Αποκάλυψη-σοκ: Tο εργασιακό ν/σ καταργεί
την 11ωρη υποχρεωτική ανάπαυση!
Το 13ωρο γίνεται 15ωρο στη βιομηχανία
και 14ωρο στις άλλες επιχειρήσεις!
Η υποχρεωτική ανάπαυση των 11 ωρών ημερησίως,
γίνεται 9 ώρες (βιομηχανία) και 10 ώρες (λοιπές επιχειρήσεις)
Ι. Πέραν του υποχρεωτικού 13ωρου, θεσπίζεται μία (1) απλήρωτη
υποχρεωτική «Ώρα Προετοιμασίας», μισή απλήρωτη ώρα για διάλειμμα και
μισή απλήρωτη ώρα για μετάβαση και αποχώρηση από την εργασία
Εννέα (9), αντί έντεκα (11), οι ώρες υποχρεωτικής ανάπαυσης στη
βιομηχανία!
Με το εργασιακό νομοσχέδιο με τον ψευδεπίγραφο τίτλο «Δίκαιη εργασία για
όλους- Απλοποίηση της νομοθεσίας-Στήριξη στον εργαζόμενο-Προστασία στην
πράξη» που είχε τεθεί σε διαβούλευση μέχρι 19-9-2025, το υποχρεωτικό 13ωρο
γίνεται υποχρεωτικό 15ωρο για τους εργαζόμενους στη βιομηχανία και υποχρεωτικό
14ωρο για τους εργαζόμενους στο εμπόριο και τις άλλες επιχειρήσεις.
Η 11ωρη υποχρεωτική ανάπαυση γίνεται 9ωρη στη βιομηχανία και
10ωρη στις άλλες επιχειρήσεις, σε αντίθεση με την Ευρωπαϊκή και Ελληνική
Νομοθεσία!!
Ειδικότερα:
●η υποχρεωτική και απλήρωτη μία (1) ώρα προετοιμασίας (άρθρο 20
ν/σ) πέραν του 13ωρου,
●η μισή ώρα για διάλειμμα (άρθρο 56 παρ. 1 ν. 4808/2021) και
●η μισή έως μία (1) ώρα ημερησίως για μετάβαση και αποχώρηση από
τον τόπο εργασίας,
κάνουν το υποχρεωτικό 13ωρο που προωθεί το εργασιακό ν/σ, υποχρεωτικό 15ωρο
στη βιομηχανία και υποχρεωτικό 14ωρο στο εμπόριο και τις άλλες επιχειρήσεις,
στερώντας το δικαίωμα από τους εργαζόμενους για υποχρεωτική 11ωρη ανάπαυση
2
όπως επιβάλλει το Ευρωπαϊκό Δίκαιο (Οδηγία ΕΚ 88/2003 «για την οργάνωση του
χρόνου εργασίας») και η Ελληνική Νομοθεσία (άρθρο 171 Π.Δ. 62/2025).
Όπως αποδεικνύουμε αμέσως παρακάτω, στους εργατοϋπαλλήλους της
βιομηχανίας θα μείνουν 9 ώρες για ανάπαυση ενώ στους εργατοϋπαλλήλους όλων
των λοιπών επιχειρήσεων θα μείνουν μόνο 10 ώρες για ανάπαυση.
ΙΙ. Από τη 12ωρη υποχρεωτική ημερήσια ανάπαυση τού Εθνάρχη
Βενιζέλου, στην 11ωρη τής κυβέρνησης Σαμαρά-Βενιζέλου και τώρα στην
9ωρη τού νέου εργασιακού ν/σ!!
Σύμφωνα με το άρθρο 171 του Κώδικα Εργατικού Δικαίου (Π.Δ. 62/2025,
ΦΕΚ Α 121/11-7-2025) «Για κάθε περίοδο είκοσι τεσσάρων (24) ωρών, η ελάχιστη
ανάπαυση δεν μπορεί να είναι κατώτερη από έντεκα (11) συνεχείς ώρες. Η περίοδος
των είκοσι τεσσάρων (24) ωρών αρχίζει την 00:01 ώρα και λήγει την 24:00 ώρα.».
Το ίδιο προβλέπει και η Οδηγία 88/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της
4-11-2003 σχετικά με την οργάνωση του χρόνου εργασίας, όπου στο άρθρο 3 ορίζει
ότι «Τα κράτη µέλη θεσπίζουν τα αναγκαία µέτρα ώστε κάθε εργαζόµενος να διαθέτει,
ανά εικοσιτετράωρο, περίοδο ανάπαυσης ελάχιστης διάρκειας ένδεκα συναπτών
ωρών.».
