Πολλά τα εμπόδια στο δρόμο για τη διεύρυνση της Ευρωζώνης – Τι ανησυχεί τα υποψήφια προς ένταξη μέλη.
Η διεύρυνση της Ευρωζώνης φαίνεται να αποτελεί μία διαδικασία, που έχει τελματώσει, όπως εκτιμά η ευρωπαϊκή δεξαμενή σκέψης, Bruegel.
Αν και ο πρόεδρος της Κομισιόν στις 13 Σεπτεμβρίου 2016 σε ομιλία για την κατάσταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27, επεδίωξε να δώσει μία ώθηση στη διαδικασία, η πορεία είναι γεμάτη από πολιτικά και τεχνικά εμπόδια.
Η Ευρωζώνη είναι απίθανο να έχει σύντομα νέα μέλη, αναφέρει το Bruegel.
Σημειώνεται, πως όλες οι χώρες της ΕΕ – εκτός της Δανίας που εξαιρείται – δικαιούνται να ενταχθούν στην Ευρωζώνη, όταν πληρούν όλες τις προϋποθέσεις,
Ο Juncker πρότεινε την ιδέα ενός «ευρωπαϊκού μηχανισμού προσχώρησης» που θα προσφέρει «τεχνική και μάλιστα οικονομική βοήθεια» στις σημερινές χώρες που δεν είναι μέλη του ευρώ.
Ο Juncker δεν έδωσε περισσότερες λεπτομέρειες για το σχέδιο αυτό αλλά οι παρατηρήσεις του υπενθύμισαν ότι η διαδικασία διεύρυνσης της ζώνης του ευρώ έχει σταματήσει από τότε που η Λιθουανία προσχώρησε στο ενιαίο νόμισμα στις αρχές του 2015.
Με την υιοθέτηση του ευρώ, η Λιθουανία ένωσε έξι από τις χώρες που προσχώρησαν στην ΕΕ από το 2004: Σλοβενία (υιοθετήθηκε το ευρώ το 2007), Κύπρος (2008), Μάλτα (2008), Σλοβακία (2009), Εσθονία (2011) και Λετονία (2014).
Ωστόσο, δεν υπάρχουν νέοι υποψήφιοι που κινούνται ενεργά προς αυτή την κατεύθυνση.
Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Συναλλαγματικών Ισοτιμιών (ERM2), ο οποίος αποτελεί υποχρεωτικό προσωρινό καθεστώς για τους υποψήφιους για ένταξη στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ), σήμερα διαθέτει μόνο ένα μέλος – τη Δανία– μόνιμη εξαίρεση σε κάθε περίπτωση.
Δεν επιθυμούν την ένταξη στο ευρώ
Εκτός βρίσκονται Βουλγαρία, Κροατία, Τσεχία, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουμανία και Σουηδία, που πάντως δεν έχουν το καθεστώς εξαίρεσης της Δανίας.
Ωστόσο οι περισσότερες χώρες, δεν επιθυμούν να ενταχθούν στο κοινό νόμισμα, τόσο για πολιτικούς όσο και για οικονομικούς λόγους.
Όσον αφορά την πολιτική, υπάρχει μια απροθυμία να μεταφερθεί περισσότερη εθνική κυριαρχία στο επίπεδο της ΕΕ και παραίτησης από τα εθνικά νομίσματα που θεωρούνται σύμβολα αυτής της κυριαρχίας.
Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης της ζώνης του ευρώ για την περίοδο 2010-13, οι πολιτικοί στις εκτός ευρώ χώρες εξέφρασαν δημόσια αμφιβολίες σχετικά με τη βιωσιμότητα του σχεδίου για το ενιαίο νόμισμα και προτιμούσαν να ακολουθήσουν μια προσέγγιση αναμονής.
Τα οικονομικά επιχειρήματα για την ένταξη αναφέρονται συχνότερα στα οφέλη της ευελιξίας της συναλλαγματικής ισοτιμίας με βάση τη θεωρία της βέλτιστης νομισματικής περιοχής.
