Μετά τους Τούρκους, οι Έλληνες θα είναι οι πιο άμεσοι παρατηρητές των τουρκικών εκλογών την ερχόμενη Κυριακές.
Φυσικά, δεν τρέφουν ψευδαισθήσεις ότι όλα θα γίνουν ρόδινα με τον παλιό εχθρό (αλλά και εταίρο λόγω του ΝΑΤΟ) στο Αιγαίο μετά τις εκλογές, ανεξάρτητα από το ποιος θα κερδίσει.
Αυτό δεν σημαίνει ότι οι Έλληνες δεν θα χαίρονταν να δουν τον Recep Tayyip Erdogan πρόεδρο, ο οποίος έχει αποδειχθεί bête noire.
Ο Erdogan όχι μόνο έχει εμπλακεί σε επικίνδυνα επεισόδια στο Αιγαίο Πέλαγος, αλλά άφησε να εννοηθεί ότι θα μπορούσε να εισβάλει σε ένα ελληνικό νησί εν μια νυκτί, και μάλιστα απείλησε την Αθήνα με βομβαρδισμό.
Η απόφασή του το 2020 να μετατρέψει εκ νέου την Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης, την κάποτε ελληνική εκκλησία της Κωνσταντινούπολης, από μουσείο ξανά σε τζαμί, όπως ήταν στην οθωμανική εποχή, προκάλεσε μια σοβαρή πληγή στους Έλληνες.
Ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Kemal Kılıçdaroğlu, ένας ήπιος 74χρονος πρώην γραφειοκράτης, σίγουρα θα αποδεικνυόταν ευκολότερος διπλωματικός εταίρος, αλλά πολλοί σημειώνουν ότι βασικά θα προσφέρει μια αλλαγή στο ύφος και όχι στην ουσία.
Όταν πρόκειται για τις μεγάλες περιφερειακές συγκρούσεις συμφερόντων (θαλάσσια σύνορα, ενεργειακοί πόροι στην Ανατολική Μεσόγειο και την Κύπρο) οι βασικές στρατηγικές προτεραιότητες της Τουρκίας θα παραμείνουν άκαμπτες.
Οι σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας έχουν βελτιωθεί τους τελευταίους μήνες, με τον Erdogan να έχει υιοθετήσει πιο ήπιους τόνους, αφού η Αθήνα προσέφερε υποστήριξη στις προσπάθειες ανακούφισης για τους σεισμούς που συνέβησαν τον Φεβρουάριο.
Ωστόσο, είναι αβέβαιο πόσο θα διαρκέσει αυτή η καλή και αγαστή γειτονία, δεδομένου ότι, πράγματι, ο Erdogan τις τελευταίες ημέρες «ενοχλεί» την Ελλάδα με τις πολυτελείς αμυντικές δαπάνες της Τουρκίας.
Όταν ρωτήθηκε για τις τουρκικές εκλογές, ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης διέθετε ελάχιστες ελπίδες για μια μεγάλη αλλαγή.
«Χαιρετίζω τη σχετική βελτίωση του κλίματος μετά τους καταστροφικούς σεισμούς στην Τουρκία, αλλά δεν έχω αυταπάτες.
Η τουρκική πολιτική δεν πρόκειται να αλλάξει από τη μια μέρα στην άλλη», είπε σε τηλεοπτικό σταθμό.
Διαμαρτυρήθηκε για το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», μέσω της οποίας η Άγκυρα επιδιώκει να προβάλει την τουρκική ναυτική υπεροχή στην Ανατολική Μεσόγειο.
«Η “Γαλάζια Πατρίδα” είναι δομικό στοιχείο του τουρκικού επεκτατισμού τα τελευταία χρόνια, αποτελώντας δυνητική απειλή για την πατρίδα μας», είπε ο Μητσοτάκης.
Όλα για τα νησιά
Ο Κωνσταντίνος Φίλης, διευθυντής του Ινστιτούτου Παγκόσμιων Υποθέσεων και καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος, υποστήριξε ότι υπάρχει σημαντική διαφορά στο στυλ των αντιπάλων μερών στις εκλογές της Τουρκίας, αλλά προειδοποίησε ότι οι θέσεις τους είναι απίθανο να αποδειχθούν πολύ διαφορετικές για το βασικό ζήτημα της ασφάλειας του Αιγαίου.
