Εντελώς οριακό το «ναι» στο δημοψήφισμα της Τουρκίας. Το 51,4% υπέρ του Erdogan στην πραγματικότητα αντιπροσωπεύει μία μάλλον «πύρρειο» νίκη.
Η Τουρκία μετά το δημοψήφισμα εξέρχεται πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά, εθνοτικά και πολιτιστικά διαιρεμένη και πολυκατακερματισμένη.
Η άλλη μέρα από το δημοψήφισμα ανοίγει ένα νέο πολιτικό κεφάλαιο βαθιάς πολιτικής κρίσης για την Τουρκία, με άγνωστο και αβέβαιο το μέλλον της.
Για την Ελλάδα, μετά τις τουρκικές εξελίξεις, γίνεται ακόμα πιο επιτακτική η ανάγκη να αλλάξει ριζικά πορεία, να εγκαταλείψει τις φοβίες για την επιθετικότητα της Άγκυρας και να ακολουθήσει με αποφασιστικότητα και τόλμη μια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική και πολιτική διεθνών οικονομικών σχέσεων. Μια κυρίαρχη και ανεξάρτητη Ελλάδα, χωρίς τον μνημονιακό ζυγό, με εθνικό νόμισμα και ριζοσπαστικό πρόγραμμα, δεν πρέπει να φοβάται τίποτα και κανέναν και μπορεί να ανακτήσει μια νέα επιρροή και δυνατότητα θετικής παρέμβασης για την ειρήνη και τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή μας.
Η οριακή νίκη επηρεάζει τον Ερντογάν – 5 πιθανές επιπτώσεις
Μια οριακή πλειοψηφία των Τούρκων ενέκρινε χθες Κυριακή την ενίσχυση των εξουσιών του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στο δημοψήφισμα για την αναθεώρηση του Συντάγματος το αποτέλεσμα του οποίου ίσως αποδειχθεί καθοριστικό για το μέλλον της χώρας.
Με μόλις 51,41 % έναντι 48,59% πέρασε η αναθεώρηση του Συντάγματος για τη διεύρυνση των εξουσιών του επόμενου Προέδρου της Τουρκίας, ο οποίος θα εκλεγεί στις 3 Νοεμβρίου του 2019 και με καταμετρημένο το 99,97% των ψήφων.
Καταγγέλλει παρατυπίες η αντιπολίτευση
Η αντιπολίτευση αμφισβήτησε έντονα τα αποτελέσματα. Το δημοκρατικό κόμμα του λαού (CHP), το οποίο πρωταγωνίστησε στην καμπάνια υπέρ του Οχι, ανέφερε πολλές παρατυπίες. Ειδικά μια καθυστερημένη απόφαση του Ανωτάτου Συμβουλίου των εκλογών (YSK) να κάνει αποδεκτά τα ψηφοδέλτια που δεν είχαν την επίσημη σφραγίδα.
«Συνολικά 2,5 εκατομμύρια ψηφοδέλτια δεν είναι νόμιμα», κατήγγειλε ο Erdal Aksünger, αντιπρόεδρος του CHP. Και προειδοποίησε: «Θα απευθυνθούμε στη δικαιοσύνη».
Οι μεγάλες πόλεις ψήφισαν Οχι
Ενώ ξεκίνησε με σαρωτικά αποτελέσματα, όπως έλεγαν τα φιλοκυβερνητικά Μέσα, το Ναι δεν σταμάτησε να χάνει ποσοστά όλο το βράδυ της Κυριακής. Οι εκπλήξεις πολλαπλασιάστηκαν. Η Κωνσταντινούπολη, πόλη-κάστρο του Ερντογάν -της οποίας υπήρξε δήμαρχος- και του κόμματός του ΑΚΡ, ψήφισε πάνω από 51% Οχι στο δημοσψήφισμα. Η Αγκυρα, η πρωτεύουσα της Τουρκίας, η Αττάλεια ή και τα Αδανα, μεγάλες επαρχίες όπου κυριαρχεί το κόμμα εξουσίας, απέρριψαν την συνταγματική μεταρρύθμιση. Μαζικά την απέρριψαν και οι περιοχές των Κούρδων στα νοτιο-ανατολικά της χώρας όπου η πλειοψηφία των κατοίκων ακολούθησαν το κάλεσμα του αριστερού φιλο-κουρδικού κόμματος HDP να απορρίψουν την αλλαγή του πολιτεύματος που ζητούσε το δημοψήφισμα.