Περιστασιακά, υπήρξαν επιφυλάξεις όσον αφορά τη συμμετοχή στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) και άλλα μέσα διάσωσης που αποσκοπούν να βοηθήσουν τις προβληματικές χώρες της περιφέρειας της ευρωζώνης.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως της Πολωνίας το 2015 δεν υπήρχε η εκπλήρωση ,των κριτηρίων ένταξης στην ΟΝΕ, ιδίως στο φορολογικό και το θεσμικό τμήμα των κριτηρίων.
Εξάλλου και τα 19 κράτη – μέλη της Ευρωζώνης δεν ενθουσιάζονται με την ιδέα ένταξης νέων μελών στο ενιαίο νόμισμα.
Το «παράδειγμα» της Ελλάδας
Η κρίση του 2010-13 και οι μεταρρυθμίσεις που αποσκοπούν στην ενίσχυση της οικονομικής και θεσμικής αρχιτεκτονικής του χώρου της κοινής νομισματικής πολιτικής προκάλεσαν κόπωση, παρατηρεί το Bruegel.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, θεωρούν ότι οι νεοεισερχόμενες χώρες ενδέχεται να μην προετοιμαστούν οικονομικά και θεσμικά να υιοθετήσουν το ευρώ ή πως δεν θα ακολουθούσαν τους κανόνες.
Προφανώς, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο η νωπή μνήμη της κρίσης στην περιφέρεια της Ευρωζώνης και ειδικότερα στην Ελλάδα και οι 19 δεν επιθυμούν στην παρούσα φάση παρόμοια προβλήματα.
Kατά τη διάρκεια και μετά την κρίση του ευρώ, οι χώρες εκτός ευρώ ήταν μάλλον απρόθυμες να συμβάλουν στη διάσωση των προβληματικών κρατών της Ευρωζώνης και να συνδράμουν στην αποκατάσταση της αρχιτεκτονικής της.
Ως αποτέλεσμα, ορισμένα σημαντικά βήματα μεταρρύθμισης, όπως το δημοσιονομικό σύμφωνο, έπρεπε να εισαχθούν μέσω διακυβερνητικών συνθηκών εκτός του υφιστάμενου σώματος της νομοθεσίας της ΕΕ.
Άλλες πρωτοβουλίες όπως η τραπεζική ένωση ήταν εκ των πραγμάτων περιορισμένη στις χώρες της ζώνης του ευρώ, ακόμη και αν θα ήταν επιθυμητό να ενταχθούν όλες οι χώρες της ΕΕ.
Τυπικά οι χώρες εκτός ευρώ μπορούν να ενταχθούν στην τραπεζική ένωση αλλά καμία δεν το έχει πράξει μέχρι τώρα.
Από την αρχή της κρίσης της περιφέρειας της Ευρωζώνης το 2010, μπορεί να παρατηρηθεί ο αυξανόμενος ρόλος του Eurogroup που αποτελείται από τους υπουργούς οικονομικών του ενιαίου νομίσματος σε βάρος του Συμβουλίου Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων (ECOFIN), ο ρόλος του οποίου είναι συμπληρωματικός.
Εάν η ζώνη του ευρώ ενισχυθεί περαιτέρω, για παράδειγμα, υιοθετώντας έναν ξεχωριστό προϋπολογισμό, θα περιπλέξει ακόμη περισσότερο τη λειτουργία τα διοικητικά όργανα της ΕΕ, ιδίως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Επίσης, σημειώνει το Bruegel, εάν οι εκτός χώρες Ευρωζώνης, ενταχθούν στην ΟΝΕ θα μειωθεί σημαντικά ο βαθμός ολοκλήρωσης «πολλαπλών ταχυτήτων» και θα γίνει η ΕΕ πιο ομοιογενής πολιτικά και θεσμικά.