(και Στον Ευρωζωνικό Πάτο, η «Ισχυρή Ελλάς»)
Του Κ. Παπουλή
Πρώτον -Στασιμοπληθωρισμός:
Ήδη πριν τον πόλεμο ΝΑΤΟ-ΡΩΣΙΑΣ με όχημα την Ουκρανία, είχαν εμφανιστεί τάσεις ανερχόμενου πληθωρισμού και σημαντικών προβλημάτων στις δυτικές οικονομίες και στο διεθνές εμπόριο. Ο Πόλεμος και κυρίως τα μέτρα ενάντια στη Ρωσία ενέτειναν την κατάσταση, σε τέτοιο σημείο, που σήμερα η «Δύση», -η Ε.Ε. περισσότερο από τις ΗΠΑ- να βρίσκεται σε κρίση διαχείρισης των οικονομιών της, και να πληρώνει ακριβό τίμημα, κατά μεγάλο μέρος αποτέλεσμα των καταστροφικών επιλογών της.
Η επιλογή ανόδου των επιτοκίων από τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες, ήταν βέβαιο ότι θα οδηγήσει και σε στασιμότητα. Έτσι σήμερα έχουμε ένα εκρηκτικό μείγμα, πληθωρισμού, αναιμικής ανάπτυξης, και αυξανόμενων υψηλών επιτοκίων που πιθανότατα θα οδηγήσουν και σε παρατεταμένη ύφεση, δηλαδή στασιμοπληθωρισμό.
Ο στασιμοπληθωρισμός (όπως τονίζει τελευταία και ο προφήτης των καταστροφών Ρουμπινί) είναι το χειρότερο φαινόμενο, γιατί χάνονται θέσεις εργασίας, αυξάνεται η ανεργία, η αγορά εργασίας αποδυναμώνεται και οι μισθοί αυξάνονται λιγότερο από τον πληθωρισμό, επειδή υπάρχει αυτή η στασιμότητα. Ακόμη κι εκείνοι που έχουν δουλειά επηρεάζονται, επειδή οι τιμές αυξάνονται περισσότερο από τους μισθούς, ενώ κάποιοι χάνουν τη δουλειά και το εισόδημά τους. Έτσι ο στασιμοπληθωρισμός είναι το χειρότερο από όλα για τους εργαζόμενους.
Τέτοια φαινόμενα στο βαθμό που παραταθούν, θα οδηγήσουν με μαθηματική ακρίβεια σε πολιτική και κοινωνική κρίση με ότι αυτή συνεπάγεται. Ήδη φαίνεται έντονα στη Γαλλία με αφορμή το συνταξιοδοτικό, αλλά και στην Ελλάδα με αφορμή το «δυστύχημα» του ιδιωτικοποιημένου και ξεπουλημένου στους Ιταλούς τέως ελληνικού σιδηρόδρομου, πρόκειται για την κρατική δολοφονία των Τεμπών. Στη Γαλλία δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι ήδη έχει εμφανιστεί μια νέα μορφή «προεδρικής» δικτατορίας, μια που ο Μακρόν αλλάζει το ασφαλιστικό, όχι μόνο ενάντια στη βούληση του Λαού, αλλά και του ίδιου του κοινοβουλίου.
Δεύτερον-Ο Πληθωρισμός:
Ο πληθωρισμός που σήμερα χτυπάει καμπανάκι μπορεί να αποδοθεί σε τρείς ταξινομημένες αιτίες, όπου η πρώτη είναι η πιο ασήμαντη και η τρίτη, ο πόλεμος, η πιο σημαντική.
