Ο Φίλιπ Ροθ ήταν ο σπουδαιότερος σύγχρονος Αμερικανός συγγραφέας, κατά την γνώμη μου και πολλών άλλων φυσικά, που δυστυχώς τον στερηθήκαμε και την αριστουργηματική γραφή του, πριν από μερικούς μήνες. Ένα από τα σημαντικότερα βιβλία του, μετά την τριλογία της Αμερικής (το “Αγάπησα έναν κομμουνιστή”, το “Αμερικανικό ειδύλλιο” και το ” Ανθρώπινο στίγμα”), είναι “Η συνωμοσία εναντίον της Αμερικής” (εκδόσεις “Πόλις”), που γράφτηκε το 2004.
Ξεκινώντας από ένα φανταστικό σενάριο ότι πρόεδρος της Αμερικής το 1940 γίνεται ο Τσαρλς Λίντμππεργκ, (αγαπημένος του αμερικανικού λαού για το ανδραγάθημά του να πετάξει με μονοπλάνο από την Ν.Υόρκη στο Παρίσι σε 33 ώρες το 1927), που παραγκωνίζει τον Φραγκλίνο Ρούσβελτ, ξεδιπλώνει την ιστορία του. Έτσι ο φανατικός απομονωτιστής και φιλοναζιστής Λίντμπεργκ, με πρόφαση ότι με τον Ρούσβελτ και τους Εβραίους συμβούλους του η Αμερική θα έμπαινε στον πόλεμο και θα τερματιζόταν η ειρηνική ζωή και η ευμάρεια των Αμερικανών, αρχίζει μία εκστρατεία για την ενσωμάτωση των Εβραίων καταρχήν, την απομόνωσή τους σε αμερικανικές Πολιτείες, όπου δεν είχαν κανένα στήριγμα και ανοχή, αλλά αντιθέτως εισέπρατταν το μίσος των φανατικών και καταλήγει με διώξεις και προπηλακισμούς εναντίον τους.
Το πλαίσιό του είναι η πολυπληθής Εβραϊκή Κοινότητα του Νιούαρκ, κοντά στην Ν.Υόρκη (μόνιμο πλαίσιο στα βιβλία του), που όμως ζει ειρηνικά, εμπνεόμενη από τα αμερικανικά δημοκρατικά ιδεώδη χωρίς προκαταλήψεις και στενές θρησκευτικές παρωπίδες. Ήρωές του είναι η οικογένειά του, ο ανυπότακτος και ασυμβίβαστος πατέρας του, σκληρά εργαζόμενος ασφαλιστής για την πρόοδο της οικογένειάς του και υποστηρικτής των αδικημένων, η τρυφερή, αλλά δυναμική και αλύγιστη μητέρα του, ο δεκατετράχρονος αδελφός του, ταλαντούχος εκκολαπτόμενος ζωγράφος, ο οποίος παρασύρθηκε από τις σειρήνες του προγράμματος Λίντμπεργκ για την εβραϊκή ενσωμάτωση και ο εννιάχρονος Φίλιπ, που παρακολουθεί τα οικογενειακά και ιστορικά τεκταινόμενα και είναι ο μεγεθυτικός φακός για τον σχολιασμό τους από τον συγγραφέα. Γύρω τους υπάρχουν και άλλα πρόσωπα, που σπάνε την ειδυλλιακή εικόνα της Κοινότητας, όπως η ανόητη αδελφή της μητέρας, που με τον γάμο της καιροσκοπεί και επιλέγει την συνεργασία με τους φασίστες, ο επαναστάτης αντικαπιταλιστής ξάδελφος Άλβιν, που παίρνει μέρος στον πόλεμο και μετά τον τραυματισμό του ακολουθεί ζωή παραβατικού νεόπλουτου, ο θείος Μόντυ που κοιτά μόνον τον εαυτό του και τον πλουτισμό του, αλλά και φίλοι συμπονετικοί και αλληλέγγυοι, ώστε να υπάρξει μία ρεαλιστική γκάμα χαρακτήρων. Αλλά “οι κακοί” του μυθιστορήματος δεν διαφέρουν από αυτούς που υπάρχουν σε κάθε ανθρώπινη κοινωνία, σε σχέση με το ιστορικής κλίμακας “κακό”, τις ιστορικές αλλαγές του επερχόμενου Φασισμού, που επιβλήθηκε στην Ευρώπη και επέρχονταν και στις ΗΠΑ με την ανατροπή της κυβέρνησης Ρούσβελτ και την επιβολή μίας μισαλλόδοξης φιλοναζιστικής ηγεσίας.
Ο στόχος του βιβλίου είναι να δείξει πώς μία φασιστική κυβέρνηση μπορεί να αλώσει μία κοινωνία με τακτικούς στόχους και επίμονο σχεδιασμό, αν δεν υπάρχει επαγρύπνηση και πώς έχει την δυνατότητα να εκμεταλλεύεται την μίσος των απλών ανθρώπων εναντίον των μειονοτήτων και του “διαφορετικού” και, στη συγκεκριμένη περίπτωση, των Εβραίων. Και δεν νομίζω να υπάρχει καλύτερη υποστήριξη ενάντια στο διωγμό τους, εναργέστερη από πολλά βιβλία και ταινίες για το Ολοκαύτωμα, γιατί εδώ υπάρχει μία φιλειρηνική Κοινότητα, φιλοπρόοδη και σκληρά εργαζόμενη, που ζει σύμφωνα με τις δημοκρατικές παραδόσεις κατακτημένες με την Αμερικανική Επανάσταση και δηλωμένες με τη Διακήρυξη του ανθρώπου ή με το Διάγγελμα του Γκέτινσμπεργκ του Λίνκολν, που προβάλλονται στο πολύ συγκινητικό δεύτερο κεφάλαιο για όσους τις αγνοούν. Και αυτή η Κοινότητα, που δεν διαφέρει από τους άλλους Αμερικανούς στα όνειρά της για το μέλλον πρόκειται να διωχθεί.
Το βιβλίο διανθίζεται από πολλά ιστορικά γεγονότα και ιστορικά πρόσωπα που αναφέρονται και στο Επίμετρο του βιβλίου με τις πραγματικές τους βιογραφίες, αλλά και με γεγονότα μίσους και διώξεων κατά των Εβραίων, ώστε το μυθιστόρημα να αποκτά αληθοφάνεια, να διδάσκει και να αφυπνίζει. Γιατί φαντάζομαι ότι δεν γράφηκε μόνο για τους Εβραίους, αλλά και κάθε λαό που γίνεται στόχος φανατισμού και μισανθρωπίας.
Παράλληλα ο Ροθ μας ικανοποιεί, όπως πάντα για τις φιλοσοφημένες σκέψεις του για την ζωή, τις ανθρώπινες σχέσεις, την Ιστορία, μας συναρπάζει με την αφηγηματική του ικανότητα και μας εντυπωσιάζει με τον περίπλοκο λόγο του και τις πυκνές νοήματος μακροσκελείς περιόδους του
Nuntiusweb