Η υποχρεωτική επέκταση ψηφιακών συναλλαγών και καρτών κίνδυνος για τις ελευθερίες

Αντισυνταγματική και παράνομη η υποχρεωτική χρήση καρτών και ψηφιακών συναλλαγών διαμορφώνει, στο όνομα της πάταξης της φοροδιαφυγής και του μαύρου χρήματος, για την υπερσυγκέντρωση κερδών και εξουσίας στις τράπεζες αλλά και για τον επικίνδυνο ψηφιακό έλεγχο όλης της προσωπικής ζωής και των προσωπικών επιλογών των πολιτών.
Σε ένα πλήρως και ραγδαία μεταβαλλόμενο περιβάλλον οδεύουν καταναλωτές, φορολογούμενοι και πελάτες των τραπεζών, καθώς η χρήση των μετρητών τίθεται σταδιακά υπό διωγμόν και οι τραπεζικές συναλλαγές οδεύουν προς ολοένα και μεγαλύτερη “αποϋλοποίηση”.
Η τάση της ψηφιοποίησης των συναλλαγών, που φτάνει μέχρι και το ολοένα και πιο διαδιδόμενο ψηφιακό νόμισμα bitcoin, εξαπλώνεται διεθνώς με το αιτιολογικό του ελέγχου της τρομοκρατίας, της φοροδιαφυγής και του “βρώμικου” χρήματος. Τελευταίο παράδειγμα η αιφνιδιαστική απόφαση της κυβέρνησης της Ινδίας να αποσύρει τα χαρτονομίσματα των 500 και 1.000 ρουπιών, συνολικής αξίας 256 δισ. δολαρίων, που αντιστοιχούν στο 86% των μετρητών σε κυκλοφορία, προκειμένου να πατάξει την παραοικονομία.

Το “μάζεμα” του φυσικού χρήματος

Ανάλογο “σήμα” στην Ευρωζώνη έδωσε το 2016 η ΕΚΤ, αποφασίζοντας να αποσύρει σταδιακά το χαρτονόμισμα των 500 ευρώ. Η διασύνδεση του 500ευρου με τρομοκρατικές δραστηριότητες είχε καταγραφεί σε έρευνες της ευρωπαϊκής αστυνομίας Europol, καθώς και του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για την Καταπολέμηση των Ναρκωτικών και του Εγκλήματος, ενώ το χαρτονόμισμα των 500 ευρώ είχε επονομαστεί για τους λόγους αυτούς και χαρτονόμισμα “Μπιν Λάντεν”. Σημειώνεται ότι, από τα σχεδόν 1 τρισ. ευρώπου βρίσκονται σε κυκλοφορία, το 1/3 έχει τυπωθεί σε χαρτονομίσματα των 500 ευρώ. Μάλιστα, από το 2002, όταν μπήκε στην κυκλοφορία το ευρώ, ο αριθμός των χαρτονομισμάτων των 500 ευρώ έχει αυξηθεί δυσανάλογα σε σύγκριση με τα υπόλοιπα χαρτονομίσματα του ευρώ.
Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις της ΕΚΤ, το 56% των πολιτών της Ε.Ε. δεν έχει δει ποτέ το μοβ χαρτονόμισμα, αφού αυτό χρησιμοποιείται περισσότερο για την αποθήκευση μετρητών παρά για πληρωμές.
Κάτι που σημαίνει ότι, ακόμα και αν δεν υπήρχε το οργανωμένο έγκλημα ή η φοροδιαφυγή, το “μάζεμα” των 500ευρων από την ΕΚΤ είναι ένας καλός λόγος για να επιστρέψουν τα μετρητά που κρύβονται κάτω από το στρώμα (πανευρωπαϊκά και όχι μόνο στην Ελλάδα) εντός τραπεζικού συστήματος. Σημειωτέον ότι πρώτοι και… καλύτεροι fans του 500ευρου είναι οι Γερμανοί, καθώς αυτό αντιστοιχεί σε αξία με το παλιό χαρτονόμισμα των 1.000 γερμανικών μάρκων. Επιπλέον, οι Γερμανοί παραδοσιακά προτιμούν τις συναλλαγές με μετρητά αντί των ηλεκτρονικών πληρωμών.
Το μάζεμα των μετρητών που φυλάσσονται κάτω από το στρώμα αποτελεί ανομολόγητο στόχο των κινήσεων που λαμβάνουν χώρα και στην Ελλάδα.
Η αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών και της χρήσης καρτών μετά την επιβολή των capital controls καλλιέργησε το έδαφος για τη “διά νόμου” επιβολή της χρήσης του “πλαστικού χρήματος”, αφού αυτό συνδέεται πλέον με το αφορολόγητο. Η έκπτωση φόρου, που οδηγεί σε έμμεσο αφορολόγητο όριο εισοδήματος, το οποίο δικαιούνται μισθωτοί, συνταξιούχοι και αγρότες, θα εξασφαλίζεται από φέτος μόνο με δαπάνες για αγορά προϊόντων και υπηρεσιών οι οποίες πραγματοποιούνται στην Ελλάδα ή το εξωτερικό με πιστωτικές ή χρεωστικές ή προπληρωμένες κάρτες ή με τη χρήση άλλου ηλεκτρονικού μέσου πληρωμής (π.χ., τραπεζικό έμβασμα, πληρωμή μέσω λογαριασμού πληρωμών, χρήση ηλεκτρονικού πορτοφολιού κ.λπ.).
Η διεύρυνση των καρτών πληρωμής είναι ο σίγουρος τρόπος για την επιστροφή μετρητών στις τράπεζες. Αυτό είχε φανεί ήδη έναν χρόνο πριν από σήμερα, όταν στελέχη του e-banking των τραπεζών διαπίστωναν ότι οι χρεωστικές κάρτες τον Ιανουάριο του 2016 παρουσίαζαν αύξηση κατά 100% σε σύγκριση με έναν χρόνο πριν, ενώ ήδη από το β’ εξάμηνο του 2015 ο τζίρος τους είχε ξεπεράσει για πρώτη φορά αυτόν των πιστωτικών καρτών. Σημειώνεται ότι η αύξηση του τζίρου των χρεωστικών καρτών “χτυπάει” ευθέως τα μετρητά, αφού δεν “κόβει” από τον τζίρο των πιστωτικών καρτών. Ο τελευταίος συνέχισε να παρουσιάζει ποσοστά ανόδου 5%-10%.