Α) Οι υπερβολικά χαλαρές νομισματικές πολιτικές των μηδενικών επιτοκίων των μεγάλων κεντρικών τραπεζών και η τεράστια ρευστότητα που χορηγήσαν στο οικονομικό σύστημα. Υπό κανονικές συνθήκες σε συνδυασμό με χαλάρωση και των δημοσιονομικών πολιτικών θα ήταν σημαντική αιτία επιτάχυνσης των τιμών. Όμως η υπερβάλλουσα ρευστότητα δεν πέρασε στην πραγματική οικονομία ώστε να αυξηθεί σημαντικά ή ζήτηση και έτσι να γεννηθεί πληθωρισμός, αλλά έμεινε ως υπερβάλλουσα στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Από την μια το ενίσχυσε από την κρίση του 2008, από την άλλη το φούσκωσε και το παραμόρφωσε, το έκανε δαιδαλώδες, γεννώντας κέρδη όχι μόνο στα γνωστά χρηματιστήρια, αλλά και σε ένα πλήθος «σκοτεινών» θα μπορούσαμε να πούμε προϊόντων, παραγώγων, «ριψοκίνδυνων» αλλά ιδιαίτερα αποδοτικών επενδύσεων κλπ. Άρα, δεν έχουμε μια υπερθέρμανση των οικονομιών μέσω των δημοσιονομικών και νομισματικών πολιτικών, ούτε μπορούμε να πούμε ότι αυτές έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην έκρηξη του πληθωρισμού.
Β) Οι πολιτικές της πανδημίας δημιούργησαν ένα χάος στις εφοδιαστικές αλυσίδες. Τα lockdown οδήγησαν σε συμφόρηση στον εφοδιασμό, ενώ ακινητοποίησαν και την εργασία.
Ιδιαίτερα η πολιτική «μηδενικής COVID» της Κίνας, με «κέντρο», τη Σαγκάη, αλλά και πολλά μεγάλα λιμάνια της ήταν ίσως η μεγαλύτερη αιτία που διέλυσε τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού.
Με τους εγκλεισμούς των πολιτών οι τιμές της ενέργειας γκρεμίστηκαν. Όμως, έδρασαν αντίρροπες δυνάμεις που τελικά οδήγησαν σε ενίσχυση την συνεννόηση-συνεργασία των πετρελαιοπαραγωγών χωρών, ώστε να κρατούν χαμηλά την προσφορά και έτσι να ελέγχουν τις τιμές της ενέργειας. Ακόμη και η Σαουδική Αραβία, απομακρύνθηκε από το άρμα των ΗΠΑ. Ο πόλεμος ενίσχυσε αυτή την τάση συνεργασίας, ενώ τελευταία με την μεσολάβηση της Κίνας, η Σαουδική Αραβία αποκατέστησε τις σχέσεις της, ακόμη και με το Ιράν.
Είναι καθαρό εδώ ότι ο πληθωρισμός που άρχισε να δείχνει τα δόντια του, πριν τον πόλεμο, είναι ένας πληθωρισμός που οφείλεται σε αρνητικό σοκ στην προσφορά.
Γ) Ο πόλεμος και ιδιαίτερα οι κυρώσεις απέναντι στη Ρωσία (τελικά αποδείχτηκαν κυρώσεις απέναντι στη Δύση και ιδιαίτερα στη Γερμανία και στην Ε.Ε.), απογείωσαν τις τιμές της ενέργειας, των πρώτων υλών, των λιπασμάτων, των σιτηρών κλπ και έδωσαν την μεγάλη ώθηση στον πληθωρισμό. Και εδώ πάλι αιτία, είναι η πλευρά της προσφοράς.
Να κάνουμε όμως μια παρένθεση, από μόνος του ιστορικά ο πληθωρισμός, (όταν δεν συνδυάζεται με ύφεση, σε άλλες συνθήκες, όταν δεν είχε για βάση τις δύο τελευταίες αιτίες) δεν είναι καταστροφικός, ή κατάρα όπως λέγεται. Στην Ελλάδα π.χ., από το 1974 έως και το 1994, που αρχίζει η Μετα-Μάαστριχτ εποχή και η καταστροφική πολιτική της σκληρής δραχμής (ώστε να μειωθεί ο εισαγόμενος πληθωρισμός για να μπούμε στο ευρώ), ο πληθωρισμός ήταν πάντα διψήφιος. Για να μην ξεχνιόμαστε: π.χ.: το 1980 ήταν 24,9%, και το 1990 20,4%. Η «θεραπεία» του πληθωρισμού που «επιλέχτηκε», μέσω της υπερτίμησης της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας είτε αρχικά σκληρή δραχμή, (με σκοπό να μειωθεί ο εισαγόμενος για να ικανοποιηθούν τα κριτήρια ένταξης στην Ο.Ν.Ε.), είτε τελικά ένταξη στο ευρώ, οδήγησε στην ραγδαία πτώση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας, στην αύξηση των εισαγωγών και στην μείωση των εξαγωγών, στην τεράστια επιδείνωση του εξωτερικού ελλείμματος και έτσι για να καλυφτούν τα ελλείμματα σταθερά στην αύξηση του εξωτερικού δανεισμού. Είναι η βάση πάνω στην οποία η Ελλάδα οδηγήθηκε στη χρεοκοπία. Η Ελλάδα είναι ένα παράδειγμα «θεραπείας» από τον πληθωρισμό, σκοτώνοντας όμως τον ασθενή, με θανάσιμα κτυπήματα στην πραγματική οικονομία.