«Το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας ήταν εφεύρεση των κεμαλικών [ο Kılıçdaroğlu προέρχεται από το κόμμα που ίδρυσε ο Mustafa Kemal Atatürk] και το ίδιο ισχύει και για το ζήτημα της αποστρατιωτικοποίησης των ελληνικών νησιών» είπε.
Επίσημη θέση της Τουρκίας είναι η αποστρατικοποίηση των νησιών του ανατολικού Αιγαίου, ενώ πολλοί Έλληνες φοβούνται ότι η Τουρκία έχει εδαφικές φιλοδοξίες εναντίον τους.
«Δεν ξέρω πόσο εύκολο θα είναι για τον Kılıçdaroğlu να αλλάξει τη ρητορική του, όταν ο Erdogan ανέβασε τον πήχη τόσο ψηλά», πρόσθεσε ο Φίλης.
Ο Πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Χριστοδουλίδης προέβλεψε την αναβίωση των συνομιλιών για την επανένωση του διαιρεμένου νησιού μετά τις τουρκικές εκλογές σε πρόσφατη συνέντευξή του στο Politico, αλλά και εκείνος δεν πιστεύει ότι ο Erdogan και ο Kilicdaroglu θα αποκλίνουν πολύ ως προς την προσέγγισή τους στην Κύπρο.
«Η στάση και η προσέγγιση της Τουρκίας διαχρονικά στο Κυπριακό δεν επηρεάζονται από τις κυβερνητικές αλλαγές στη χώρα», είπε.
«Εάν ο Erdogan εξασφαλίσει επανεκλογή, η ένταση στις σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας είναι απίθανο να αλλάξει» δήλωσε ο Emre Peker, εμπειρογνώμονας της Τουρκίας και της ΕΕ στην εταιρεία ανάλυσης κινδύνου Eurasia Group, προσθέτοντας ότι ο Erdogan θα είναι ανοιχτός σε διάλογο, αλλά γρήγορα θα υιοθετήσει μια επιθετική στάση εάν οι συνομιλίες αντιμετωπίσουν προσκόμματα.
«Εάν κερδίσει ο Kemal Kılıçdaroğlu, η προσέγγιση της Άγκυρας στην Αθήνα θα είναι πολύ πιο φιλική – ακόμα και αν οι κόκκινες γραμμές της Τουρκίας δεν μετακινηθούν».
Καιρός για διπλωματία
Ο Soner Çağaptay, διευθυντής του Τουρκικού Ερευνητικού Προγράμματος στο Ινστιτούτο της Ουάσιγκτον, είπε ότι η διαφορά μεταξύ των δύο αντιπάλων στις τουρκικές εκλογές είναι κρίσιμη για την ελληνική ασφάλεια.
«Ή θα χάσει ο Erdogan και θα τελειώσουν τα 20 χρόνια του ή θα κερδίσει και η Τουρκία θα γίνει πλήρης απολυταρχία.
Άρα, για την Ελλάδα, είναι μια επιλογή μεταξύ της δημοκρατίας ή της απολυταρχίας», είπε.
Όπως πρόσθεσε, οι αυταρχικοί ηγέτες χρησιμοποιούν συνήθως την εξωτερική πολιτική για να αποσπάσουν την προσοχή του κοινού από τα εσωτερικά προβλήματα.
Από την άλλη, ο Kılıçdaroğlu θα επιδιώξει να εμβαθύνει τους δεσμούς με την Ευρώπη και τις εμπορικές της σχέσεις μέσω της τελωνειακής ένωσης ΕΕ-Άγκυρας – μια ρύθμιση ελεύθερου εμπορίου που ισχύει από το 1995.
Ο Çağaptay είπε επίσης ότι η Ενέργεια θα μπορούσε να στρώσει έδαφος για συνεργασίες, επειδή η Ελλάδα θα είναι το κύριο σημείο πρόσβασης της στο αέριο της Κεντρικής Ασίας και του Καυκάσου, το οποίο η Τουρκία θα διοχετεύει δυτικά.
