Goldman Sachs: Τεράστια επισιτιστική κρίση και ενεργειακό σοκ
Έκρυθμη είναι η κατάσταση στη Σρι Λάνκα, την πρώτη χώρα στην οποία εξελίσσονται αιματηρές ταραχές για τα τρόφιμα. Διαδηλωτές συγκρούστηκαν με την αστυνομία και έκαψαν σπίτια πολιτικών στο πρώτο κραυγαλέο παράδειγμα επισιτιστικής κρίσης σε χώρα.
Τον Μάρτιο 2022, ως αποτέλεσμα της ραγδαίας αύξησης των τιμών των τροφίμων και της ενέργειας, χιλιάδες Ιρακινοί κατέβηκαν στους δρόμους προκειμένου να διαμαρτυρηθούν για το σαρωτικό κύμα ακρίβειας το μεγαλύτερο από το 2011.
Προηγήθηκαν Ιράν – Ιράκ
Και καθώς οι τιμές των τροφίμων συνεχίζουν να αυξάνονται, οι διαδηλώσεις στα φτωχότερα κράτη συνεχίζουν να κλιμακώνονται και την Πέμπτη (12/5/2022) ξέσπασαν διαδηλώσεις στο Ιράν που οδήγησαν σε τουλάχιστον 22 συλλήψεις, αφού η κυβέρνηση διέκοψε τις επιδοτήσεις για τα τρόφιμα, οδηγώντας τις τιμές στα ύψη και οι αρχές προετοιμάζονται για μεγαλύτερες ταραχές τις επόμενες εβδομάδες, αναφέρει το Fox News.
Σε βίντεο που κοινοποιήθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, διαδηλωτές φαίνονται να κάνουν πορεία μέσω του Dezful και του Mahshahr στη νοτιοδυτική επαρχία Khezestan, φωνάζοντας «Θάνατος στον Khamenei! Θάνατος στον Raisi!» αναφερόμενοι στον Ιρανό πρόεδρο Ebrahim Raisi που υποσχέθηκε να δημιουργήσει θέσεις εργασίας, να άρει τις κυρώσεις και να σώσει την οικονομία.
Τα κρατικά μέσα ενημέρωσης του Ιράν δεν αναφέρουν το παραμικρό για τις διαδηλώσεις αλλά πληροφορίες για τις κινητοποιήσεις δίνει το Εθνικό Συμβούλιο Αντίστασης του Ιράν, μια ομάδα της αντιπολίτευσης.
«Πολλές φορές βλέπουμε τέτοιου είδους διαδηλώσεις στο Ιράν. Κάθε φορά είναι και μία διαφορετική αιτία – η τιμή των αυγών, η τιμή του φυσικού αερίου, η τιμή του ψωμιού, αλλά το βασικό μήνυμα που εκπέμπεται είναι ένα και στρέφεται εναντίον του ίδιου του καθεστώτος», επισημαίνει η δημοσιογράφος και ειδική στα θέματα Ιράν, Lisa Daftari.
«Είναι επίσης προφανές από το γεγονός ότι αυτές οι διαμαρτυρίες δεν περιορίζονται πλέον μόνο στην Τεχεράνη, την πρωτεύουσα και άλλες αστικές περιοχές. Βλέπουμε διαμαρτυρίες σε όλη τη χώρα σε αστικές και αγροτικές περιοχές και σε ολόκληρο τον τεράστιο και ποικιλόμορφο ιρανικό πληθυσμό», προσθέτει. Αλλά δεν είναι μόνο το Ιράν και το Ιράκ.
Καζάνι που βράζει η Σρι Λάνκα
Στο επίκεντρο τώρα βρίσκεται η Σρι Λάνκα, όπου οι διαδηλωτές εξαγριωμένοι με τις αυξανόμενες τιμές των εμπορευμάτων, συμπεριλαμβανομένων των τροφίμων, έκαψαν σπίτια που ανήκαν σε 38 πολιτικούς. Η χώρα βυθίζεται στο χάος και η κυβέρνηση έδωσε άδεια στα στρατεύματα να ανοίξουν πυρ εάν η κατάσταση εκτραχυνθεί περαιτέρω.
