Συνεκμετάλλευση μέσω ΜΟΕ
Τί μεθοδεύει η Τουρκία
Τα σενάρια αξιοποίησης του φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, υπό τη μορφή του επείγοντος, διαμορφώνουν νέα δεδομένα, που ενδεχομένως να τοποθετήσουν στην εξίσωση και το Κυπριακό.
Είναι προφανές πως η ανάγκη να καλυφθούν ενεργειακά κενά, να υπάρξει απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο, οδηγεί τους βασικούς παίκτες να στρέφονται προς την περιοχή μας. Ένα ζήτημα, που θα πρέπει ωστόσο να αντιμετωπίσουν, από τη στιγμή που για παράδειγμα οι Αμερικανοί θέλουν και την Τουρκία στην ενεργειακή εξίσωση, είναι το Κυπριακό.
Πιέσεις στην Λευκωσία
Σύμφωνα με τον Κώστα Βενιζέλο και το philenews, η θέση της Ουάσινγκτον είναι πως η αξιοποίηση μπορεί να γίνει με την εμπλοκή της Άγκυρας για να μην αντιδράσει(!) και τούτο στρέφει την προσοχή -αλλά και τις πιέσεις- προς τη Λευκωσία. Για να μην προβάλλει εμπόδια. Πώς θα γίνει τούτο; Όχι κατά ανάγκη με λύση του Κυπριακού, αλλά με έναρξη μιας προσπάθειας.
Ενδεχομένως με την υλοποίηση Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης ή με στρατηγική συμφωνία. Είναι σαφές πως η λύση δεν είναι προϋπόθεση καθώς είναι πιεστικός ο χρόνος για να βρεθούν τρόποι αξιοποίησης του αερίου. Μπορεί, όπως σημειώνουν ενημερωμένες πηγές, να υπάρξει «συμφωνία για τη λύση». Πρόκειται για μια προσέγγιση, που θεωρητικά ανοίγει τον δρόμο για συνολική συμφωνία, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως θα υπάρξει κατάληξη.
Όπως συναφώς πληροφορούμαστε, σε παρεμβάσεις Βρετανίας και Ηνωμένων Εθνών, παρουσιάσθηκε η ιδέα για «εμπλουτισμό» των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, που εισηγείται η κυπριακή κυβέρνηση, με συμπερίληψη στο πακέτο και των υδρογονανθράκων.
Συνεκμετάλλευση μέσω ΜΟΕ
Αυτή η ιδέα, που παρουσιάσθηκε γενικά, παραπέμπει στην πρόταση που κατέθεσε η τουρκική πλευρά, διά του κατοχικού καθεστώτος, για συνεκμετάλλευση του φυσικού πλούτου πριν την επίτευξη συμφωνίας στο Κυπριακό.
Σημειώνεται συναφώς ότι ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, προ ημερών αναφέρθηκε στη θέση πως το φυσικό αέριο του Ισραήλ πρέπει να περάσει από την Κύπρο για να φθάσει στην Τουρκία. Ο Τούρκος ΥΠΕΞ είπε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση «πρέπει να πείσει την ε/κ πλευρά επειδή είναι η Ε.Ε. που χρειάζεται το φυσικό αέριο». Σύμφωνα με τον Τούρκο υπουργό, «η ε/κ πλευρά είπε ότι θα έρθει με νέες ιδέες».
Τι εννοεί με την αναφορά του για νέες ιδέες της Λευκωσίας; Υπάρχει κάποια συνεννόηση, ενδεχομένως όχι απευθείας, για παρουσίαση ιδεών από την κυπριακή κυβέρνηση;
Σε ό,τι, πάντως, αφορά τη θέση ότι το φυσικό αέριο θα πρέπει να περάσει από την Κύπρο, ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου φαίνεται να εννοεί ένα παλιό σενάριο, τουρκικής εμπνεύσεως και -παρασκηνιακής- προώθησης. Σύμφωνα με το σενάριο αυτό, η πιο οικονομική οδός είναι η μεταφορά του αερίου με υποθαλάσσιους αγωγούς, που θα συνεχίζουν χερσαίοι στο έδαφος της Κύπρου, θα προχωρούν υποθαλάσσιοι και θα φθάνουν στην Τουρκία και από εκεί στην Ευρώπη.