Με το Π.Δ. 27/1932 (ΦΕΚ Α 212/4-7-1932) είχε απαγορευθεί η παράλληλη
πλήρης απασχόληση των μισθωτών σε περισσότερους εργοδότες. Επιτρεπόταν,
σύμφωνα με το άρθρο 16, η απασχόληση εργατών «μόνο για τον χρόνο τον
απαιτούμενο προς συμπλήρωση του νομίμου ανωτάτου ορίου ημερήσιας εργασίας».
Με το άρθρο 3 του Π.Δ. 88/1999 (ΦΕΚ Α 94/13-5-1999), που
ενσωμάτωσε την Οδηγία 93/104/ΕΚ, επετράπη η απασχόληση σε
περισσότερους εργοδότες μέχρι τις 12 ώρες ημερησίως αφού οι υπόλοιπες 12,
σύμφωνα με το ίδιο άρθρο, ήταν ώρες υποχρεωτικής ανάπαυσης του
εργαζόμενου.
Με τον δευτερομνημονιακό νόμο 4093/2012 (περίπτωση 2
υποπαρ.ΙΑ.14, άρθρο πρώτο) που αντικατέστησε το Π.Δ. 88/1999, η ελάχιστη
ημερήσια ανάπαυση περιορίστηκε στις έντεκα (11) ώρες!!
Με το άρθρο 9 του ν. 5053/2023 (ΦΕΚ Α 158) επετράπη η ημερήσια
απασχόληση σε περισσότερους εργοδότες μέχρι 13 ώρες (συνεπώς 11 ώρες
υποχρεωτικής ανάπαυσης). Ειδικότερα το άρθρο 9 αναφέρει ότι: «Δεν επιτρέπεται να
3
συνάπτονται συμφωνίες ή να τίθενται ρήτρες με τις οποίες ο εργαζόμενος
απαγορεύεται να παρέχει εργασία σε άλλους εργοδότες εκτός του ωραρίου εργασίας
που έχει συμφωνηθεί με συγκεκριμένο εργοδότη. Συμφωνίες ή ρήτρες περί
απαγόρευσης της παροχής εργασίας σε άλλους εργοδότες θεωρούνται άκυρες, εκτός
αν δικαιολογούνται από αντικειμενικούς λόγους, όπως η υγεία και η ασφάλεια, η
προστασία του επιχειρηματικού απορρήτου, η εργασία σε ανταγωνιστικές
επιχειρήσεις ή η αποφυγή της σύγκρουσης συμφερόντων.».
Η ρητή αναφορά στην παρ. 3 του άρθρου 9 του ν. 5053/2023 για την
αντικατάσταση του άρθρου 189 του Κώδικα Ατομικού Εργατικού Δικαίου (ΚΑΕΔ)
οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο εργαζόμενος, με το σύστημα παράλληλης
απασχόλησης σε περισσότερους του ενός εργοδότες, μπορεί να εργάζεται και πέραν
του νομίμου ανωτάτου ορίου ημερήσιας εργασίας, παρά τις περί του αντιθέτου
διαβεβαιώσεις κυβερνητικών και μερίδας εργατολόγων.
Ενώ σε ορισμένες χώρες στην Ευρώπη υπάρχει ισχυρός προβληματισμός
για τη μείωση των ωρών απασχόλησης, χωρίς μάλιστα αντίστοιχη περικοπή
αποδοχών, με τη θέσπιση 35ώρου, η κυβέρνηση στην Ελλάδα θέσπισε το 13ωρο
(ημερησίως) σε περισσότερους εργοδότες, χωρίς να λαμβάνει καμία μέριμνα για την
ασφάλεια, την υγεία και την ανάπαυση των εργαζομένων, πολύ περισσότερο που η
χώρα μας, τα τελευταία κυρίως χρόνια, έχει θλιβερή πρωτιά στα θανατηφόρα
εργατικά ατυχήματα.
Το θεσμικό πισωγύρισμα είναι εντυπωσιακό! Από το 1886 στο Σικάγο με τα
τρία 8ωρα ανά 24ωρο (εργασία-ψυχαγωγία-ύπνος), φτάσαμε με τον ν. 5053/2023
στην Ελλάδα να ομιλούμε για 13 ώρες ημερήσιας εργασίας σε πλείονες εργοδότες
και 11 ώρες ανάπαυσης και τώρα με το προωθούμενο εργασιακό ν/σ για
υποχρεωτικό 13ωρο στον ίδιο εργοδότη, με 9 ή 10 ώρες μόνο υποχρεωτικής
ημερήσιας ανάπαυσης.
