Άρθρο του Αμερικανού αναλυτή Tyler Cowen που έδωσε στη δημοσιότητα το Bloomberg, εκφράζοντας απόψεις ισχυρών επιχειρηματικών κύκλων στις ΗΠΑ
Κατά τη διάρκεια των πρόσφατων ταξιδιών μου στην Ταϊβάν και την Κίνα, δεχόμουν επανειλημμένως την ίδια ερώτηση: Τι θέλει πραγματικά η Αμερική από τον εμπορικό πόλεμο με την Κίνα; Για λόγους αμοιβαίας κατανόησης, παραθέτω τον σύντομο οδηγό μου για τα αντιφατικά και περίπλοκα κίνητρα της Αμερικής. Spoiler alert: Μπορεί οι δασμοί να τραβούν την περισσότερη προσοχή, ωστόσο τα πιο κρίσιμα ζητήματα είναι η Huawei και η Ταϊβάν.
Ας ξεκινήσουμε με τον Πρόεδρο Donald Trump, ο οποίος από μόνος του έχει αντιφατικά κίνητρα. Υποστήριζε τους δασμούς και τον προστατευτισμό από τη δεκαετία του 1980, όταν εστίαζε στην Ιαπωνία. Είτε μας αρέσει είτε όχι, ο προστατευτισμός φαίνεται να είναι μια από τις πιο ειλικρινείς απόψεις του Trump. Ωστόσο, ο Trump φαντάζεται επίσης τον εαυτό του ως καλό διαπραγματευτή, ως delamaker, και θα ήθελε να πετύχει μια συμφωνία με την Κίνα για να εδραιώσει την κληρονομιά του και να αυξήσει τις πιθανότητες επανεκλογής του το 2020.
Αυτά τα δύο κίνητρα βρίσκονται σε ένταση μεταξύ τους. Οι ολοένα και υψηλότεροι δασμοί περιορίζουν την πιθανότητα επίτευξης εμπορικών συμφωνιών.
Ας εξετάσουμε στη συνέχεια την κυβερνώσα ελίτ των ΗΠΑ, δηλαδή την κοινότητα των υπεύθυνων χάραξης πολιτικής, τους ηγέτες των επιχειρήσεων, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τους “εγκεφάλους” των δύο μεγάλων πολιτικών κομμάτων. Όλες αυτές οι ομάδες είναι πιθανό να συμφωνούν με το ελεύθερο εμπόριο και τις εμπορικές συμφωνίες, αν και είναι πρόθυμες να κάνουν εξαιρέσεις για λόγους εθνικής ασφάλειας (οι εξαιρέσεις, όπως θα δούμε, αποδεικνύονται σημαντικές για τις προοπτικές μιας συμφωνίας με την Κίνα). Υπάρχει επίσης ένα υποσύνολο του Δημοκρατικού Κόμματος που συνδέεται στενά με τα εργατικά συνδικάτα και δεν ευνοεί το ελεύθερο εμπόριο.
Ο νέος παίκτης στο παιχνίδι του εμπορίου είναι οι φορείς εθνικής ασφάλειας. Ανησυχούν πολύ για την άνοδο της Κίνας και την εξάπλωση του εξοπλισμού της Huawei σε όσο τον κόσμο και δεν συμμετέχουν ιδιαίτερα στο ελεύθερο εμπόριο ή στο χρηματιστήριο. Επιπλέον, έχουν μάθει να περνάει το δικό τους: όταν διαπραγματεύονται με άλλους πολιτικούς φορείς των ΗΠΑ, ο συμβιβασμός δεν είναι στη φύση τους.
Τέλος, υπάρχει το εκλογικό σώμα των ΗΠΑ. Οι Αμερικανοί ψηφοφόροι δεν αντιμετωπίζουν τον εμπορικό πόλεμο ως μείζον εκλογικό ζήτημα, τουλάχιστον μέχρι στιγμής, δίνοντας έτσι επιπλέον περιθώρια στα υπόλοιπα εμπλεκόμενα μέρη.
Ας υποθέσουμε τώρα με τι θα μπορούσε να μοιάζει μια συμφωνία. Για να δούμε πώς όλες αυτές οι ομάδες μπορούν να επηρεάσουν το περίγραμμά της πρέπει να αναρωτηθούμε: Σε ποιες διαστάσεις είναι δυνατή μια συμφωνία;
Όσον αφορά τoυς δασμούς και τις αγορές αμερικανικών αγαθών από την Κίνα, μια συμφωνία μεταξύ των δύο χωρών δεν είναι αδύνατη. Οι φορείς εθνικής ασφάλειας δεν θα αντιταχθούν, οι Δημοκρατικοί οπαδοί του προστατευτισμού δεν θα το πάρουν πάνω τους, ενώ κάτι μου λέει ότι ο dealmaker Trump θα θριαμβεύσει έναντι του προστατευτικού Trump. (Για να ικανοποιήσει τη φαγούρα του κατά του εμπορίου, μπορεί και θα επιβάλει άλλους δασμούς, αλλού.) Οι Κινέζοι μπορούν με τη σειρά τους να προσφέρουν ισχυρότερη προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας και μεγαλύτερη πρόσβαση στην εγχώρια αγορά για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα των ΗΠΑ, όπως ήδη κάνουν.