Η αστυνομία ανακοίνωσε ότι εκτός από τα κατεστραμμένα σπίτια, άλλα 75 έχουν υποστεί ζημιές καθώς οι κάτοικοι της Σρι Λάνκα συνεχίζουν να αψηφούν την απαγόρευση κυκλοφορίας σε όλη τη χώρα για να διαμαρτυρηθούν για την κακή διαχείριση της χειρότερης οικονομικής κρίσης από το 1948. Σύμφωνα με το CNN, από τις ταραχές σκοτώθηκαν τουλάχιστον εννέα άνθρωποι και περισσότεροι από 200 τραυματίστηκαν.
Η Σρι Λάνκα των 22 εκατομμυρίων αντιμετωπίζει μια καταστροφική οικονομική κρίση, με τις τιμές των καθημερινών αγαθών να εκτινάσσονται στα ύψη και να υπάρχουν εκτεταμένες διακοπές ρεύματος εδώ και εβδομάδες. Από τον Μάρτιο, χιλιάδες αντικυβερνητικοί διαδηλωτές βγαίνουν στους δρόμους, απαιτώντας την παραίτηση της κυβέρνησης.
Ο στρατός χρειάστηκε να σώσει τον απερχόμενο πρωθυπουργό της χώρας Mahinda Rajapaksa σε μια επιχείρηση πριν από τα ξημερώματα την Τρίτη, ώρες αφότου παραιτήθηκε μετά από συγκρούσεις μεταξύ διαδηλωτών υπέρ και κατά της κυβέρνησης.
Η παραίτηση του πρωθυπουργού
Ο στρατός κλήθηκε αφού διαδηλωτές προσπάθησαν δύο φορές να παραβιάσουν την ιδιωτική κατοικία του πρωθυπουργού κατά τη διάρκεια της νύχτας, δήλωσε στο CNN ανώτερη πηγή ασφαλείας. Η παραίτηση του Rajapaksa ακολούθησε χρονικά τις ταραχές της Δευτέρας (9/5) και την πυρπόληση δεκάδων σπιτιών.
Παραμένει ασαφές εάν η απαγόρευση κυκλοφορίας και η παραίτηση του πρωθυπουργού θα είναι αρκετά για να συγκρατήσουν τη λαϊκή οργή στην ασταθή αυτή ασιατική χώρα. Πολλοί διαδηλωτές λένε ότι ο απώτερος στόχος τους είναι να αναγκάσουν τον πρόεδρο Gotabaya Rajapaksa – τον αδελφό του πρωθυπουργού – να παραιτηθεί, κάτι που μέχρι στιγμής δεν φαίνεται διατεθειμένος να πράξει.
H Ινδία απαγόρευσε τις εξαγωγές σιτηρών
Η κυβέρνηση της Ινδίας ανακοίνωσε την απαγόρευση εξαγωγής σιτηρών με άμεση ισχύ, καθώς η χώρα με τη δεύτερη μεγαλύτερη παραγωγή σιτηρών στον κόσμο προσπαθεί να συγκρατήσει τις τιμές στην εγχώρια αγορά.
Εξαιρούνται μόνο οι εξαγωγές σιτηρών που αφορούν παραγγελίες για τις οποίες έχουν ήδη καταβληθεί πληρωμές, διευκρίνισε η ινδική κυβέρνηση.
Οι διεθνείς αγορές πόνταραν στην Ινδία όσον αφορά τις προμήθειες σιτηρών αφότου μειώθηκαν οι εξαγωγές από τη Μαύρη Θάλασσα, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία στα τέλη Φεβρουαρίου.
Goldman Sachs: Επισιτιστική κρίση και ενεργειακό σοκ
Σύμφωνα με τη Goldman Sachs, οι αυξανόμενες τιμές των τροφίμων έχουν σχεδόν μοιραίο και αποσταθεροποιητικό αντίκτυπο κυρίως στα φτωχότερα κράτη, που δεν διαθέτουν δίχτυ κοινωνικής ασφάλειας. Όπως επισημαίνει η τράπεζα το σοκ της επισιτιστικής κρίσης είναι μεγάλο αλλά όχι μεγαλύτερο από το αντίστοιχο στην ενέργεια.