Το “πλαστικό χρήμα” του μέλλοντος

Χρεωστικές, πιστωτικές και προπληρωμένες κάρτες, πάντως, θα αποτελούν σε λίγα χρόνια “αντίκες” για τις συναλλαγές, αφού οι εξελίξεις καλπάζουν και η τεχνολογία θα αναγνωρίζει τον καταναλωτή και θα τον συνδέει με τον λογαριασμό του χωρίς καν την ύπαρξη κάρτας.
Στην εκπνοή του 2016, έτος κατά το οποίο γιόρτασε τα 50 χρόνια από την εισαγωγή της πρώτης πιστωτικής κάρτας στη ζωή των Βρετανών το 1966, η βρετανική τράπεζα Barclays ανακοίνωσε, διά στόματος του επικεφαλής της Barclaycard, ότι το “πλαστικό χρήμα” της επόμενης δεκαετίας θα είναι “φορετό” (wearable gadget).
Φορώντας ένα ειδικό δαχτυλίδι ή βραχιόλι ή ακόμα και με το δακτυλικό αποτύπωμα ή την ίριδα του ματιού του, ο καταναλωτής δεν θα σταματά στο ταμείο. Οι συναλλαγές του θα γίνονται αυτόματα, καθώς η τεχνολογία θα “αναγνωρίζει” την παρουσία του καταναλωτή με την είσοδό του στο κατάστημα, θα “σκανάρει” τις αγορές του και θα “πραγματοποιεί” ανέπαφα και αόρατα τις πληρωμές του… Σε μια εποχή όπου γίνεται λόγος για κατάργηση των μετρητών και πλήρη αντικατάστασή τους από το “πλαστικό χρήμα”, η τεχνολογία θα προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα, δημιουργώντας το ψηφιακό πορτοφόλι. Έτσι, η χρήση των καρτών πληρωμής όπως τις ξέρουμε σήμερα θα περιοριστεί δραστικά, αφού οι καταναλωτές θα μπορούν να καλύπτουν τις καταναλωτικές τους ανάγκες μέσω Διαδικτύου, μέσω μιας τεχνολογικής εφαρμογής ή και στο ίδιο το κατάστημα, όπου δεν θα υπάρχει ταμείο…
Όλες οι ανωτέρω εξελίξεις προωθούνται στο όνομα της μεγαλύτερης ευκολίας και ασφάλειας των συναλλαγών, καθώς η τεχνολογία θα επιτρέπει να εντοπιστούν κρούσματα απάτης (κανείς, ωστόσο, δεν εγγυάται ότι αυτά θα μπορούν να αποτραπούν). Το προφανές ζητούμενο, όμως, από τις εξελίξεις που αναμένονται είναι ο έλεγχος του χρήματος και των συναλλαγών. Από τη θετική του πλευρά, ο έλεγχος αυτός μπορεί να λειτουργήσει για την πάταξητης φοροδιαφυγής, του “μαύρου” χρήματος και της εγκληματικότητας ή της τρομοκρατίας. Η αρνητική εκδοχή, όμως, μιλάει για συγκέντρωση του χρήματος στα χέρια των λίγων και οικονομικά ισχυρών και για πλήρη έλεγχο των μετρητών, των συναλλαγών, των συναλλακτικών και άλλων ηθών των πολιτών.