Μεγάλο ζήτημα, που δεν αντιμετώπισε ο ν. 5053/2023, είναι η ασφαλιστική
κάλυψη (αριθμός ενσήμων κ.λπ.) και η απασχόληση των εργαζομένων για 13 ώρες
εργασία ημερησίως. Επειδή ο τρόπος ασφάλισης και καταμέτρησης των αυξημένων
ωρών ημερήσιας ή εβδομαδιαίας απασχόλησης δημιουργεί πολλά προβλήματα στην
πράξη, τόσο στους συμβαλλόμενους όσο και στον ΕΦΚΑ, η κυβέρνηση οφείλει να τα
προβλέψει και να τα ρυθμίσει δεόντως και άμεσα. Αντ’αυτού όμως, επεκτείνει την
απαλλαγή των εργοδοτών από τις ασφαλιστικές εισφορές επί των προσαυξήσεων
4
των υπερωριών και σε άλλες, όπως π.χ. στις προβλεπόμενες από ΣΣΕ ή τις
χορηγούμενες οικειοθελώς από τους εργοδότες.
ΙΙΙ. Τί προβλέπει ο νόμος για το απλήρωτο διάλειμμα μισής ώρας πέραν
του εργασίμου ωραρίου
Σύμφωνα με το άρθρο 4 του Π.Δ. 88/1999, όπως τροποποιήθηκε με την παρ.
1 του άρθρου 56 του ν. 4808/2021, κατ’εφαρμογή της Οδηγίας 93/104/ΕΚ, «Όταν ο
χρόνος ημερήσιας εργασίας υπερβαίνει τις τέσσερις (4) συνεχόμενες ώρες, χορηγείται
διάλειμμα κατ’ ελάχιστον δεκαπέντε (15) λεπτών και κατά μέγιστον τριάντα (30)
λεπτών, κατά τη διάρκεια του οποίου οι εργαζόμενοι δικαιούνται να απομακρυνθούν
από τη θέση εργασίας τους. Το διάλειμμα αυτό δεν αποτελεί χρόνο εργασίας και δεν
επιτρέπεται να χορηγείται συνεχόμενο με την έναρξη ή τη λήξη της ημερήσιας
εργασίας.».
Το διάλειμμα διαρκείας 15 ή 30 λεπτών ημερησίως, αν δεν ορίζεται
διαφορετικά με ειδικό όρο στην ατομική σύμβαση εργασία ή σε διαιτητική απόφαση ή
σε διάταξη νόμου ή ακόμη και σε πρακτικό διαβούλευσης κοινωνικών εταίρων, δεν
θεωρείται ως χρόνος εργασίας και συνεπώς ο χρόνος λήξης τής ημερήσιας εργασίας
παρατείνεται ανάλογα με τη διάρκεια του διαλείμματος προκειμένου να συμπληρωθεί
το συμφωνημένο ωράριο. Είναι κι αυτό το απλήρωτο διάλειμμα (τις περισσότερες
φορές μισάωρο) νίκη τής εργοδοσίας και ήττα του Εργατικού Κινήματος.
ΙV.Τί προβλέπει το ν/σ για τη μία (1) υποχρεωτική και απλήρωτη «Ώρα
Προετοιμασίας», πέραν του 13ωρου, στη βιομηχανία και για τα υποχρεωτικά
και απλήρωτα 20 λεπτά, πέραν του 13ωρου, στο εμπόριο και τις άλλες
επιχειρήσεις
Σύμφωνα με την παρ. 2β του άρθρου 20 του ν/σ «Στις επιχειρήσειςεργοδότες που ανήκουν κατά κύρια δραστηριότητα (βάσει ΚΑΔ) στον κλάδο της
βιομηχανίας, ο χρόνος προετοιμασίας δεν μπορεί να υπερβαίνει τα τριάντα (30) λεπτά
πριν από την έναρξη της εργασίας και τα τριάντα (30) λεπτά μετά από τη λήξη της
εργασίας. Στις επιχειρήσεις-εργοδότες όλων των κλάδων, πλην αυτών του
προηγούμενου εδαφίου, ο χρόνος προετοιμασίας δεν μπορεί να υπερβαίνει τα δέκα
(10) λεπτά πριν από την έναρξη της εργασίας και τα δέκα (10) λεπτά μετά από τη λήξη
της εργασίας. Εάν κατά τον ανωτέρω χρόνο βρεθεί εργαζόμενος να απασχολείται
5
πραγματικά, επιβάλλονται από την Επιθεώρηση Εργασίας οι προβλεπόμενες
διοικητικές κυρώσεις βάσει του άρθρου 572.».