Απογοήτευση στα στελέχη του Ερντογάν
«Συγχαρητήρια στους συμπολίτες μου» δήλωσε αμέσως μετά τα αποτελέσματα ο πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν, μόλις ανακοινώθηκε η επιτυχία του Ναι. Αργότερα, το βράδυ της Κυριακής, δήλωσε για τις πιθανές ενστάσεις στο αποτέλεσμα: «Αύριο θα χρειαστεί να συζητήσουμε για περιττά θέματα. Εμείς πρέπει να επικεντρωθούμε στο νέο σύστημα» είπε και άφησε να εννοηθεί ότι σύντομα θα προκαλέσει δημοψήφισμα για την επιστροφή της θανατικής ποινής στην Τουρκία.
Αλλά το οριακό αποτέλεσμα επηρεάζει την διοίκηση Ερντογάν, η οποία ήλπιζε να αποσπάσει 60% των ψήφων στο δημοψήφισμα. Το μεταρρυθμιστικό σχέδιο του Συντάγματος το οποίο προβλέπει μεγάλη αύξηση των εξουσιών του προέδρου της Τουρκίας, δίχασε όσο ποτέ τη χώρα. Τα 18 άρθρα του νέου Συντάγματος θα επιτρέπουν στο εξής στον πρόεδρο να ορίζει και να παραιτεί υπουργούς, να εκδίδει διατάγματα, να κηρύσσει έκτακτη ανάγκη, να ορίζει κάποια μέλη του Ανωτάτου Συμβουλίου της δικαιοσύνης.
«Εμπιστευτήκαμε τις δημοσκοπήσεις, αυτά που μας έλεγαν οι άνθρωποι. Είχαμε άδικο», δήλωσε ο Ilhan Sengüler, δημοτικός σύμβουλος του κόμματος AKP της Κωνσταντινούπολης. Οπως αναφέρει, το δημοψήφισμα ήταν μια εθνική και τοπική απογοήτευση. Η δική του συνοικία της Bayrampasa, κάστρο του ισλαμο-συντηρητικού κόμματος, δεν ψήφισε μαζικά υπέρ του Ναι, όπως το υποσχόταν ο ίδιος. «Απόψε το αποτέλεσμα δεν είναι αρκετά καλά για να χαιρόμαστε», ομολογεί.
Ακολουθούν πέντε ερωταπαντήσεις για το τι μπορεί να αλλάξει το αποτέλεσμα:
Περισσότερο ή λιγότερο δημοκρατική Τουρκία;
Με τη νίκη του αυτή, ο Ερντογάν αποκτά σημαντικά ενισχυμένες εξουσίες και θεωρητικά μπορεί να παραμείνει στην προεδρία ως το 2029. Η εκτελεστική εξουσία θα είναι συγκεντρωμένη στα χέρια του προέδρου. Το αξίωμα του πρωθυπουργού θα καταργηθεί.
Οι υποστηρικτές του προέδρου λένε πως αυτό ήταν απαραίτητο για να σταθεροποιηθεί η κυβέρνηση και να υπάρξει σαφής διάκριση με τη δικαστική και τη νομοθετική εξουσία.
Όμως οι αντίπαλοί του εκφράζουν φόβους ότι δεν υπάρχει πλέον κανένα αντίβαρο, κανένας μηχανισμός ελέγχου της εξουσίας του με το νέο σύστημα, κάτι που ανοίγει τον δρόμο για την εγκαθίδρυση ενός αυταρχικού καθεστώτος.
Το προεδρικό σύστημα «συγκεντρώνει άνευ προηγουμένου εξουσίες στα χέρια ενός άνδρα και μόνο», υπογραμμίζει ο Άλαν Μακόφσκι του ινστιτούτου μελετών Centre for American Progress.
Ποιο είναι το μέλλον της σχέσης της Τουρκίας με την Ευρώπη;
Οι σχέσεις μεταξύ της Τουρκίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιδεινώθηκαν ραγδαία το τελευταίο διάστημα, με τον Ερντογάν να κατηγορεί ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για «ναζιστικές πρακτικές».
Σύμφωνα με τον Τούρκο πρόεδρο, οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της χώρας στην ΕΕ, που βρίσκονται σε τέλμα εδώ και καιρό, θα τεθούν και πάλι «στο τραπέζι» μετά το δημοψήφισμα. Ο Ερντογάν αναφέρθηκε χθες στην πιθανή διοργάνωση ενός ακόμη δημοψηφίσματος, για την επαναφορά της θανατικής ποινής—κάτι που αποτελεί κόκκινη γραμμή για τις Βρυξέλλες.
Μετά τη νίκη του στο δημοψήφισμα, ο Ερντογάν δεν αποκλείεται να εγκαταλείψει τον στόχο η χώρα να ενταχθεί στην ΕΕ και να προκρίνει απλά μια διμερή σχέση επικεντρωμένη στο εμπόριο, για παράδειγμα με την προώθηση μιας ενισχυμένης τελωνειακής ένωσης.