Πώς μετεξελίσσονται σταδιακά τα τραπεζικά δίκτυα

Τράπεζες: Ψηφιακά πορτοφόλια και συναλλαγές από απόσταση

Οι ελληνικές τράπεζες ακολουθούν τις διεθνείς τάσεις στις πληρωμές με την εξέλιξη της ηλεκτρονικής τραπεζικής, μετατοπίζοντας σταδιακά την έμφαση στις συναλλαγές που πραγματοποιούνται από το Internet και το κινητό τηλέφωνο. Τα ηλεκτρονικά-ψηφιακά πορτοφόλια είναι η πιο πρόσφατη εξέλιξη στο e-banking.
Το ψηφιακό πορτοφόλι My Alpha Wallet της Alpha Bank υποστηρίζει πιστωτικές, χρεωστικές και προπληρωμένες κάρτες της τράπεζας, αλλά και τρίτων. Έχοντας πρόσβαση στο σύνολο των καρτών του ανά πάσα στιγμή, ο χρήστης μπορεί να επιλέξει ποια θα χρησιμοποιήσει για να κάνει τις αγορές του, να προχωρήσει σε μεταφορές ή να πληρώσει λογαριασμούς και οφειλές. Η υπηρεσία διατίθεται σε desktop και mobile εφαρμογή.
Το i–bank Pay είναι το ηλεκτρονικό πορτοφόλι της Εθνικής Τράπεζας με το οποίο οι πελάτες της μπορούν με απευθείας χρέωση των λογαριασμών τους να κάνουν αγορές ή και μεταφορές χρημάτων από το κινητό και το tablet τους. Για τους εμπόρους υπάρχει η εφαρμογή i-bank Pay 4 Business. H νέα υπηρεσία i-bank Pay είναι η εξέλιξη του i–bank Social Pay, που επιτρέπει στους χρήστες την αποστολή χρημάτων σε φίλους τους στο Facebook χωρίς να γνωρίζουν καν τον τραπεζικό τους λογαριασμό ή την πληρωμή σε εμπόρους και επαγγελματίες από το κινητό ή το tablet μέσω Bluetooth.
H υπηρεσία Pay a Friend της Eurobank είναι ενσωματωμένη στο mobile banking app της τράπεζας και δίνει τη δυνατότητα αποστολής χρημάτων άμεσα σε οποιονδήποτε μέσω e–mail ή αριθμού τηλεφώνου. Αν ο χρήστης έχει συνδέσει την υπηρεσία στο προφίλ του στο Facebook, μπορεί να στέλνει χρήματα και σε φίλους στο Facebook, υπό την προϋπόθεση ότι είναι επίσης εγγεγραμμένοι στο Pay a Friend.
Η Winbank της Τράπεζας Πειραιώς είναι η πρώτη ελληνική τράπεζα που διαθέτει mobile wallet με δυνατότητα ανέπαφων πληρωμών. Με το WinbankWallet App οι χρήστες μπορούν να έχουν τις χρεωστικές τους κάρτες πάντα μαζί τους στο κινητό τους και να πραγματοποιούν αγορές σε φυσικά καταστήματα μέσω του smartphone τους. Η διαδικασία είναι απλή και χωρίς χρέωση. Ο έμπορος εισάγει το ποσό πληρωμής στο POS, ο χρήστης ενεργοποιεί την επιλογή NFC στο κινητό του, ανοίγει την εφαρμογή, εισάγει το mPIN που έχει επιλέξει και πλησιάζει τη συσκευή στο POS για να ολοκληρωθεί η συναλλαγή.