Ο πληθωρισμός δεν έχει επιπτώσεις για τις δυνάμεις της εργασίας αν συνδυάζεται με Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή. Αν επίσης διορθώνεται η ονομαστική συναλλαγματική ισοτιμία (σε μια χώρα που μπορεί να το κάνει, διαθέτοντας εθνικό νόμισμα), ώστε η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία να είναι σταθερή, τότε δεν επηρεάζει και την ανταγωνιστικότητα.
Τρίτον-Η θεραπεία του πληθωρισμού από τις Κεντρικές Τράπεζες μέσω αύξησης των επιτοκίων:
Ένα είναι βέβαιο, ότι το χαλαρό μοντέλο νομισματικής πολιτικής που βλέπαμε αλλάζει. Η ρευστότητα αποσύρεται, τα επιτόκια ανεβαίνουν, το χρήμα ακριβαίνει. Και αυτή η αλλαγή γίνεται με βίαιο τρόπο. Άρα δεν είναι δυνατόν να μην δημιουργηθούν ισχυροί κλυδωνισμοί στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, το οποίο έχει «φουσκώσει» ακριβώς από αυτή την πολιτική.
Σε ένα τέτοιο περιβάλλον οι επενδύσεις περιορίζονται, οι μετοχές πέφτουν , η αγορά ακινήτων παγώνει, αθετούνται δάνεια.
Ίσως χειρότερο θα είναι το σοκ στην πραγματική οικονομία. Αφού όπως είπαμε παραπάνω η αιτία του πληθωρισμού δεν είναι η υπερθέρμανση της οικονομίας και η αύξηση της ζήτησης, αλλά η πλευρά της προσφοράς. Για να έχει κάποια επιτυχία αυτή η πολιτική θα πρέπει να είναι πολύ οδυνηρή, και να οδηγήσει σε μεγάλη πτώση της ζήτησης, άρα σε παρατεταμένη ύφεση, ανεργία και μείωση εισοδημάτων. Δηλαδή σε πραγματικό οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό Βατερλό. Καθώς έχουμε καθίζηση εισοδημάτων νοικοκυριά και επιχειρήσεις πτωχεύουν βαθαίνοντας την ύφεση. Η προσαρμογή θα είναι βίαιη και πολύ περισσότερο στην Ευρώπη από ότι στις ΗΠΑ λόγω της ενεργειακής αποκοπής από την Ρωσία, αλλά και της επιβράδυνσης της Κίνας, και του άλυτου σταυρόλεξο του ευρώ με τις διαφορετικές οικονομίες. Αν π.χ. για τις ΗΠΑ, μπορεί κάποιος να πει ότι η ανεργία είναι περί το 4%, πως μπορεί να μιλήσει για μέσο όρο της ευρωζώνης; Να βάλει στο ίδιο τσουβάλι την Γερμανία με την Ελλάδα. Και αυτό ισχύει και για το δημόσιο χρέος, και για το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, και για τις τράπεζες και για το βιοτικό επίπεδο και για άλλα πολλά. Αλλά ακόμη και οι πληθωρισμοί των χωρών στη ζώνη του ευρώ είναι διαφοροποιημένοι…..