Όπως ήταν αναμενόμενο, οι κορυφαίοι διπλωμάτες επιμένουν ότι είναι καιρός να επανέλθουν οι σχέσεις σε καλό δρόμο.
Ο πρόεδρος της κεντρικής τράπεζας της Γερμανίας Γιοακίμ Νάγκελ δήλωσε την Τρίτη ότι τα επιτόκια της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας «πρέπει να αυξηθούν περαιτέρω», επειδή ο «πληθωρισμός είναι υπερβολικά υψηλός».
«Το σημαντικό είναι αυτό: δεν κάνουμε διάλειμμα. Οι άνθρωποι αισθάνονται τώρα ότι η νομισματική πολιτική επιβραδύνει την οικονομία. Και πρέπει, αν θέλουμε να πέσει ο πληθωρισμός», τόνισε ο Νάγκελ σε συνέντευξή του στη Frankfurter Allgemeine.
Ο ίδιος υπογράμμισε ότι ο ισολογισμός της ΕΚΤ θα μειωθεί με μεγαλύτερη ταχύτητα μετά τον Ιούλιο.
Με την Ελλάδα να έχει εκλογές στις 21 Μαΐου, υπάρχει ευκαιρία για επαναφορά.
Πολλοί πολιτικοί αναλυτές προβλέπουν ότι ακόμη και ένας νικητής Erdogan θα βρεθεί σε τόσο δεινή οικονομική κατάσταση που θα πρέπει να επικεντρωθεί σε μεγάλες μεταρρυθμίσεις και στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων, αντί στη διαμάχη με την Ελλάδα.
«Μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους, στο δεύτερο εξάμηνο, θα υπάρξει μια νεοεκλεγείσα και εντεταλμένη κυβέρνηση στην Ελλάδα, την Τουρκία και την Κύπρο», δήλωσε ο κορυφαίος σύμβουλος του Γερμανού καγκελαρίου Jens Plötner στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών στις 26 Απριλίου.
«Σκοπός είναι να υπάρξουν κατανόηση και σταθερότητα σε αυτήν την περιοχή».
«Υπάρχει επιθυμία και στις δύο πλευρές του Αιγαίου να συμβιβαστούν», συμφώνησε ο Πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα Γιώργος Τσούνης, μιλώντας στο ίδιο φόρουμ την επόμενη μέρα.
Ο Τσούνης είπε ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να βοηθήσουν, αν τους το ζητούσαν, αλλά «ο ρόλος της Ουάσιγκτον δεν είναι να υπαγορεύσει τι πρέπει να γίνει».
Πρόσθεσε ότι όταν υπάρχουν εντάσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας «έχουμε πράγματι ένα επίπεδο ανησυχίας, αλλά ενθαρρύνουμε και τους δύο συμμάχους μας στο ΝΑΤΟ να επιλύσουν τα θέματά τους με διπλωματικά μέσα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
«Ο κόσμος λέει: “Πρέσβη, δεν αρκεί”».
Λυπάμαι, ποια άλλη απάντηση θα θέλατε να δώσει κάποιος: “Πηγαίνετε στον πόλεμο; Να έρθουν οι σακούλες για τα πτώματα;”
Αυτό είναι γελοίο, τα ζητήματα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας μπορούν να επιλυθούν».
Ο Νίκος Φίλης είπε ότι η Ελλάδα δεν πρέπει να περιμένει τους δυτικούς συμμάχους, αλλά να ετοιμάσει τον δικό της οδικό χάρτη, παρουσιάζοντας τον στην Τουρκία και τη Δύση σε ό,τι αφορά το πώς αντιλαμβάνεται το μέλλον της περιοχής και πόσο ουσιαστικές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία μπορούν να γίνουν.
«Οι συνομιλίες για την τελωνειακή ένωση [ΕΕ-Τουρκίας] θα ξαναρχίσουν σύντομα και εναπόκειται στην Ελλάδα να πείσει τους Γάλλους και τους Γερμανούς ότι η Ευρώπη θα κερδίσει τη σταθερότητα και την αποκατάσταση της τάξης σε μια περιοχή που έχει πολλούς λόγους να τη νοιάζει: Μετανάστευση, ενέργεια ή το μέλλον αποτυχημένων κρατών όπως η Λιβύη», πρόσθεσε.