Ο δείκτης GSCI Agriculture and Livestock έχει αυξηθεί κατά 17% από το περασμένο έτος και κατά 75% από την έναρξη της πανδημίας το 2020. Αυτές οι κινήσεις είναι παρόμοιες με εκείνες του 2008 και του 2012 αλλά λιγότερο μεγάλες από την τρέχουσα άνοδο των τιμών της ενέργειας. Ο δείκτης ενέργειας GSCI έχει αυξηθεί κατά 70% τον περασμένο χρόνο και κατά 110% από την έναρξη της πανδημίας.
Τα γεωργικά εμπορεύματα έχουν σημειώσει μεγαλύτερη άνοδο τιμών σε σχέση με τα ζωικά προϊόντα, με αυξήσεις του Δείκτη Γεωργίας GSCI κατά 21% το περασμένο έτος και 90% από τις αρχές του 2020. Οι τιμές του σιταριού έχουν αυξηθεί ιδιαίτερα απότομα από το εξάμηνο του 2020, λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών και του υψηλότερου κόστους εισροών.
Η επίδραση του πολέμου
Όσον αφορά στον πόλεμο της Ουκρανίας συνέβαλε στην άνοδο των τιμών του σιταριού και των ελαιούχων σπόρων. Αναλυτές εκτιμούν, πως οι τιμές του σιταριού θα αυξηθούν έως και 15% τους επόμενους μήνες, με ανοδικό κίνδυνο για το επόμενο έτος. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει διαταράξει σοβαρά τις αποστολές σιτηρών και ελαιούχων σπόρων από την περιοχή.
Η συνδυασμένη ναυτιλιακή δραστηριότητα ξηρού χύδην φορτίου στα λιμάνια της Ρωσίας και της Ουκρανίας μειώθηκε κατά 50% σε σύγκριση με τον μέσο όρο του 2021. Ο πόλεμος είναι επίσης πιθανό να μειώσει τη μελλοντική παραγωγή διαταράσσοντας την ανοιξιάτικη ουκρανική σπορά καλαμποκιού και ηλιόσπορου και την καλλιέργεια σιταριού.
Η Ρωσία και η Ουκρανία μαζί αντιπροσωπεύουν το 13% και το 8% της παγκόσμιας παραγωγής σιταριού και ελαιούχων σπόρων, αντίστοιχα με τις χώρες της CEEMEA (Κεντρικής -Ανατολικής Ευρώπης, Μέσης Ανατολής και Αφρικής) να βασίζονται ιδιαίτερα στις εισαγωγές τροφίμων από την περιοχή.
Ως αποτέλεσμα, τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης του σιταριού και των ελαιούχων σπόρων έχουν αυξηθεί κατά 30% και 25% από την εισβολή, αντίστοιχα, από ήδη υψηλά επίπεδα. Αν και η περιοχή διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια παραγωγή τροφίμων, το μερίδιο της Ρωσίας στην παγκόσμια παραγωγή ενέργειας είναι ακόμη υψηλότερο.
Αυτό βοηθά να εξηγηθεί γιατί οι τιμές της ενέργειας έχουν γενικά αυξηθεί περισσότερο από την εισβολή παρά οι τιμές των τροφίμων.
Πώς θα επηρεαστούν οι αγορές
Περαιτέρω αυξήσεις των τιμών των τροφίμων πιθανότατα θα ασκούσαν ανοδική πίεση στα επιτόκια και ιδιαίτερα σε εκείνα των αναδυόμενων αγορών δεδομένων των ήδη πολύ αυξημένων επιπέδων πληθωρισμού και συχνά λιγότερο καλά σταθεροποιημένων προσδοκιών για τις τιμές. Ο υψηλός πληθωρισμός μπορεί επίσης να έχει αρνητικές επιπτώσεις στις αγορές συναλλάγματος σε οικονομίες που αντιμετωπίζουν απότομη επιδείνωση του εμπορίου.
Οι όροι εμπορίου «μόνο για τρόφιμα» έχουν επιδεινωθεί στο 80% περίπου των αναδυόμενων χωρών φέτος. Ιδιαίτερα ευάλωτες είναι χώρες, όπως η Αίγυπτος, η Γκάνα η Τυνησία και το Μαρόκο. Ο αυξανόμενος πληθωρισμός των τροφίμων μπορεί επίσης να συμβάλει σε κοινωνικοπολιτικές αναταραχές σε φτωχές χώρες, όπως συμβαίνει επί του παρόντος στη Σρι Λάνκα.