Της ΜΑΡΙΑΝΑΣ ΤΖΙΑΝΤΖΗ*
Ημέρα γιορτής της τηλεοπτικής δημοκρατίας η χθεσινή, αφού ένα αστέρι της, ο Ντόναλντ Τραμπ, εκλέχτηκε πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών.
Από το 2004 και για 14 συνεχείς σεζόν ο Τραμπ ήταν παρουσιαστής και συμπαραγωγός του ριάλιτι του NBC “Ο μαθητευόμενος” (“The Apprentice”). Η διαφορά του από τον Ροναλντ Ρίγκαν, που επίσης είχε θητεύσει στον κόσμο του θεάματος, ήταν ότι ο Τραμπ δεν υποδυόταν τον καουμπόη, αλλά τον εαυτό του.
Ο “Μαθητευόμενος” είναι ένα από τα μακροβιότερα αμερικάνικα ριάλιτι. Εμπνευστής του είναι ο Μαρκ Μπάρνετ, ο πνευματικός πατέρας του περιβόητου “Big Brother”. Σε κάθε κύκλο, οι παίκτες αναλαμβάνουν αποστολές στις οποίες πρέπει να επιδείξουν το εμπορικό και οικονομικό τους δαιμόνιο. Σε κάθε επεισόδιο, ο παίκτης που απομακρύνεται από το παιχνίδι ακούει από τα χείλη του Τραμπ τη φράση “You ‘re fired!” (“Απολύεσαι”), η οποία έγινε παροιμιώδης. (Αντίστοιχη, ως προς τη διάδοση της, με το “I have a dream” του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ).
Ο “Μαθητευόμενος” έκανε διεθνή καριέρα, π.χ. προβλήθηκε με επιτυχία στο BBC, όμως η Ελλάδα αποδείχτηκε ανεπίδεκτη επιχειρηματικής μαθήσεως. Η ελληνική εκδοχή του, με τίτλο “Ο υποψήφιος” (Alpha, 2004) δεν μακροημέρευσε, ενώ τηλεοπτικός ομόλογος του Τραμπ ήταν το Πέτρος Κωστόπουλος, ο βασιλιάς του ελληνικού λαϊφστάϊλ, πετυχημένος εκδότης τότε και πρόεδρος της ΙΜΑΚΟ. Στην ελληνική εκδοχή, το “You ‘re fired” είχε γίνει “Έφυγες!”, όμως αυτό που τελικά έφυγε ήταν το ίδιο το ριάλιτι και αργότερα, στα χρόνια της κρίσης, ο όμιλος του κ. Κωστόπουλου. Το μιντιακό σκοτάδι τύλιξε του εργαζομένους της ΙΜΑΚΟ, που έμειναν άνεργοι, όχι όμως και ατον παλιό εργοδότη τους.
Το έπαθλο για τον νικητή κάθε κύκλου του “Apprentice” ήταν η πρόσληψη του σε κάποια επιχείρηση του Τραμπ με ετήσιο μισθό 250.000 δολάρια. Όμως στη μικρή Ελλάδα ο νικητής θα εργαζόταν στην ΙΜΑΚΟ για ένα έτος και με απολαβές 200.000 ευρώ.
Την Ελλάδα της προόδου, την Ελλάδα που ανοίγει τα επιχειρηματικά φτερά της εκπροσωπούν οι 14 παίκτες του “Υποψήφιου”. Με κομψά μαύρα ταγέρ και γόβα στιλέτο οι κυρίες, με κοστούμι που έφερνε προς Artisti Italiani ή κάτι παρεμφερές οι κύριοι. Αρκετοί από αυτούς είχαν περάσει από κάποιο κόλετζ στην Ελλάδα ή την Αγγλία, είχαν τσαλαβουτήσει στα νερά της business administration (ή “μπιζνες αντμινιστρεσιον” όπως θα έλεγε ο Κώστας Χατζηχρήστος), έπαιζαν στα δάχτυλα την ελληνοαγγλική των γραφείων, μιλούσαν για μπάτζετ, για πρότζεκτ, για μίτινγκ. Ήταν τα αυριανά golden boys (και girls)του ελληνικού επιχειρηματικού στερεώματος. Και το σκηνικό, ανάλογο. Ξενοδοχεία πολλών αστέρων, ακριβά αυτοκίνητα, ντιζαϊνάτα γραφεία, αίθουσες συσκέψεων που έσταζαν σοβαρότητα κι ευρωπαϊκή φινέτσα. Τίποτα που να θυμίζει Psorokostena.
Τον ελληνικό κλώνο του “Μαθητευόμενου” δεν τον έφαγε η δήθεν εχθρότητα των Ελλήνων απέναντι στην επιχειρηματικότητα, ούτε η αμφισβήτηση του μοντέλου που πρόβαλλε ούτε η οικονομική κρίση. Βούλιαξε κάτω απ΄ το βάρος της πλήξης την οποία ενέδιδε. Όμως στην Αμερική, ο “Μαθητευόμενος” αποδείχθηκε ένα από τα μονοπάτια (αν και όχι το πιο σημαντικό) που οδήγησαν τον Ντόναλντ Τραμπ στην εξουσία. Ο τηλεοπτικός Τραμπ δεν είναι δείγμα του νέου λαϊκισμού ή της αμερικάνικης χοντροκοπιάς, αλλά γέννημα – θρέμμα του αμείλικτου ορθολογισμού της επιχειρηματικής εξουσίας.
*Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