Ένα σενάριο, που φαντάζει σήμερα εξωπραγματικό, πλην όμως έτυχε επεξεργασίας από τουρκικής πλευράς. Πρόκειται, με βάση το σχέδιο, για την πιο οικονομική λύση. Η Τουρκία, μάλιστα, σε σχέση με τα τεχνικά ζητήματα προβάλλει ένα δικό της προηγούμενο. Αυτό του σχεδίου για μεταφορά νερού από την Τουρκία στα κατεχόμενα μέσω υποθαλάσσιου αγωγού.
Για να μπορεί να γίνει τούτο θα πρέπει να υπάρξει συναίνεση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Να υπάρξει συμφωνία στο Κυπριακό. Ο Τσαβούσογλου, όμως, είπε πως «επειδή δεν είναι ξεκάθαρο πότε θα λυθεί το Κυπριακό», πρέπει να προχωρήσει το θέμα με το αέριο. Πώς; Χωρίς συνολική συμφωνία, αλλά με συνεννοήσεις. Και μια συνεννόηση θα μπορεί να γίνει διά των ΜΟΕ και συζήτηση του θέματος στα πλαίσια τεχνικής επιτροπής.
Παρακάμπτουν και την οριοθέτηση Ζωνών
Αυτό, όμως, σημαίνει πως αυτό που επιδιώκει η κατοχική δύναμη για «κυριαρχική ισότητα» θα επιτευχθεί πριν από τη λύση. Το ενδεχόμενο να περάσει αγωγός από την Κύπρο, παρακάμπτει και την ανάγκη οριοθέτησης ζωνών μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας, που δεν επιθυμεί για τους γνωστούς λόγους η Άγκυρα.
Πέραν από αυτό το σενάριο, υπάρχουν κι άλλα. Υπάρχει, για παράδειγμα, σενάριο το Ισραήλ να εξάγει αέριο μέσω της Αιγύπτου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Υπενθυμίζεται συναφώς ότι Ισραηλινή υπουργός Ενέργειας Καρίν Ελχαράρ έχει προαναγγείλει με δηλώσεις της ότι από τον Σεπτέμβριο το Ισραήλ θα μπορεί να εξάγει προς την Ευρώπη μια σημαντική ποσότητα φυσικού αερίου από το κοίτασμα Karish (που διαχειρίζεται η ENERGEAN) που στο τέλος καλοκαιριού θα μπει σε παραγωγή.
Η κ. Ελχαράρ δήλωσε ότι η βασική επιλογή είναι η εξαγωγή του φυσικού αερίου μέσω των δυο σταθμών LNG που διαθέτει η Αίγυπτος. Ένα τέτοιο σενάριο σαφώς και αφήνει εκτός την Κύπρο.
Υπενθυμίζεται πως στην προ ημερών τριμερή συνάντηση των υπουργών Ενέργειας, Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ, στην Ιερουσαλήμ, συμφωνήθηκε να διερευνήσουν και την κατασκευή σταθμού LNG στην Κύπρο για την αξιοποίηση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου.
Είναι σαφές πως οι Αμερικανοί θέλουν την εμπλοκή και της Τουρκίας. Γνωρίζουν τις δυσκολίες και φαίνεται ότι θέλουν να τις ξεπεράσουν. Άλλωστε, η κ. Νούλαντ είχε πει βρισκόμενη πρόσφατα στην Τουρκία πως θέλει να βοηθήσει ώστε η χώρα αυτή να αποκτήσει πόρους από το αέριο. Η Αμερικανίδα αξιωματούχος, η οποία κατά την επίσκεψή της σε Αθήνα και Λευκωσία προκάλεσε αντιδράσεις με τα όσα είπε, επανήλθε με μια προσπάθεια καλοπιάσματος (δηλώσεις στην ΕΡΤ), έχοντας όμως ξεκάθαρο πλάνο για τα επόμενα βήματα.