Συνεπώς βαδίζουμε προς το άγνωστο, τόσο όσο αφορά πόσο αποτελεσματική θα είναι η θεραπεία, στη μείωση του πληθωρισμού, αλλά και για όλα τα υπόλοιπα. Πού θα σταματήσει η αύξηση των επιτοκίων; δηλαδή με ποιο πληθωρισμό θα συμβιβαστούν οι κεντρικές τράπεζες; ποια θα είναι η συνέχεια της κρίσης στις τράπεζες, και τελικά πόση κοινωνική οδύνη θα δούμε; και ποια θα είναι η χρονική διάρκεια αυτής της πολιτικής και φυσικά το κύριο: ποιές θα είναι οι κοινωνικές και πολιτικές προεκτάσεις της στις διάφορες χώρες;
Τέταρτον: Πόλεμος-Δολάριο-και πολιτική της Fed:
Oι κυρώσεις στην Ρωσία, οδήγησαν σε σύσφιξη των εμπορικών και γενικών σχέσεων της Ρωσίας με άλλες χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία κ.α.. Επιταχύνθηκε γενικά η συνεργασία στην «παλιά» περιφέρεια σε όλον τον πλανήτη. Όπως είπαμε και των πετρελαιοπαραγωγών χωρών. Εξ αιτίας αυτού, μια σειρά συναλλαγών από αρκετά κράτη γίνεται σε νομίσματα εκτός δολαρίου, ενώ πριν χρησιμοποιούσαν το δολάριο. Αρκετοί μιλούν ακόμη και για το τέλος του «πετροδολαρίου». Με αυτό τον τρόπο, η ηγεμονική θέση του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος αδυνάτισε, με συνέπεια να δέχεται απειλές η παγκόσμια οικονομική ηγεμονία των ΗΠΑ, μιας οικονομίας ελλειμματικής, που στηρίζεται σημαντικά στο ρόλο του δολαρίου. Έτσι δημιουργήθηκε άλλη μια πίεση στη FED, αυτή την περίοδο, για υψηλά επιτόκια, ώστε να συγκρατήσει κεφάλαια γύρω από το δολάριο, κρατώντας το συναλλαγματικά ισχυρό. Έτσι με την σειρά της μια τέτοια πίεση μεταφέρεται και στην Ε.Κ.Τ. , (και σε άλλες κεντρικές τράπεζες) που πρέπει να ακολουθήσει την FED, αν δεν θέλει να δει μεγάλη υποτίμηση του ευρώ έναντι του δολαρίου, που θα έχει ως αποτέλεσμα την άνοδο των σχετικών τιμών της ενέργειας και την περαιτέρω αύξηση του πληθωρισμού στην ευρωζώνη.
Αυτή η κατάσταση είναι άλλο ένα εμπόδιο στην αντίρροπη τάση που δημιουργείται για κάποιο «συμβιβασμό» των κεντρικών τραπεζών, με υψηλό πληθωρισμό.
Πέμπτον: Δημόσιο Χρέος-Τράπεζες
Εδώ υπάρχει ένα ας πούμε οικονομικός αντικατοπτρισμός, κάτι που δεν φαίνεται σε πρώτη σκέψη. Ενώ τα επιτόκια ανεβαίνουν και τα κράτη δανείζονται όλο και πιο ακριβά, και θα περίμενε κανείς επιδείνωση του δημόσιου Χρέους, ισχύει το αντίθετο. Ο πληθωρισμός αυξάνει το ονομαστικό ΑΕΠ όσο είναι και ο ίδιος. Έτσι τουλάχιστον βραχυχρόνια ο λόγος Δημόσιου Χρέους/ΑΕΠ μικραίνει και βελτιώνεται . Αυτό που γίνεται επίφοβο είναι το ιδιωτικό χρέος.