Πόλεμος ή ειρήνη με τους Κούρδους;
Μετά την κατάρρευση της ιστορικής εκεχειρίας με το Εργατικό Κόμμα Κουρδιστάν (PKK) το καλοκαίρι του 2015, η νοτιοανατολική Τουρκία έχει βυθιστεί σε μια δίνη αιματηρών συγκρούσεων μεταξύ των τουρκικών δυνάμεων ασφαλείας και των κούρδων αυτονομιστών.
Οι νέες ευρείας κλίμακας στρατιωτικές επιχειρήσεις συνοδεύτηκαν από την διεύρυνση της καταστολής των Κούρδων, συμπεριλαμβανομένων πολλών πολιτικών και μέσων ενημέρωσης, που κατηγορούνται ότι συνδέονται με τις «τρομοκρατικές» ενέργειες του PKK.
Καθώς η νίκη του «ναι» επιτεύχθηκε με οριακή διαφορά, ο Ερντογάν ίσως υιοθετήσει μια πιο «συμβιβαστική» στάση στο κουρδικό ζήτημα, εκτιμά η Ασλί Αϊντιντασμπάς του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων.
Μολαταύτα, προς το παρόν η ρητορική του παραμένει πολεμική, και ο φιλοκυβερνητικός Τύπος έκανε λόγο περί μιας επικείμενης χερσαίας επιχείρησης εναντίον του PKK στο βόρειο Ιράκ αμέσως μετά το δημοψήφισμα.
Συμφιλίωση ή πόλωση;
Η τουρκική κοινωνία είναι έντονα πολωμένη τα τελευταία χρόνια όσον αφορά το πρόσωπο του Ερντογάν. Στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας για το δημοψήφισμα, ο Τούρκος πρόεδρος δαιμονοποίησε τους αντιπάλους του, κατηγορώντας τους ότι συνεργάζονται με τους «τρομοκράτες» και τους «πραξικοπηματίες».
Ο Ερντογάν «κερδίζει (τις εκλογικές αναμετρήσεις), όμως, τελικά, η μισή χώρα τον αγαπά και η άλλη μισή τον απεχθάνεται. Αυτή είναι η αιτία της κρίσης της σύγχρονης Τουρκίας», κρίνει ο Σονέρ Τσαγκαπτάι, αναλυτής του Washington Institute.
Ο Τούρκος πρόεδρος συμμάχησε με τους υπερεθνικιστές για να κερδίσει τη μάχη του δημοψηφίσματος, γεγονός που ίσως δείχνει περισσότερο ρεαλισμό από πλευράς του σε σχέση με το παρελθόν.
Ορισμένοι παρατηρητές ανέμεναν ότι ο Ερντογάν θα υιοθετήσει πιο συμφιλιωτική ρητορική μετά το δημοψήφισμα, αν κερδίσει.
«Τώρα έχει έλθει η ώρα της αλληλεγγύης, της ενότητας (…) όλοι μαζί είμαστε η Τουρκία», είπε χθες ο πρωθυπουργός Μπιναλί Γιλντιρίμ.
Ανάκαμψη της οικονομίας ή πτωτική πορεία;
Οι αγορές θεωρούσαν ότι το «ναι» θα κέρδιζε στο δημοψήφισμα και προσβλέπουν σε μια επιστροφή της σταθερότητας στην Τουρκία, η οποία επλήγη τον τελευταίο ενάμιση χρόνο από αλλεπάλληλες τρομοκρατικές ενέργειες και την απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος του Ιουλίου.
Όμως μεσοπρόθεσμα κυριαρχεί η αβεβαιότητα. Η μείωση της εμπιστοσύνης των επενδυτών στους θεσμούς, η αυξημένη πόλωση της κοινωνίας και η καθυστέρηση της υιοθέτησης διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων ίσως επηρεάσουν την ανάπτυξη.
Η νίκη του «ναι» χθες «ενδέχεται να γίνει δεκτή με ικανοποίηση από τις αγορές βραχυπρόθεσμα», είχε εκτιμήσει πριν από την ψηφοφορία το γραφείο της εταιρείας χρηματοοικονομικών υπηρεσιών BCG Partners στην Κωνσταντινούπολη. Όμως η ανάπτυξη «παραμένει ασθενική και οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις (της μετατροπής) του συστήματος (σε προεδρικό) παραμένουν ακόμη άγνωστες», συμπλήρωσε.
ΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΠΑΝΑΓ. ΛΑΦΑΖΑΝΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΤΟΥ Π.Σ ΤΗΣ ΛΑ.Ε.