Από την ανωτέρω διάταξη γίνεται αντιληπτό ότι η 14η ώρα
προετοιμασίας (μισή πριν και μισή μετά την εργασία), καθ’όλη τη διάρκεια του
έτους, που δεν είναι αμειβόμενος χρόνος εργασίας με το νέο εργατικό ν/σ, θα
στερεί από τον εργαζόμενο μία ώρα ανάπαυσης (από 11 ώρες ημερησίως σε
10 ώρες) κατά παράβαση της Ευρωπαϊκής και Ελληνικής Νομοθεσίας όπως
προαναφέρθηκε, αλλά και της Ελληνικής Νομολογίας αφού σύμφωνα με την
υπ’αριθ. 255/1977 απόφαση του Αρείου Πάγου, ο χρόνος προετοιμασίας κατά
τον οποίο ο εργαζόμενος βρίσκεται στη διάθεση του εργοδότη, θεωρείται
χρόνος πραγματικής και αμειβόμενης εργασίας.
Άλλωστε σύμφωνα με το άρθρο 2 του Π.Δ. 88/1999 «Χρόνο εργασίας
αποτελεί κάθε περίοδος κατά τη διάρκεια της οποίας ο εργαζόμενος βρίσκεται στην
εργασία, στη διάθεση του εργοδότη και ασκεί τη δραστηριότητα ή τα καθήκοντά του
σύμφωνα με τις ισχύουσες ρυθμίσεις για κάθε κατηγορία εργαζομένων.».
Από όλα τα παραπάνω συνάγεται ότι το υποχρεωτικό 13ωρο του
εργατικού ν/σ, αν αυτό ψηφιστεί, θα γίνει 15ωρο (για τους εργαζόμενους στις
βιομηχανίες) ή 14ωρο (για τους εργαζόμενους στο εμπόριο και τις άλλες
επιχειρήσεις) αφού στον χρόνο εργασίας επισήμως και κατά νόμο δεν θα
περιλαμβάνονται:
α) ο χρόνος μετάβασης στην εργασία και επιστροφής από αυτήν
(τουλάχιστον μισή ώρα),
β) τα διαλείμματα ή άλλες διακοπές τού ημερήσιου εργάσιμου ωραρίου
(τουλάχιστον μισή ώρα)
γ) και τώρα και ο Χρόνος Προετοιμασίας για την παροχή τής εργασίας
(μία ώρα για τη βιομηχανία και 20 λεπτά για τις άλλες επιχειρήσεις).
Κατόπιν όλων όσων εκθέσαμε ανωτέρω, συνάγεται ότι με το προωθούμενο
εργασιακό ν/σ, όχι μόνο το 13ωρο είναι υποχρεωτικό, αλλά ο εργαζόμενος θα
αναλώνει 15 ή 14 ώρες την ημέρα για προετοιμασία και παροχή τής εργασίας του
ενώ για την ανάπαυσή του θα μένουν 9 ή 10 ώρες ημερησίως (αντί για 11 ώρες), με
κίνδυνο να αυξηθούν περαιτέρω τα εργατικά ατυχήματα λόγω τής εντατικοποίησης
(«burn-out») και της αδυναμίας συγκέντρωσης κατά την παροχή τής εργασίας.
6
Η συγκεκριμένη διάταξη του άρθρου 20 (παρ.2β) του νέου εργασιακού ν/σ
συνιστά κατάφωρη παραβίαση της Ευρωπαϊκής και της Ελληνικής Νομοθεσίας και
πρέπει να αποσυρθεί. Ο εργαζόμενος θα εξουθενώνεται και δεν θα έχει τον ανάλογο
χρόνο για ανάπαυση, οικογενειακή, συλλογική και κοινωνική ζωή.
Επίσης πρέπει να αποσυρθούν τόσο η διάταξη του άρθρου 6 του ν/σ για το
υποχρεωτικό 13ωρο όσο και η διάταξη του άρθρου 12 για τις «fast-truck» απολύσεις
χωρίς αποζημίωση και επιδόματα, όπως αποδείξαμε πρόσφατα με συγκεκριμένα
επιχειρήματα και αναλύσεις μας που έχουν αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της ΕΝΥΠΕΚΚ
(www.enypekk.gr).
Κυρίως οι διατάξεις αυτές, που εισάγουν αναχρονιστικά στοιχεία «εργασιακής
ειλωτείας» στην πολύπαθη ελληνική αγορά εργασίας, πρέπει να αποσυρθούν άμεσα
και να μην εισαχθούν στη Βουλή προς ψήφιση.
