Σαν σήμερα την 1η Αυγούστου του ’73, πριν 45 χρόνια, έκοβε το νήμα μιας ζωής γεμάτη τραγωδίες και μεγαλείο ο ιστορικός ηγέτης του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης.
Αυτές οι λίγες παράγραφοι δεν φιλοδοξούν να κάνουν αποτίμηση της περιπετειώδους ζωής του.
Ο Νίκος Ζαχαριάδης και μετέπειτα ο Χαρίλαος Φλωράκης, με διαφορετικό τρόπο ο καθένας, υπήρξαν μεγάλες ηγετικές φυσιογνωμίες και πολιτικές μορφές που ταυτοποιούν το ΚΚΕ.
Μετά από αυτές τις δυο μεγάλες ηγετικές φυσιογνωμίες και ειδικότερα μετά τον Χαρίλαο Φλωράκη, υπάρχει στο ΚΚΕ ένα μεγάλο κενό, που πιθανόν, αν και δεν το εύχομαι, να μην μπορέσει να καλυφθεί ποτέ.
Οι περισσότεροι, παρεπιπτόντως, δεν γνωρίζουν ότι ο Χαρίλαος Φλωράκης δεν ήθελε ποτέ την διάσπαση του ΚΚΕ του ‘91 και ότι και την ύστατη στιγμή μέσα στο μοιραίο 13ο Συνέδριο του ΚΚΕ, είχε συμφωνήσει με την ηγεσία της λεγόμενης τότε «ανανεωτικής πτέρυγας» του ΚΚΕ για μια ενωτική διέξοδο, ώστε να αποφευχθεί η σύγκρουση.
Αν η τότε συμφωνία ναυάγησε, αυτό οφείλεται στην παρέμβαση των πιο «δογματικών» δυνάμεων του τότε ΚΚΕ, οι οποίες είχαν για δικούς τους προφανέστατους λόγους επενδύσει στην διάσπαση.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ίδιες δυνάμεις που, χάρις στον Χαρίλαο, το κύρος του και την λαϊκή του απήχηση, υπήρχαν στο προσκήνιο, οι ίδιες αυτές δυνάμεις, μόλις διέσπασαν το ΚΚΕ και αναρριχήθηκαν στο τιμόνι της εξουσίας του, περιθωριοποίησαν τον Χαρίλαο, ο οποίος έφυγε βαθιά πικραμένος.
Για να επανέλθω στον Νίκο Ζαχαριάδη, ως γνωστόν δεν πέθανε από καρδιακή προσβολή, όπως αρχικά ψευδώς ελέχθη σε συμπαιγνία με το τότε ΚΚΣΕ, αλλά ο Νίκος αυτοκτόνησε, κρεμάστηκε στην κυριολεξία, στην εξορία του στο Σουργκούτ της Σιβηρίας. Εξωθήθηκε στην αυτοκτονία εξαιτίας της στάσης του ΚΚΣΕ αλλά και της ηγεσίας του ΚΚΕ.
Ο Νίκος Ζαχαριάδης υπήρξε θύμα, όπως υπήρξε και θύτης.
Ο Νίκος Ζαχαριάδης έστησε κυριολεκτικά το σύγχρονο ΚΚΕ, διαμόρφωσε μια σύγχρονη στρατηγική του Κόμματος σε επαφή με την ελληνική πραγματικότητα, κήρυξε πατριωτική αντιφασιστική στάση με την εισβολή των Ιταλών στην Ελλάδα, έθεσε τις πολιτικές βάσεις για να συγκροτηθεί μετέπειτα το ΕΑΜ, ο ΕΛΑΣ και η μεγαλειώδης Εθνική Αντίσταση, ανεδείχθη με τον εγκλεισμό του στο Νταχάου σε μεγάλο αντιφασιστικό σύμβολο για τον ελληνικό λαό, πρότεινε αργότερα με οξυδέρκεια την ουδετερότητα της Ελλάδας για μια νέα ανεξάρτητη λαοκρατούμενη πορεία της.
Ο Νίκος Ζαχαριάδης δεν ευθύνεται για τις «προδοτικές» συμφωνίες σε Λίβανο, Καζέρτα και μετέπειτα στην Βάρκιζα.
Ευθύνεται, όμως, μη γνωρίζοντας, ίσως, καλά την κατάσταση, αφού μόλις είχε έρθει από το Νταχάου στην Ελλάδα, για την αυτοκτονία του Άρη και υπήρξε ο συντάκτης του απαίσιου «Ούτε ψωμί ούτε νερό στον δηλωσία Θανάση Κλάρα ή “Μιζέρια”». Όπως ευθύνεται για το ιδιαίτερα αυταρχικό καθεστώς στο ΚΚΕ μετά την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού και όσα απαράδεκτα το συνόδευσαν.
Αν ο Νίκος Ζαχαριάδης ήταν στην Ελλάδα, στην κατοχή, ίσως όλες αυτές οι προδοτικές συμφωνίες να μην είχαν υπογραφεί ποτέ και η ελληνική πορεία να ήταν πολύ διαφορετική.
Με ίσως, όμως, δεν γράφεται ιστορία.
Στην σημερινή εποχή, πάντως, ένα ολόκληρο ιστορικό κεφάλαιο στην πορεία του εγχώριου και διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος έχει κλείσει οριστικά.
Μορφές, όπως ο Ν. Ζαχαριάδης, όμως, αξίζει να μελετώνται, ώστε να βγαίνουν θετικά και αρνητικά συμπεράσματα χωρίς ιδεοληψίες, δογματισμούς, αφορισμούς και εξιδανικεύσεις.
Σήμερα, η Αριστερά, οι δυνάμεις της κοινωνικής αλλαγής, αν θέλουν να έχουν μέλλον και να δώσουν μέλλον στα μεγάλα οράματα τους, χρειάζονται μια βαθιά και πλήρη επαναθεμελίωση, με όλη την σημασία του όρου.
Επαναθεμελίωση θεωρητική, προγραμματική, πολιτική και στρατηγική και κυρίως επαναθεμελίωση σε στάσεις, συμπεριφορές και πρακτικές, με μέγα επίκεντρο την δημοκρατία με όλη τη σημασία και το βάθος αυτής της έννοιας.
Αυτή είναι η πρόκληση για την σύγχρονη Αριστερά, που δεν έχει παραδοθεί στο ψέμα, την υποκρισία, την λαγνεία της εξουσίας και διατηρεί ακέραιο το ανοικτό, καινοτόμο, δημιουργικό και ανατρεπτικό της πνεύμα.
Κ.Τ.