Η Τουρκία, μετά το οριακό και αμφισβητούμενο “ΝΑΙ” στο δημοψήφισμα, μπορεί να εξελιχθεί σε πηγή μεγαλύτερης αστάθειας στην περιοχή.
Μετά το τουρκικό δημοψήφισμα πιο επιτακτική η ανάγκη για μια Ελλάδα χωρίς ξένες κηδεμονίες, κυρίαρχη, με ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική και πολιτική ισότιμης αντιμετώπισης της Τουρκίας, χωρίς σύνδρομα και φοβίες.
Μετά το οριακό και αμφισβητούμενο “Ναι” στο τουρκικό δημοψήφισμα, που αναδεικνύει μια κατακερματισμένη και με αβέβαιο μέλλον Τουρκία, ως αναδυόμενη δεσποτεία του Erdogan, γίνεται ακόμα πιο επιτακτική στην χώρα μας μια ανατροπή που θα μας βγάλει από τη μνημονιακή κηδεμονία και θα αναδείξει μια Ελλάδα κυρίαρχη, με ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική και με μια διαφορετική αντιμετώπιση της Τουρκίας, που θα βασίζεται στην ισοτιμία και τον πλήρη σεβασμό του διεθνούς δικαίου.
Είναι καιρός η χώρα μας να εγκαταλείψει τα σύνδρομα φοβίας έναντι της Τουρκίας και την αίσθηση ομηρίας απέναντι στην αναθεωρητική στρατηγική της, τα οποία διακατέχουν το ελληνικό πολιτικό και οικονομικό κατεστημένο και τα οποία συχνά διανθίζονται από μέρους του με βλαπτικούς λεκτικούς λεονταρισμούς και επιζήμιες σπασμωδικές ενέργειες.
Επιπροσθέτως, αποτελεί όνειδος και έσχατη κατάπτωση για τις κατεστημένες δυνάμεις να χρησιμοποιούν διαχρονικά και κατά κόρον και ιδιαίτερα σήμερα, την τουρκική απειλή για να εκβιάζουν τον ελληνικό λαό στην υποταγή και την δουλοπρέπεια, επισείοντας αβάσιμα και διαρκώς πως το τίμημα της αποτίναξης της ιμπεριαλιστικής κηδεμονίας επί της χώρα μας θα έχει επικίνδυνες εθνικές συνέπειες λόγω της επιθετικής στάσης της Τουρκίας.
Σημειώνω, πάντως, την υποκρισία των ηγετικών κύκλων της ΕΕ, οι οποίοι αντιδρούν στο καθεστώς των υπερεξουσιών του Ερντογάν όχι για λόγους δημοκρατίας αλλά γιατί οι αντιδημοκρατικές εξελίξεις στην Τουρκία δεν βρίσκονται κάτω από τον πολιτικό και οικονομικό έλεγχό τους, όπως για παράδειγμα συμβαίνει με το σκληρό δικτατορικό καθεστώς του Σίσι στην Αίγυπτο αλλά και μια σειρά άλλων τυραννικών καθεστώτων στον μουσουλμανικό και αραβικό κόσμο, τα οποία ένθερμα υποστηρίζει το ευρωπαϊκό κατεστημένο.
Σήμερα, που η Ευρώπη παρακμάζει και χάνει έδαφος. Σήμερα, που ολόκληρη, σχεδόν, η περιοχή των Βαλκανίων και της Μέσης Ανατολής γνωρίζει μια κλιμακούμενη και γεμάτη κινδύνους αποσταθεροποίηση, ενώ η Τουρκία, σε κρίση και κατακερματισμένη, τείνει να καταστεί πάλι ο μεγάλος ασθενής και το μεγάλο πρόβλημα στην περιοχή, η Ελλάδα χρειάζεται ακόμα περισσότερο νέους ριζοσπαστικούς προσανατολισμούς στην πορεία της και στην εξωτερικής της πολιτική.
Το συμπέρασμα για την χώρα μας από το δημοψήφισμα της Τουρκίας, συνίσταται σε ένα, ούτως ή άλλως, επίκαιρο μήνυμα για μια νέα Ελλάδα κυρίαρχη και ανεξάρτητη, χωρίς μνημόνια, λιτότητα και δορυφοριοποιήσεις, που θα ακολουθεί μια πολιτική ισότιμων σχέσεων με την Τουρκία, πράγματα που συνιστούν ακλόνητα θεμέλια για την ασφάλεια και την προκοπή της χώρας μας και την απόκτηση από μέρους της μιας νέας θέσης μεγάλης επιρροής στην ευρύτερη περιοχή μας για τη συνεργασία, την ειρήνη, την σταθερότητα και την υπεράσπιση της διεθνούς νομιμότητας.