Τα οφέλη

Σημειώνεται ότι, με βάση έρευνα του Εργαστηρίου Ηλεκτρονικού Επιχειρείν και Ηλεκτρονικού Εμπορίου (ELTRUN) του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, το ποσοστό των ενεργών χρηστών e-banking στην Ελλάδα ανέρχεται περίπου στο 17% του πληθυσμού, ενώ είναι εγγεγραμμένοι περισσότεροι από 2,5 εκατ. χρήστες. Τριπλασιάζοντας τον αριθμό τον ενεργών χρηστών στα επίπεδα της Ε.Ε. (50%), εκτιμάται ότι το συνολικό όφελος για την εθνική οικονομία μπορεί να ανέλθει σε 1,5 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση.
Η επένδυση στις νέες τεχνολογίες για την ενίσχυση των τραπεζικών συναλλαγών εξ αποστάσεως συμβαδίζει και με την υλοποίηση της δέσμευσηςπου έχουν αναλάβει οι τράπεζες στα πλάνα αναδιάρθρωσης για δραστική συρρίκνωση των καταστημάτων και του προσωπικού τους μέχρι τα τέλη του 2018. Προκειμένου η μείωση αυτή να μην έχει αντίκτυπο στην παροχή των υπηρεσιών, οι τράπεζες όχι μόνο θα εντατικοποιήσουν την προώθηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, αλλά και θα μετασχηματίσουν τα καταστήματά τους. Μέσω της αναδιαμόρφωσης των τραπεζικών δικτύων, προσβλέπουν σε μείωση του λειτουργικού κόστους κατά 20%.
Όπως εκτιμούν οι τραπεζίτες, ακόμα και στα παραδοσιακά καταστήματα, η αύξηση της χρήσης των ATMs και των λοιπών εναλλακτικών καναλιών για τις τραπεζικές συναλλαγές μπορεί να μειώσει τις επισκέψεις στα καταστήματα έως και κατά 130 εκατομμύρια το χρόνο. Έως τα τέλη του 2018 οι τράπεζες στοχεύουν να ενισχύσουν σημαντικά τις συναλλαγές μέσω ΑΤΜs, τριπλασιάζοντας τις καταθέσεις μέσω των αυτόματων μηχανημάτων και καταργώντας την ενημέρωση των βιβλιαρίων στο γκισέ, καθώς και να αυξήσουν τις συναλλαγές μέσω Internet (e-banking) για πληρωμές λογαριασμών και φόρων, όπως και για εκτέλεση εμβασμάτων.

Νέο μοντέλο καταστήματος

Πρώτο δείγμα της μετεξέλιξης των τραπεζικών καταστημάτων είναι αυτό της Τράπεζας Πειραιώς, η οποία εγκαινίασε το νέο μοντέλο πλήρως αυτοματοποιημένου ηλεκτρονικού τραπεζικού καταστήματος (e-branch) για ιδιώτες, επιχειρηματίες και ελεύθερους επαγγελματίες.
Ορισμένες από τις πρωτοποριακές υπηρεσίες του e–branch είναι:
– “Ταμίας από απόσταση”, όπου ο πελάτης μπορεί να εκτελέσει μέσω βίντεο-κλήσης με έμπειρο ταμία της τράπεζας τουλάχιστον το 90% τωνπροσφερόμενων συναλλαγών παραδοσιακού ταμείου.
– Άμεση έκδοση και παραλαβή προπληρωμένης κάρτας από το ειδικό μηχάνημα.
– Άμεση ενημέρωση βιβλιαρίου.
– Εξ αποστάσεως εγγραφή στο Internet banking.
– Χρήση των διαθέσιμων στο κατάστημα ηλεκτρονικών συσκευών (PCs και tablets) για γνωριμία και εξοικείωση με τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες της τράπεζας (Digital zone).
– Γνωριμία με προϊόντα και υπηρεσίες των διάφορων συνεργατών της Τράπεζας Πειραιώς (Exhibition Area).
– Πραγματοποίηση συναντήσεων για παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών στον ειδικό χώρο του meeting room.
– Πραγματοποίηση, 24 ώρες / 7 ημέρες την εβδομάδα, καταθέσεων, αναλήψεων και πληρωμών στα μηχανήματα ATM και easypay kiosk που βρίσκονται σε εσωτερικό χώρο.
Επιπλέον, για τις επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες προσφέρονται:
– Κατάθεση επιταγών στο “Ταμείο από απόσταση”.
– Άμεση καταμέτρηση και κατάθεση χαρτονομισμάτων.
– Άμεση καταμέτρηση και κατάθεση κερμάτων.
Στον μετασχηματισμό του δικτύου της, εισάγοντας μεγαλύτερη ψηφιοποίηση των συναλλαγών και διακριτό ρόλο συμβούλου για τους τραπεζοϋπαλλήλους, προχωρά και η Eurobank. To project του ανασχηματισμού του δικτύου της Τράπεζας έχει αναλάβει η κορυφαία στον digital σχεδιασμό νορβηγική εταιρεία Fjord και λαμβάνει υπ’ όψιν νέες ψηφιακές λύσεις για πελάτες και προσωπικό και αυξανόμενη χρήση εναλλακτικών και ψηφιακών καναλιών. Στο πλαίσιο αυτό, διαφοροποιείται και η αντιμετώπιση του πελάτη, με τον διαχωρισμό του σε Standard και Prime, αναλόγως των αναγκών του, αλλά και της αξίας που παράγει για την τράπεζα.
*Βασική πηγή: Εφημερίδα «Κεφάλαιο», Νένα Μαλλιάρα