Αλέξης Π. Μητρόπουλος
Πανεπιστημιακός-Πρόεδρος ΕΝΥΠΕΚΚ
την 11ωρη υποχρεωτική ανάπαυση!
Το 13ωρο γίνεται 15ωρο στη βιομηχανία
και 14ωρο στις άλλες επιχειρήσεις!
Η υποχρεωτική ανάπαυση των 11 ωρών ημερησίως,
γίνεται 9 ώρες (βιομηχανία) και 10 ώρες (λοιπές επιχειρήσεις)
Ι. Πέραν του υποχρεωτικού 13ωρου, θεσπίζεται μία (1) απλήρωτη
υποχρεωτική «Ώρα Προετοιμασίας», μισή απλήρωτη ώρα για διάλειμμα και
μισή απλήρωτη ώρα για μετάβαση και αποχώρηση από την εργασία
Εννέα (9), αντί έντεκα (11), οι ώρες υποχρεωτικής ανάπαυσης στη
βιομηχανία!
Με το εργασιακό νομοσχέδιο με τον ψευδεπίγραφο τίτλο «Δίκαιη εργασία για
όλους- Απλοποίηση της νομοθεσίας-Στήριξη στον εργαζόμενο-Προστασία στην
πράξη» που είχε τεθεί σε διαβούλευση μέχρι 19-9-2025, το υποχρεωτικό 13ωρο
γίνεται υποχρεωτικό 15ωρο για τους εργαζόμενους στη βιομηχανία και υποχρεωτικό
14ωρο για τους εργαζόμενους στο εμπόριο και τις άλλες επιχειρήσεις.
Η 11ωρη υποχρεωτική ανάπαυση γίνεται 9ωρη στη βιομηχανία και
10ωρη στις άλλες επιχειρήσεις, σε αντίθεση με την Ευρωπαϊκή και Ελληνική
Νομοθεσία!!
Ειδικότερα:
●η υποχρεωτική και απλήρωτη μία (1) ώρα προετοιμασίας (άρθρο 20
ν/σ) πέραν του 13ωρου,
●η μισή ώρα για διάλειμμα (άρθρο 56 παρ. 1 ν. 4808/2021) και
●η μισή έως μία (1) ώρα ημερησίως για μετάβαση και αποχώρηση από
τον τόπο εργασίας,
κάνουν το υποχρεωτικό 13ωρο που προωθεί το εργασιακό ν/σ, υποχρεωτικό 15ωρο
στη βιομηχανία και υποχρεωτικό 14ωρο στο εμπόριο και τις άλλες επιχειρήσεις,
στερώντας το δικαίωμα από τους εργαζόμενους για υποχρεωτική 11ωρη ανάπαυση
2
όπως επιβάλλει το Ευρωπαϊκό Δίκαιο (Οδηγία ΕΚ 88/2003 «για την οργάνωση του
χρόνου εργασίας») και η Ελληνική Νομοθεσία (άρθρο 171 Π.Δ. 62/2025).
Όπως αποδεικνύουμε αμέσως παρακάτω, στους εργατοϋπαλλήλους της
βιομηχανίας θα μείνουν 9 ώρες για ανάπαυση ενώ στους εργατοϋπαλλήλους όλων
των λοιπών επιχειρήσεων θα μείνουν μόνο 10 ώρες για ανάπαυση.
ΙΙ. Από τη 12ωρη υποχρεωτική ημερήσια ανάπαυση τού Εθνάρχη
Βενιζέλου, στην 11ωρη τής κυβέρνησης Σαμαρά-Βενιζέλου και τώρα στην
9ωρη τού νέου εργασιακού ν/σ!!
Σύμφωνα με το άρθρο 171 του Κώδικα Εργατικού Δικαίου (Π.Δ. 62/2025,
ΦΕΚ Α 121/11-7-2025) «Για κάθε περίοδο είκοσι τεσσάρων (24) ωρών, η ελάχιστη
ανάπαυση δεν μπορεί να είναι κατώτερη από έντεκα (11) συνεχείς ώρες. Η περίοδος
των είκοσι τεσσάρων (24) ωρών αρχίζει την 00:01 ώρα και λήγει την 24:00 ώρα.».
Το ίδιο προβλέπει και η Οδηγία 88/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της
4-11-2003 σχετικά με την οργάνωση του χρόνου εργασίας, όπου στο άρθρο 3 ορίζει
ότι «Τα κράτη µέλη θεσπίζουν τα αναγκαία µέτρα ώστε κάθε εργαζόµενος να διαθέτει,
ανά εικοσιτετράωρο, περίοδο ανάπαυσης ελάχιστης διάρκειας ένδεκα συναπτών
ωρών.».