Την ίδια ώρα, όπως συναφώς αναφέρουν ενημερωμένες πηγές, επανέρχεται στο προσκήνιο η γνωστή τουρκική ιδέα για την πραγματοποίηση Διάσκεψης των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου για τα θέματα των υδρογονανθράκων. Πρόκειται για μια πρόταση, που μετέφερε στην Ευρωπαϊκή Ένωση ο ίδιος ο Ερντογάν και θεωρήθηκε ως θετική από τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισιέλ. Η πρόταση μεταβιβάσθηκε από τουρκικής πλευράς και στα άλλα κράτη της περιοχής. Στη Διάσκεψη, σύμφωνα με την τουρκική ιδέα, πρέπει να προσκληθεί και η τουρκοκυπριακή πλευρά (το ψευδοκράτος εννοεί).
Η κατοχική Τουρκία προτάσσει το θέμα των υδρογονανθράκων κι αυτό φάνηκε από την αρχή. Αποφάσισε να εμπλακεί και επιχείρησε να «τουμπάρει» το ενεργειακό πρόγραμμα της Κύπρου. Αποφάσισε να εμπλακεί και εξοπλίστηκε καταλλήλως. Ενοικίασε αρχικά και στη συνέχεια αγόρασε ερευνητικά σκάφη και γεωτρύπανα. Χρησιμοποιεί τους Τουρκοκύπριους για να διευκολυνθούν οι σχεδιασμοί, ενώ στο Κυπριακό δεν αλλάζει στάση. Ενώ θα μπορούσε το θέμα του αερίου να λειτουργούσε ως «καταλύτης» για να υπάρξει μια συμφωνία στο Κυπριακό, ωστόσο, φαίνεται πως η κατοχική δύναμη έχει διαφορετική προσέγγιση. Τη γνωστή και διαχρονική, σύμφωνα με την οποία τα θέλει όλα.
«Να βοηθηθούν οι Τ/κ για να ξανακοιτάξουν ΔΔΟ»
Η λογική των Ηνωμένων Εθνών, που ακολουθούν τις βρετανικές συνταγές, είναι πως θα πρέπει να βοηθηθούν οι Τουρκοκύπριοι οικονομικά. Το είπε αρχικά ο απεσταλμένος του Φόρεϊν Όφις Αζάι Σιάρμα και το επαναλαμβάνει στις επαφές του και ο ειδικός αντιπρόσωπος του ΟΗΕ στην Κύπρο, Κόλιν Στιούαρτ.
Ο αξιωματούχος του ΟΗΕ φέρεται να έχει πει σε ελληνοκύπριους συνομιλητές του ότι θα πρέπει να βοηθηθούν οικονομικά οι Τουρκοκύπριοι, με βήματα άρσης της (λεγόμενης) απομόνωσης. Προτάσσεται το θέμα της Τύμπου και του λιμανιού, αλλά και των υδρογονανθράκων. Αυτό, σύμφωνα με τον κ. Στιούαρτ, θα υποβοηθήσει τους Τουρκοκύπριους να… ξανακοιτάξουν το ζήτημα της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας.
Την ίδια ώρα, ο Βοηθός Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Μίροσλαβ Γιέτζια, ο οποίος την περασμένη εβδομάδα πραγματοποίησε επαφές στην Κύπρο, θα επισκεφθεί προσεχώς τις τρεις λεγόμενες εγγυήτριες δυνάμεις, Ελλάδα, Τουρκία και Βρετανία. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο αξιωματούχος του Διεθνούς Οργανισμού έχει ενημερώσει τη Λευκωσία για την πρόθεσή του αυτή, χωρίς να αναφερθεί σε συγκεκριμένη ημερομηνία. Υπολογίζεται ότι αυτό θα γίνει σύντομα, ενδεχομένως πριν τις συζητήσεις στο Συμβούλιο Ασφαλείας για την ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ.