Από την μια, ήταν η συμπλήρωση ενός έτους στις 18 Απριλίου από τις μεγάλες και κυρίως αιματηρές διαδηλώσεις του 2018, όταν με αφορμή την εφαρμογή ενός αντι-ασφαλιστικού νόμου η κυβέρνηση της Νικαράγουας επέδειξε το πιο αυταρχικό της πρόσωπο δολοφονώντας ανεξέλεγκτα εκατοντάδες διαδηλωτές.
Από την άλλη, είναι η σκλήρυνση της γραμμής της Ουάσινγκτον που θέτει κι επίσημα πλέον στο στόχαστρό της μαζί με την Βενεζουέλα και την Κούβα την κυβέρνηση του Ντανιέλ Ορτέγκα κι εργάζεται συστηματικά για την ανατροπή της. Υπό την πίεση αυτών των εξελίξεων που απειλούν να προσλάβουν ανεξέλεγκτες διαστάσεις η κυβέρνηση του Ντανιέλ Ορτέγκα δέχθηκε να ξεκινήσουν ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, απορρίπτοντας ωστόσο το αίτημα παραίτησής της και προκήρυξης άμεσα πρόωρων εκλογών, αντί του 2021 όταν λήγει η θητεία της, όπως απαιτεί η αντιπολίτευση.
Κι από μια άποψη δικαίως δεν παραιτείται. Ο Ορτέγκα, σπάνιο είδος πολιτικού χαμαιλέοντα, μπορεί να επικριθεί για πολλά. Για το μόνο που δεν μπορεί να κατηγορηθεί είναι ότι ο προεδρικός θώκος του προσφέρθηκε. Οι Σαντινίστας ανατρέποντας τον δικτάτορα Σομόζα που τοποθετήθηκε στην εξουσία το 1937 από τους Αμερικάνους, κυβέρνησαν από το 1979 κερδίζοντας ακόμη και τις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές του 1984, για να ηττηθούν από την αντιπολίτευση της Βιολέτας Τσαμόρο στις 25 Φεβρουαρίου 1990, ενώ από το 2007 μέχρι σήμερα επικράτησαν σε όλες τις εκλογικές μάχες. Οι εποχές ωστόσο αλλάζουν πιο γρήγορα ακόμη κι από τις μεταλλάξεις του Ντανιέλ Ορτέγκα, που αντίθετα με τον Τσάβες και τον Κάστρο θα μείνει στην ιστορία σαν ένας πολιτικός παντός καιρού, ικανός να ακολουθεί το ρεύμα κάθε εποχής.
Ενδεικτικές είναι οι αντι-ασφαλιστικές μεταρρυθμίσεις που πέρασε το 2018, με προεδρικό διάταγμα. Σε αδρές γραμμές προέβλεπαν μείωση των συντάξεων κατά 5%, αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης και αύξηση των εργοδοτικών και εργατικών ασφαλιστικών εισφορών. Δεν ήταν η πρώτη φορά που ο Ορτέγκα γκρέμιζε με τα ίδια του τα χέρια την πολιτική κληρονομιά των Σαντινίστας, αυτή που δεν κατάφεραν να ανατρέψουν ούτε οι Κόντρας, οι μισθοφόροι της CIA τη δεκαετία του ’80, που προκάλεσαν μια από τις πιο βρώμικες επεμβάσεις στην ιστορία της Λατινικής Αμερικής. «Το τραγούδι της Κάρλας» του Κεν Λόουτς αποθανάτισε με μοναδικό τρόπο την αντίσταση και το μεγαλείο αυτού του λαού απέναντι στην αμερικανική επέμβαση στη Νικαράγουα.
Στην προηγούμενη θητεία του ο Ντανιέλ Ορτέγκα στο πλαίσιο της εφαρμογής ενός προγράμματος λιτότητας, σχεδιασμένο από το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα, ιδιωτικοποίησε επιχειρήσεις που είχαν εθνικοποιήσει οι Σαντινίστας στις αρχές της δεκαετίας του ’80, μείωσε τη φορολογία για τις ξένες άμεσες επενδύσεις και πολύ σύντομα το αμερικανικό περιοδικό Forbes στις 6 Αυγούστου του 2014 μιλούσε για «Νικαραγουάνικο θαύμα» θέλοντας να επαινέσει τη νεοφιλελεύθερη στροφή ενός ηγέτη που την εποχή της ανόδου του νεοφιλελευθερισμού απέδειξε ότι οι ένοπλες επαναστάσεις μπορούν να νικούν. Ωστόσο, το 2018 ούτε οι αντοχές του κόσμου ήταν ίδιες σε μια χώρα μάλιστα που μετά την Αϊτή παραμένει η φτωχότερη του δυτικού ημισφαιρίου, ενώ η περιουσία των 200 πλουσιότερων κατοίκων της είναι 2,7 φορές μεγαλύτερη από τον πλούτο που παράγει η χώρα κάθε χρόνο, ούτε και η διάθεση της αμερικανικής αυτοκρατορίας να υποδέχεται και να ανταμείβει ακόμη κι όσους στα στερνά τους είδαν το φως το …αληθινό, ήταν δεδομένη.
Οι κινητοποιήσεις ενάντια στα αντι-ασφαλιστικά μέτρα γενικεύτηκαν σε όλη τη χώρα, οι αντιδράσεις ήταν βίαιες και έκθεση παρατηρητών του ΟΗΕ έκανε λόγο για εξωδικαστικές εκτελέσεις, ασύμμετρη βία εκ μέρους της αστυνομίας, βασανιστήρια, παράνομες φυλακίσεις και σωρεία άλλων παραβιάσεων πολιτικών δικαιωμάτων με πρωταγωνιστές ακόμη και παραστρατιωτικούς μηχανισμούς. Ως αποτέλεσμα, λίγες ημέρες μετά τη δημοσιοποίηση της έκθεσης οι παρατηρητές απελάθηκαν από τη χώρα, επιβεβαιώνοντας το καθεστώς με αυτό τον τρόπο την ενοχή του για τους τουλάχιστον 325 νεκρούς, 2.000 τραυματίες και τους 500 φυλακισμένους.
Επαναφορά του Δόγματος Μονρόε
Δεν υπάρχει παρόλα αυτά αμφιβολία ότι τα αντι-ασφαλιστικά μέτρα αξιοποιήθηκαν όχι μόνο από τον αμερικανικό παράγοντα αλλά και από την αστική αντιπολίτευση της Νικαράγουας για να πλήξει ένα καθεστώς που όσο νερό κι αν έριξε στο κρασί του, με αποτέλεσμα η παλιά φρουρά των Σαντινίστας όχι απλώς να έχει αποστασιοποιηθεί από τον Ορτέγκα αλλά και να τον καταγγέλλει επίσημα, παρόλα αυτά δεν είναι πλήρως συνεργάσιμο, ούτε και αρεστό. Πολύ περισσότερο αν πάρουμε υπ’ όψη μας ότι στην Ουάσινγκτον δεν κυβερνά ο Ομπάμα που δεν δίστασε ακόμη και να δρομολογήσει την εξομάλυνση των διπλωματικών σχέσεων με την Κούβα, αμφισβητώντας μια πολιτική σταθερά της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, αλλά ο Τραμπ, που επίσημα και δημόσια επικαλείται το «δόγμα Μονρόε».
Μόλις στις αρχές Μαρτίου, ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του πλανητάρχη, Τζον Μπόλτον, δήλωσε ότι «σε αυτή την κυβέρνηση δε φοβόμαστε να χρησιμοποιήσουμε τον όρο “Δόγμα Μονρόε”», παραπέμποντας στις πιο ωμές μεθόδους μοιράσματος σφαιρών επιρροής και εξωτερικής επιβολής της εποχής που οι ΗΠΑ ήθελαν να διώξουν από την αμερικανική ήπειρο την ευρωπαϊκή αποικιοκρατία και να θέσουν την ήπειρο υπό τη δική τους ολοκληρωτική επιρροή. Αυτές τις πρακτικές επαναφέρει ο Τραμπ! Στην ίδια συνέντευξη μάλιστα προς το CNN ο Τζον Μπόλτον μίλησε επίσης για «τρόικα της τυραννίας» (κατ’ αντιστοιχία με τον αλήστου μνήμης «Άξονα του Κακού» του Τζορτζ Μπους) στοχοποιώντας εκ νέου Βενεζουέλα, Κούβα και Νικαράγουα.
Η παραφωνία της Νικαράγουας ξεδιπλώνεται με τον πιο εύγλωττο τρόπο στα κινέζικα σχέδια διάνοιξης διώρυγας που θα επισκιάσει τον Παναμά. Πρόκειται για ένα φαραωνικό έργο, μήκους 278 χιλιομέτρων, 83 μέτρων πλάτους, 27 μέτρων βάθους και αξίας 40 δισ. δολ., που θα προκαλέσει τεράστια οικολογική καταστροφή και το οποίο θα εκμεταλλεύεται για 100 χρόνια κινέζικη κατασκευαστική εταιρεία. Το πρόβλημα ωστόσο για τους Αμερικάνους δεν είναι το ξερίζωμα των φυλών των ιθαγενών ή η καταστροφή παρθένων δασών. Είναι πώς στη νέα διώρυγα θα μπορούν να περνούν σούπερ τάνκερ ως και 250.000 τόνων, όταν από τον Παναμά επιτρέπεται η διέλευση πλοίων χωρητικότητας έως 120.000 τόνων. Αυτόματα επομένως τα κλειδιά του διεθνούς εμπορίου φεύγουν από τα αμερικανικά χέρια και περνούν στα χέρια του κατ’ εξοχήν ανταγωνιστή των ΗΠΑ: στα κινέζικα! Τι εμπορικό πόλεμο θα μπορεί να κηρύξει στο μέλλον ο Τραμπ αν δεν θα ελέγχει ούτε καν τα περάσματα των εμπορικών πλοίων… Αυτό πιθανότατα ήταν το μοιραίο λάθος του Ορτέγκα, αν κρίνουμε και από την επιμονή με την οποία σύσσωμη η δεξιά αντιπολίτευση καταγγέλλει την υπαγωγή της χώρας στην κινέζικη επιρροή.
Κι ο δρόμος ωστόσο των διαπραγματεύσεων για τον Ορτέγκα δεν είναι στρωμένος με …ροδοπέταλα. Ήδη οι ρωμαιοκαθολικοί επίσκοποι, στους οποίους ο Ορτέγκα πρόσφερε γη και ύδωρ για να τους προσεταιριστεί φτάνοντας στο σημείο να απαγορεύσει τις εκτρώσεις στη Νικαράγουα ακόμη κι αν ο τοκετός είναι αποτέλεσμα βιασμού ή μεσολαβεί ασθένεια, αρνήθηκαν να πάρουν μέρος στις διαπραγματεύσεις. Παρότι μάλιστα ο Ορτέγκα αποφυλάκισε τριψήφιο αριθμό κρατουμλενω για να εξευμενίσει την αντιπολίτευση. Από την άλλη, οι κυρώσεις των ΗΠΑ είναι προ των πυλών. Τον Ιανουάριο ο Τραμπ υπέγραψε νόμο που επιτρέπει την επιβολή κυρώσεων οι οποίες όσο θα επεκτείνονται, αργά ή γρήγορα, θα επηρεάσουν την οικονομία που ήδη, με μείωση του ΑΕΠ κατά 4% το 2018 και 8,7% με βάση προβλέψεις για το 2019, παραπαίει. Καμία εγγύηση δεν υπάρχει επομένως πώς ο Ορτέγκα αγοράζοντας χρόνο δια των διαπραγματεύσεων θα μπορέσει να φτάσει στις εκλογές του 2021, καταφέρνοντας να κεφαλαιοποιήσει για μια ακόμη φορά τα κοινωνικά επιτεύγματα των κυβερνήσεων του.
Πηγή: περιοδικό Επίκαιρα