Με το Π.Δ. 27/1932 (ΦΕΚ Α 212/4-7-1932) είχε απαγορευθεί η παράλληλη
πλήρης απασχόληση των μισθωτών σε περισσότερους εργοδότες. Επιτρεπόταν,
σύμφωνα με το άρθρο 16, η απασχόληση εργατών «μόνο για τον χρόνο τον
απαιτούμενο προς συμπλήρωση του νομίμου ανωτάτου ορίου ημερήσιας εργασίας».
Με το άρθρο 3 του Π.Δ. 88/1999 (ΦΕΚ Α 94/13-5-1999), που
ενσωμάτωσε την Οδηγία 93/104/ΕΚ, επετράπη η απασχόληση σε
περισσότερους εργοδότες μέχρι τις 12 ώρες ημερησίως αφού οι υπόλοιπες 12,
σύμφωνα με το ίδιο άρθρο, ήταν ώρες υποχρεωτικής ανάπαυσης του
εργαζόμενου.
Με τον δευτερομνημονιακό νόμο 4093/2012 (περίπτωση 2
υποπαρ.ΙΑ.14, άρθρο πρώτο) που αντικατέστησε το Π.Δ. 88/1999, η ελάχιστη
ημερήσια ανάπαυση περιορίστηκε στις έντεκα (11) ώρες!!
Με το άρθρο 9 του ν. 5053/2023 (ΦΕΚ Α 158) επετράπη η ημερήσια
απασχόληση σε περισσότερους εργοδότες μέχρι 13 ώρες (συνεπώς 11 ώρες
υποχρεωτικής ανάπαυσης). Ειδικότερα το άρθρο 9 αναφέρει ότι: «Δεν επιτρέπεται να
3
συνάπτονται συμφωνίες ή να τίθενται ρήτρες με τις οποίες ο εργαζόμενος
απαγορεύεται να παρέχει εργασία σε άλλους εργοδότες εκτός του ωραρίου εργασίας
που έχει συμφωνηθεί με συγκεκριμένο εργοδότη. Συμφωνίες ή ρήτρες περί
απαγόρευσης της παροχής εργασίας σε άλλους εργοδότες θεωρούνται άκυρες, εκτός
αν δικαιολογούνται από αντικειμενικούς λόγους, όπως η υγεία και η ασφάλεια, η
προστασία του επιχειρηματικού απορρήτου, η εργασία σε ανταγωνιστικές
επιχειρήσεις ή η αποφυγή της σύγκρουσης συμφερόντων.».
Η ρητή αναφορά στην παρ. 3 του άρθρου 9 του ν. 5053/2023 για την
αντικατάσταση του άρθρου 189 του Κώδικα Ατομικού Εργατικού Δικαίου (ΚΑΕΔ)
οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο εργαζόμενος, με το σύστημα παράλληλης
απασχόλησης σε περισσότερους του ενός εργοδότες, μπορεί να εργάζεται και πέραν
του νομίμου ανωτάτου ορίου ημερήσιας εργασίας, παρά τις περί του αντιθέτου
διαβεβαιώσεις κυβερνητικών και μερίδας εργατολόγων.
Ενώ σε ορισμένες χώρες στην Ευρώπη υπάρχει ισχυρός προβληματισμός
για τη μείωση των ωρών απασχόλησης, χωρίς μάλιστα αντίστοιχη περικοπή
αποδοχών, με τη θέσπιση 35ώρου, η κυβέρνηση στην Ελλάδα θέσπισε το 13ωρο
(ημερησίως) σε περισσότερους εργοδότες, χωρίς να λαμβάνει καμία μέριμνα για την
ασφάλεια, την υγεία και την ανάπαυση των εργαζομένων, πολύ περισσότερο που η
χώρα μας, τα τελευταία κυρίως χρόνια, έχει θλιβερή πρωτιά στα θανατηφόρα
εργατικά ατυχήματα.
Το θεσμικό πισωγύρισμα είναι εντυπωσιακό! Από το 1886 στο Σικάγο με τα
τρία 8ωρα ανά 24ωρο (εργασία-ψυχαγωγία-ύπνος), φτάσαμε με τον ν. 5053/2023
στην Ελλάδα να ομιλούμε για 13 ώρες ημερήσιας εργασίας σε πλείονες εργοδότες
και 11 ώρες ανάπαυσης και τώρα με το προωθούμενο εργασιακό ν/σ για
υποχρεωτικό 13ωρο στον ίδιο εργοδότη, με 9 ή 10 ώρες μόνο υποχρεωτικής
ημερήσιας ανάπαυσης.
