνοντας ότι οι μελλοντικές τιμές «θα ανακοινωθούν δημόσια με σαφή και διαφανή τρόπο».
«Στόχος μας είναι να ευθυγραμμίσουμε την εφαρμογή με το χρονοδιάγραμμα των σχετικών μέτρων εντός του έκτου πακέτου των κυρώσεων της ΕΕ», προσθέτουν.
Μεντβέντεφ: «Απλώς δεν θα υπάρξει ρωσικό αέριο στην Ευρώπη»
«Πιστεύω ακράδαντα ότι έχει έρθει η ώρα για την επιβολή πλαφόν στο ρωσικό φυσικό αέριο που εισάγεται μέσω αγωγών στην Ευρώπη», είχε τονίσει η επκεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, μιλώντας σε δημοσιογράφους, στο περιθώριο του συνεδρίου των συντηρητικών Γερμανών βουλευτών στο Μούρναου.
Αντιδρώντας στα σχόλιά της, ο πρώην πρόεδρος της Ρωσίας, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, έγραψε στην εφαρμογή μηνυμάτων Telegram: «Απλώς δεν θα υπάρξει ρωσικό αέριο στην Ευρώπη».
Η Ρωσία, διά στόματος του αναπληρωτή πρωθυπουργού Αλεξάντερ Νόβακ, ανακοίνωσε πως όποια χώρα επιβάλλει πλαφόν στις τιμές της ενέργειας, δεν θα έχει πλέον πρόσβαση στο ρωσικό αέριο.
«Όσον αφορά το πλαφόν στις τιμές. Αν επιβάλουν πλαφόν, εμείς απλά σε τέτοιες εταιρείες ή χώρες που θα επιβάλουν περιορισμούς, δεν θα τους προμηθεύσουμε με πετρέλαιο και προϊόντα πετρελαίου, επειδή δεν θα εργαστούμε μη ανταγωνιστικά», τόνισε ο Νόβακ.