Οι χαμένοι της ιστορίας είναι οι τράπεζες και όσοι κατέχουν κρατικά ή και ιδιωτικά ομόλογα. Ιδιαίτερα αυτοί που έχουν ανάγκη να τα ρευστοποιήσουν. Τα καινούργια ομόλογα λόγω υψηλών επιτοκίων είναι πιο ελκυστικά και έτσι τα παλιά χάνουν αξία. Όλα τα χαρτοφυλάκια ομολόγων είναι στους χαμένους, γιατί αυτά καταγράφονται στη παρούσα αξία τους και όχι με την αξία λήξης τους. Η πτώση αυτή των «παλιών» ομολόγων, μαζί με την πτώση της αξίας των μετοχών, την έκθεση κάποιων τραπεζών σε επενδύσεις υψηλού ρίσκου, κλπ διαμορφώνει πιθανότητες βαθιάς τραπεζικής κρίσης. Μπορεί οι τράπεζες να μην έχουν τόσα σκουπίδια όσα είχαν το 2008, αλλά ένας συνδυασμός αρνητικών θέσεων σε ομόλογα, και περισσότερο ίσως σε μετοχές, αρκούν για να δημιουργήσουν συνθήκες χρεοκοπίας. Πόσο περισσότερο αν κάποιες από αυτές είναι εκτεθειμένες και σε ριψοκίνδυνες επενδύσεις. Οι αθετήσεις ιδιωτικού χρέους δανείων επιχειρήσεων και νοικοκυριών εντείνουν τις πιθανότητες χρεοκοπιών τραπεζών και τραπεζικής κρίσης.
H SVB δέχθηκε τα παραπάνω δύο πλήγματα ταυτόχρονα, είχε αγοράσει ακριβά, παλιά ομόλογα, ενώ ήταν εκτεθειμένη και στις μετοχές των εταιρειών BigTech , οι οποίες ξεφούσκωσαν. Στην πραγματικότητα μειώθηκε σημαντικά η κεφαλαιακή της βάση. Οι πελάτες της το πήραν είδηση και ξεκίνησε σταδιακά ο χορός του bank run. Το ξεπούλημα μετοχών και ομολόγων, δεν μπόρεσε να καλύψει-ανακόψει το ρυθμό των αναλήψεων και η τράπεζα χρεοκόπησε.
Από καμία λογική, δεν συνάγεται ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες είναι σε καλύτερη μοίρα από αυτές των ΗΠΑ και δεν μπορούν να δεχτούν ανάλογο πλήγμα με την SVB.
Έκτον: Απόλυτη αστάθεια του συστήματος- Τάση Ανεξαρτητοποίησης της «παλιάς» περιφέρειας:
Είναι σαφές ότι είναι αδύνατο να υπάρξει αυτή την στιγμή οποιαδήποτε ισορροπία μέσω της νομισματικής πολιτικής των κεντρικών τραπεζών. Δεν μπορούν να εξισορροπηθούν οι αντίρροπες σχέσεις: α) ανάμεσα στην επιδίωξη ανάπτυξης-απασχόλησης, η καλύτερα την μη δημιουργία ύφεσης, β) την σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος και γ) στον πληθωρισμό, αυξάνοντας, μειώνοντας η σταθεροποιώντας τα επιτόκια.
Η αιτία είναι ότι η κρίση στο «κέντρο», σε ΗΠΑ και στην Ε.Ε. κ.α. μπήκε στο σύστημα εξωγενώς (πολιτικές πανδημίας, κυρίως από Κίνα, και πόλεμος-κυρώσεις στη Ρωσία). Οπότε με «εσωτερική δυναμική», και ίδιες οικονομικές πολιτικές δεν μπορεί να λυθεί το ζήτημα. Αξίωμα της μηχανικής… Οι οικονομίες τους θα πληρώσουν μεγάλο τίμημα. Ιδίως η Γερμανία και η ευρωζώνη λόγω ενέργειας, θα υποστούν τεράστια καθίζηση. Λύση για την Γερμανία και την ευρωζώνη αλλά πολύ θετική και για τους λαούς της Ευρώπης, θα ήταν η αποκατάσταση των εμπορικών σχέσεων με τη Ρωσία, ο τερματισμός του πολέμου, και η δημιουργία ιδιαίτερων σχέσεων με την παλιά «περιφέρεια», δηλαδή ένα σχίσμα εντός της Δύσης, κάτι που οι μόνοι που θα μπορούσαν να το επιβάλλουν, θα ήταν οι ίδιοι οι λαοί με την εξέγερσή τους. Οι ΗΠΑ βέβαια, για παν ενδεχόμενο ανατίναξαν τους αγωγούς του αερίου…
Όσον αφορά ιδιαίτερα την ευρωζώνη, η ανομοιογένεια των οικονομιών των χωρών του ευρώ, και τα δομικά προβλήματα συνοχής ή καλύτερα πόλωσης που οφείλονται και στην συνθήκη του Μάαστριχτ, όχι μόνο δεν διορθώθηκαν από την κρίση της ευρωζώνης το 2008, αλλά μάλλον διογκώθηκαν.