Μεγάλο ζήτημα, που δεν αντιμετώπισε ο ν. 5053/2023, είναι η ασφαλιστική
κάλυψη (αριθμός ενσήμων κ.λπ.) και η απασχόληση των εργαζομένων για 13 ώρες
εργασία ημερησίως. Επειδή ο τρόπος ασφάλισης και καταμέτρησης των αυξημένων
ωρών ημερήσιας ή εβδομαδιαίας απασχόλησης δημιουργεί πολλά προβλήματα στην
πράξη, τόσο στους συμβαλλόμενους όσο και στον ΕΦΚΑ, η κυβέρνηση οφείλει να τα
προβλέψει και να τα ρυθμίσει δεόντως και άμεσα. Αντ’αυτού όμως, επεκτείνει την
απαλλαγή των εργοδοτών από τις ασφαλιστικές εισφορές επί των προσαυξήσεων
4
των υπερωριών και σε άλλες, όπως π.χ. στις προβλεπόμενες από ΣΣΕ ή τις
χορηγούμενες οικειοθελώς από τους εργοδότες.
ΙΙΙ. Τί προβλέπει ο νόμος για το απλήρωτο διάλειμμα μισής ώρας πέραν
του εργασίμου ωραρίου
Σύμφωνα με το άρθρο 4 του Π.Δ. 88/1999, όπως τροποποιήθηκε με την παρ.
1 του άρθρου 56 του ν. 4808/2021, κατ’εφαρμογή της Οδηγίας 93/104/ΕΚ, «Όταν ο
χρόνος ημερήσιας εργασίας υπερβαίνει τις τέσσερις (4) συνεχόμενες ώρες, χορηγείται
διάλειμμα κατ’ ελάχιστον δεκαπέντε (15) λεπτών και κατά μέγιστον τριάντα (30)
λεπτών, κατά τη διάρκεια του οποίου οι εργαζόμενοι δικαιούνται να απομακρυνθούν
από τη θέση εργασίας τους. Το διάλειμμα αυτό δεν αποτελεί χρόνο εργασίας και δεν
επιτρέπεται να χορηγείται συνεχόμενο με την έναρξη ή τη λήξη της ημερήσιας
εργασίας.».
Το διάλειμμα διαρκείας 15 ή 30 λεπτών ημερησίως, αν δεν ορίζεται
διαφορετικά με ειδικό όρο στην ατομική σύμβαση εργασία ή σε διαιτητική απόφαση ή
σε διάταξη νόμου ή ακόμη και σε πρακτικό διαβούλευσης κοινωνικών εταίρων, δεν
θεωρείται ως χρόνος εργασίας και συνεπώς ο χρόνος λήξης τής ημερήσιας εργασίας
παρατείνεται ανάλογα με τη διάρκεια του διαλείμματος προκειμένου να συμπληρωθεί
το συμφωνημένο ωράριο. Είναι κι αυτό το απλήρωτο διάλειμμα (τις περισσότερες
φορές μισάωρο) νίκη τής εργοδοσίας και ήττα του Εργατικού Κινήματος.
ΙV.Τί προβλέπει το ν/σ για τη μία (1) υποχρεωτική και απλήρωτη «Ώρα
Προετοιμασίας», πέραν του 13ωρου, στη βιομηχανία και για τα υποχρεωτικά
και απλήρωτα 20 λεπτά, πέραν του 13ωρου, στο εμπόριο και τις άλλες
επιχειρήσεις
Σύμφωνα με την παρ. 2β του άρθρου 20 του ν/σ «Στις επιχειρήσειςεργοδότες που ανήκουν κατά κύρια δραστηριότητα (βάσει ΚΑΔ) στον κλάδο της
βιομηχανίας, ο χρόνος προετοιμασίας δεν μπορεί να υπερβαίνει τα τριάντα (30) λεπτά
πριν από την έναρξη της εργασίας και τα τριάντα (30) λεπτά μετά από τη λήξη της
εργασίας. Στις επιχειρήσεις-εργοδότες όλων των κλάδων, πλην αυτών του
προηγούμενου εδαφίου, ο χρόνος προετοιμασίας δεν μπορεί να υπερβαίνει τα δέκα
(10) λεπτά πριν από την έναρξη της εργασίας και τα δέκα (10) λεπτά μετά από τη λήξη
της εργασίας. Εάν κατά τον ανωτέρω χρόνο βρεθεί εργαζόμενος να απασχολείται
5
πραγματικά, επιβάλλονται από την Επιθεώρηση Εργασίας οι προβλεπόμενες
διοικητικές κυρώσεις βάσει του άρθρου 572.».
