Στην ανατολική Συρία και το βόρειο Ιράκ τα όπλα ηχούν τα τελευταία 24ωρα με ανησυχητική συχνότητα.
Το Σάββατο οπλισμένα drones έπληξαν θέσεις κοντά στο νέο αμερικανικό προξενείο στο Ερμπίλ του αυτόνομου ιρακινού Κουρδιστάν. Την Κυριακή αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη βομβάρδισαν εγκαταστάσεις σιιτικών πολιτοφυλακών εκατέρωθεν των συρο-ιρακινών συνόρων, με αποτέλεσμα να υπάρξουν οκτώ νεκροί. Και χθες Δευτέρα, σιιτικές πολιτοφυλακές στοχοποίησαν με πυροβολικό (ή ρουκέτες) την αμερικανική βάση κοντά στην πετρελαιοπηγή αλ Ουμάρ, στην επαρχία Ντέιρ Εζζόρ της βορειοανατολικής Συρίας.
Τα αμερικανικά πλήγματα της Κυριακής προκάλεσαν την οργισμένη αντίδραση του (κατά τα άλλα φιλοδυτικού) πρωθυπουργού του Ιράκ Μουσταφά αλ-Καδίμι, ο οποίος έκανε λόγο για “ωμή παραβίαση της ιρακινής κυριαρχίας” και πρόσθεσε, ζητώντας αποκλιμάκωση της έντασης, ότι η χώρα του δεν προτίθεται να γίνει “αρένα για ξεκαθάρισμα λογαριασμών”.
Το ποιοι είναι αυτοί οι λογαριασμοί δεν είναι δύσκολο να το διακρίνουμε. Το Ιράκ αποτελεί ήδη από την εποχή του Ντόναλντ Τραμπ το πεδίο στο οποίο αναμετρώνται εξ αποστάσεως και δι’ αντιπροσώπων (αφού κάθε άλλη αμεσότερη αντιπαράθεση έχει ανυπολόγιστα ρίσκα) οι ΗΠΑ και η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν – με αποκορύφωση την δολοφονία στο αεροδρόμιο της Βαγδάτης του Ιρανού στρατηγού Κάσεμ Σολεϊμανί και του επικεφαλής των Μονάδων Λαϊκής Κινητοποίησης τον Ιανουάριο του 2020 και την εκτόξευση σε απάντηση ιρανικών πυραύλων εναντίον αμερικανικής βάσης στο ιρακινό έδαφος.
Υπενθυμίζεται ότι οι (κυρίως σιιτικής σύνθεσης) Μονάδες Λαϊκής Κινητοποίησης έπαιξαν, με την καθοδήγηση του Σολεϊμανί, καθοριστικό ρόλο στην απόκρουση της προέλασης του Ισλαμικού Κράτους από το 2014 και εξής και το 2018 ενσωματώθηκαν στην δομή των ιρακινών ενόπλων δυνάμεων. Οι ΗΠΑ βρίσκονται έτσι στην παράδοξη θέση να εκπαιδεύουν ένα τμήμα του στρατού του Ιράκ (τις τακτικές δυνάμεις), ενώ βρίσκονται σε ακήρυχτο πόλεμο με ένα άλλο, ήτοι τις πολιτοφυλακές, οι οποίες θεωρούνται το “μακρύ χέρι” της Τεχεράνης στην περιοχή. Μόνο που αυτές συνδέονται και με τα σιιτικά κόμματα του ιρακινού κοινοβουλίου, τα οποία ο Καδίμι είναι υποχρεωμένος να λαμβάνει υπόψη. Είναι χαρακτηριστικό ότι το ιρακινό κοινοβούλιο με ψήφισμά του έχει ζητήσει την πλήρη αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων από το Ιράκ, γεγονός που καθιστά τη συνέχιση της παρουσίας τους τυπικά παράνομη.
Ωστόσο, η επανάληψη του σκηνικού των ημερών Τραμπ έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την προσπάθεια της κυβέρνησης του Τζο Μπάιντεν να αναβιώσει την διεθνή συμφωνία του 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν – με τις σχετικές συνομιλίες στη Βιέννη να εισέρχονται την εβδομάδα αυτή στην αποφασιστική τους φάση.
Η διαπραγματευτική γραμμή της Τεχεράνης είναι ότι η παραμονή του Ιράν στη συμφωνία του 2015, παρά την αποχώρηση των ΗΠΑ ελέω Τραμπ, είναι επαρκές δείγμα καλής θέλησης και άρα το επόμενο βήμα πρέπει να γίνει από την αμερικανική πλευρά με την άρση των κυρώσεων κατά του Ιράν, χωρίς την οποία η διαπραγμάτευση δεν θα έχει μέλλον. Ταυτόχρονα, το μήνυμα είναι, όπως το έθεσε ο εκπρόσωπος του ιρανικού υπουργείου Εξωτερικών, ότι “το Ιράν δεν θα διαπραγματεύεται για πάντα” και ότι από ένα σημείο και μετά θα αναπτύσσει το πυρηνικό του πρόγραμμα χωρίς καμία έξωθεν επιτήρηση, εφόσον εξέπνευσε στις 24 Ιουνίου το πρόσθετο πρωτόκολλο με την οποία βιντεοσκοπημένο υλικό από τις επίμαχες εγκαταστάσεις μεταδιδόταν στην Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας.
Από την πλευρά των ΗΠΑ, πάντως, ενδιαφέρον έχει η παρεμβολή της προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων Νάνσι Πελόζι, η οποία χαρακτήρισε τα πλήγματα της Κυριακής “στοχευμένη, αναλογική απάντηση απέναντι σε μια συγκεκριμένη σοβαρή απειλή” και ταυτόχρονα υπενθύμισε ότι το Κογκρέσο θα πρέπει να είναι ενήμερο για τις στρατιωτικές επιλογές. “Κίνηση αποτροπής περαιτέρω κλιμάκωσης” αποκάλεσε τις επιθέσεις της Κυριακής και ο εκπρόσωπος του Πενταγώνου.
Και διαπραγμάτευση και αποστολή σκληρών “μηνυμάτων”, τα οποία όμως θα πρέπει να εκληφθούν ως οριοθετημένα. Η Ουάσιγκτον επιχειρεί τον τετραγωνισμό του κύκλου.