Στο τέως υπογάστριο του συστήματος, η «παλιά» περιφέρεια, με επικεφαλής την Κίνα, εδώ και καιρό, αλλά και την Ρωσία, την Ινδία κ.α., χώρες της Λατινικής Αμερικής, πλέον και η Μέση Ανατολή, διεκδικούν τον ρόλο που τους αναλογεί στην συμμετοχή στις αποφάσεις και στην οικονομική διαχείριση στο παγκόσμιο εμπόριο.
Συγχρόνως διαμόρφωσαν σημαντικά τις καταστάσεις της παρούσας κρίσης. Έτσι η Κίνα κλείνοντας, όποτε «ανακάλυπτε» κάποιο κρούσμα covid, τα μεγάλα της λιμάνια, την ίδια τη Σαγκάη, ακόμη και το σύνολο του ναυτιλιακού της τομέα, δημιούργησε το αρχικό χάος στις εφοδιαστικές αλυσίδες.
Το ίδιο συμβαίνει και με τις τιμές της ενέργειας, τις πρώτες ύλες, σιτηρά κλπ, αλλά και με τις διεθνείς νομισματικές συναλλαγές. Δεν έχουν πια τον έλεγχο οι ΗΠΑ και ευρύτερα η Δύση.
Το χειρότερο από όλα, είναι ότι οι ΗΠΑ δεν θέλουν να αποδεχτούν την κατάσταση που έχει διαμορφώσει η οικονομική άνοδος των τέως «δεύτερων» και «τρίτων» χωρών, και να παραχωρήσουν κάποιο σημαντικό μερίδιο της ηγεμονίας τους (έστω και μικρότερο από αυτό που οικονομικά αναλογεί) στις χώρες της «παλιάς» περιφέρειας που αναδύονται ως νέο (η δεύτερο) «κέντρο». Για αυτό το ΝΑΤΟ είναι τόσο επιθετικό έναντι της Ρωσίας και ο πόλεμος θα διεξαχθεί «μέχρι εσχάτων». Είναι πραγματικά ένας παγκόσμιος πόλεμος, και αν ο 2ος είχε ως σκοπό την παγκόσμια ηγεμονία της Ναζιστικής Γερμανίας, αυτός (με τις προεκτάσεις του) έχει ως στόχο την διατήρηση της παγκόσμιας οικονομικής και πολιτικής ηγεμονίας των ΗΠΑ.
Ο πόλεμος τελικά ΝΑΤΟ-Ρωσίας συσχετίζεται, αν δεν ταυτίζεται με τον στασιμοπληθωρισμό και την κρίση σε ΗΠΑ, Ε.Ε., Ηνωμένο Βασίλειο κλπ.
Έβδομον και τελευταίο: Η Ελλάδα στον πάτο της Ευρωζώνης, πάλι ο πιο αδύναμος κρίκος :
Στα τέλη του 2022 για πρώτη φορά το δημόσιο χρέος στην Ελλάδα έσπασε το φράγμα των 400 δις ευρώ!!! Παραμένουμε παγκοσμίως, η πρώτη πιο υπερχρεωμένη σε εξωτερικό δημόσιο χρέος χώρα παρά τα δωδεκαετή μνημόνια. Έχουμε επίσης τα «χρυσά» μετάλλια σε όλη την ευρωζώνη α) σε υποαπασχόληση της εργασίας, ανεργία και μετανάστευση των νέων β) σε φτώχεια μετρημένη σε κατά-κεφαλήν ΑΕΠ σε μονάδες ισοδύναμης αγοραστικής δύναμης.