Από την ανωτέρω διάταξη γίνεται αντιληπτό ότι η 14η ώρα
προετοιμασίας (μισή πριν και μισή μετά την εργασία), καθ’όλη τη διάρκεια του
έτους, που δεν είναι αμειβόμενος χρόνος εργασίας με το νέο εργατικό ν/σ, θα
στερεί από τον εργαζόμενο μία ώρα ανάπαυσης (από 11 ώρες ημερησίως σε
10 ώρες) κατά παράβαση της Ευρωπαϊκής και Ελληνικής Νομοθεσίας όπως
προαναφέρθηκε, αλλά και της Ελληνικής Νομολογίας αφού σύμφωνα με την
υπ’αριθ. 255/1977 απόφαση του Αρείου Πάγου, ο χρόνος προετοιμασίας κατά
τον οποίο ο εργαζόμενος βρίσκεται στη διάθεση του εργοδότη, θεωρείται
χρόνος πραγματικής και αμειβόμενης εργασίας.
Άλλωστε σύμφωνα με το άρθρο 2 του Π.Δ. 88/1999 «Χρόνο εργασίας
αποτελεί κάθε περίοδος κατά τη διάρκεια της οποίας ο εργαζόμενος βρίσκεται στην
εργασία, στη διάθεση του εργοδότη και ασκεί τη δραστηριότητα ή τα καθήκοντά του
σύμφωνα με τις ισχύουσες ρυθμίσεις για κάθε κατηγορία εργαζομένων.».
Από όλα τα παραπάνω συνάγεται ότι το υποχρεωτικό 13ωρο του
εργατικού ν/σ, αν αυτό ψηφιστεί, θα γίνει 15ωρο (για τους εργαζόμενους στις
βιομηχανίες) ή 14ωρο (για τους εργαζόμενους στο εμπόριο και τις άλλες
επιχειρήσεις) αφού στον χρόνο εργασίας επισήμως και κατά νόμο δεν θα
περιλαμβάνονται:
α) ο χρόνος μετάβασης στην εργασία και επιστροφής από αυτήν
(τουλάχιστον μισή ώρα),
β) τα διαλείμματα ή άλλες διακοπές τού ημερήσιου εργάσιμου ωραρίου
(τουλάχιστον μισή ώρα)
γ) και τώρα και ο Χρόνος Προετοιμασίας για την παροχή τής εργασίας
(μία ώρα για τη βιομηχανία και 20 λεπτά για τις άλλες επιχειρήσεις).
Κατόπιν όλων όσων εκθέσαμε ανωτέρω, συνάγεται ότι με το προωθούμενο
εργασιακό ν/σ, όχι μόνο το 13ωρο είναι υποχρεωτικό, αλλά ο εργαζόμενος θα
αναλώνει 15 ή 14 ώρες την ημέρα για προετοιμασία και παροχή τής εργασίας του
ενώ για την ανάπαυσή του θα μένουν 9 ή 10 ώρες ημερησίως (αντί για 11 ώρες), με
κίνδυνο να αυξηθούν περαιτέρω τα εργατικά ατυχήματα λόγω τής εντατικοποίησης
(«burn-out») και της αδυναμίας συγκέντρωσης κατά την παροχή τής εργασίας.
6
Η συγκεκριμένη διάταξη του άρθρου 20 (παρ.2β) του νέου εργασιακού ν/σ
συνιστά κατάφωρη παραβίαση της Ευρωπαϊκής και της Ελληνικής Νομοθεσίας και
πρέπει να αποσυρθεί. Ο εργαζόμενος θα εξουθενώνεται και δεν θα έχει τον ανάλογο
χρόνο για ανάπαυση, οικογενειακή, συλλογική και κοινωνική ζωή.
Επίσης πρέπει να αποσυρθούν τόσο η διάταξη του άρθρου 6 του ν/σ για το
υποχρεωτικό 13ωρο όσο και η διάταξη του άρθρου 12 για τις «fast-truck» απολύσεις
χωρίς αποζημίωση και επιδόματα, όπως αποδείξαμε πρόσφατα με συγκεκριμένα
επιχειρήματα και αναλύσεις μας που έχουν αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της ΕΝΥΠΕΚΚ
(www.enypekk.gr).
Κυρίως οι διατάξεις αυτές, που εισάγουν αναχρονιστικά στοιχεία «εργασιακής
ειλωτείας» στην πολύπαθη ελληνική αγορά εργασίας, πρέπει να αποσυρθούν άμεσα
και να μην εισαχθούν στη Βουλή προς ψήφιση.
Αλέξης Π. Μητρόπουλος
Πανεπιστημιακός-Πρόεδρος ΕΝΥΠΕΚΚ