Ένα συμπέρασμα από όλα αυτά είναι ότι οι εμπορικοί πόλεμοι δεν αφορούν στην πραγματικότητα τους δασμούς. Ανεξάρτητα από το αν εγκρίνετε ή όχι κάποια συγκεκριμένη συμφωνία, οι διαφωνίες σχετικά με τους δασμούς είναι σχετικά εύκολο να επιλυθούν.
Αυτό λοιπόν σημαίνει ότι ο εμπορικός πόλεμος γίνεται στην πραγματικότητα για την Huawei και την Ταϊβάν. Εάν οι ΗΠΑ επιμείνουν στην προσπάθειά τους να μειώσουν την επιρροή της Huawei διακόπτοντας τις εισαγωγές της από την Αμερική και εκφοβίζοντας ξένους πελάτες και προμηθευτές για τον εξοπλισμό της Huawei, θα είναι δύσκολο για τους Κινέζους να συναινέσουν. Σε αυτή την περίπτωση, η απροθυμία να γίνει μια συμφωνία θα είναι από την κινεζική πλευρά και η διάρθρωση και η σχετική ισχύς των διαφόρων αμερικανικών ομάδων συμφερόντων δεν είναι απαραίτητες για την κατανόηση των επιπτώσεων.
Το ερώτημα λοιπόν είναι εάν οι αμερικανικοί φορείς εθνικής ασφάλειας, και με τη σειρά του το Κογκρέσο (το οποίο επηρεάστηκε έντονα σε αυτό το ζήτημα), θα αποδεχθούν συμβιβασμό για την Huawei. Ίσως αυτό να σημαίνει καμία τεχνολογία επικοινωνιών της Huawei για τις ΗΠΑ και τους στενότερους συμμάχους τους στην ανταλλαγή πληροφοριών, αλλά κανέναν πόλεμο εναντίον της εταιρείας. Αυτό είναι το πρώτο κρίσιμο ερώτημα που πρέπει να προσέξουμε στην εξέλιξη αυτού του εμπορικού πολέμου. Η απάντηση δεν είναι ακόμη γνωστή, αν και φαίνεται ότι ο Trump είναι πρόθυμος να φτάσει σε συμφωνία.
Το δεύτερο μεγάλο ερώτημα, εξίσου σημαντικό αλλά λιγότερο προβεβλημένο, είναι η Ταϊβάν. Η Κίνα έχει από καιρό εκφράσει την επιθυμία να επανενώσει την Ταϊβάν με την ηπειρωτική χώρα, χρησιμοποιώντας βία εάν είναι απαραίτητο. Αν ανήκετε στους αμερικανικούς φορείς εθνικής ασφάλειας και νομίζετε ότι μια σύγκρουση με την Κίνα είναι αργά ή γρήγορα, απαραίτητη, αν και μόνο λόγω της Ταϊβάν, θα προτιμούσατε να γίνει γρήγορα, προτού η Κίνα κερδίσει σχετική δύναμη. Και αυτό ευνοεί τη συνέχεια του εμπορικού πολέμου ή ακόμη και την κλιμάκωση, καθώς οι ΗΠΑ συνεχίζουν να πιέζουν εναντίον της Κίνας.
Δεν είναι καθόλου σαφές με τι θα μπορούσε να μοιάζει μια συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας σχετικά με το στάτους της Ταϊβάν. Το πόσο πολύ νοιάζονται πραγματικά οι Αμερικανοί για την Ταϊβάν είναι αμφισβητήσιμο, αλλά οι ΗΠΑ είναι απίθανο να εγκαταλείψουν μια δέσμευση που θα αποδυνάμωνε την αξία τους ως συμμάχου σε όλο τον κόσμο. Και σε αντίθεση με την Huawei, είναι δύσκολο να φανταστούμε πώς θα είχαμε μια αποκλιμάκωση σε αυτό το ζήτημα.
Άρα: Εάν τα ζητήματα της Huawei και της Ταϊβάν είναι ικανά να επιλυθούν, τότε και ο εμπορικός πόλεμος μπορεί να τεθεί υπό έλεγχο. Αυτό σας κάνει αισιόδοξους ή απαισιόδοξους;