Ακόμη και τα δίδυμα ελλείμματα (δημόσιο και εξωτερικό) επανήλθαν. Το εξωτερικό έφτασε περί το 7% του ΑΕΠ, που σημαίνει ότι ανάλογο ποσό πρέπει ετησίως να δανείζεται η χώρα από το εξωτερικό. Για το δε δημόσιο σύντομα θα έρθει από έξω η εντολή για ισχυρά πρωτογενή πλεονάσματα και θα αρχίσει νέος γύρος περικοπών.
Όσον αφορά το κόκκινο ιδιωτικό χρέος σε τράπεζες : 102 δις έχουν κοκκινίσει, από τα 102 προβληματικά δάνεια, 87 δις έχουν τιτλοποιηθεί και βρίσκονται στα χέρια των funds και servicers, και από αυτά τα 87, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΤτΕ τα 27 έχουν προσωρινά «ρυθμιστεί» και τα άλλα 60 είναι στον «αέρα». –15 δις κόκκινα ακόμη παραμένουν στις τράπεζες. -600.000-700.000 ακίνητα είναι υποθηκευμένα στα προβληματικά δάνεια..
-113 δις είναι τα ληξιπρόθεσμα χρέη στην εφορία και 46 δις στα ασφαλιστικά ταμεία..
Η «Ισχυρή» Ελλάδα λοιπόν, είναι μια χώρα εξωτερικά καταχρεωμένη, με την μεγαλύτερη υποποαπασχόληση κεφαλαίου και εργασίας στην ευρωζώνη, η πιο φτωχιά σε αυτήν την Ένωση των Ισχυρών, (στην πραγματικότητα ανήκει, όχι μόνο γεωγραφικά αλλά και οικονομικά στα Βαλκάνια), με φθίνουσα πορεία παραγωγικής βάσης, και με πολύ μεγάλο όγκο προβληματικού ιδιωτικού χρέους. Σύντομα θα την υποχρεώσουν να έχει πρωτογενή πλεονάσματα, δηλαδή θα την υποβάλλουν σε μια αυστηρή περιοριστική πολιτική, που από μόνη της φέρνει ύφεση ενώ παράλληλα την συντονίζουν με την ακόμη πιο βίαιη περιοριστική νομισματική πολιτική της Ε.Κ.Τ.. Μιλάμε για οικονομικές πολιτικές απόλυτης καταστροφής. Και το ερώτημα είναι: ποια κυβέρνηση μπορεί να διαχειριστεί μια τέτοια κατάσταση; Ίσως δούμε μεγάλες εκλογικές και μετεκλογικές εκπλήξεις.
Είναι λογικό να ανοίξει ο ασκός του Αιόλου σε κοινωνικό και σε πολιτικό επίπεδο. Ήδη οι κινητοποιήσεις με αφορμή την κρατική δολοφονία των Τεμπών πήραν την μορφή χιονοστιβάδας. Μια νέα μεγάλη σε διάρκεια καταστροφή αρχίζει, ήδη πλήττει την οικονομία και την ελληνική κοινωνία, αλλά με τις αντιδράσεις που άρχισαν να φαίνονται στην κοινωνία, και το υπάρχον πολιτικό σύστημα. Πρόκειται για μια καταιγίδα που ξεκίνησε το 2010 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα, με αυξομειώσεις στην έντασή της. Τώρα εισέρχεται στην κλίμακα 5.
Ένα τεράστιο πολιτικό και κοινωνικό κενό που πίσω του κρύβει την αγωνία για επιβίωση, αλλά και την επιθυμία για κοινωνική αλλαγή, έχει πάλι αρχίζει να εμφανίζεται όπως το 2010. Η οικονομική κατάσταση βάζει τις προϋποθέσεις για ένα πολύ πιο βαθύ αντισυστημικό κοινωνικό και πολιτικό ρεύμα από αυτό του 2010-2015. Η Ελλάδα είναι πάλι όπως και στην κρίση του ευρώ το 2008, με την χρεοκοπία των χωρών του Νότου (με τις αιτίες αυτής της κρίσης να είναι παρούσες και ενισχυμένες) ο πιο αδύναμος κρίκος.
