H South Western Railway, σιδηροδρομική εταιρεία στη νοτιοδυτική Αγγλία, είναι η πρώτη που επιστρέφει σήμερα υπό δημόσιο έλεγχο στο πλαίσιο της προσπάθειας της κυβέρνησης Στάρμερ για την επανεθνικοποίηση των βρετανικών σιδηροδρόμων.
Αυτή είναι «μια νέα εποχή για τους σιδηροδρόμους» αναφέρει το βρετανικό υπουργείο Μεταφορών σε δελτίο Τύπου.
«Θα πούμε αντίο σε 30 χρόνια αναποτελεσματικότητας, σπατάλης και απογοήτευσης του επιβατικού κοινού», δήλωσε η υπουργός Μεταφορών Χάιντι Αλεξάντερ κατά τη διάρκεια πρόσφατης επίσκεψης σε αμαξοστάσιο της νότιας Αγγλίας. «Θα προχωρήσουμε με αυτοπεποίθηση προς μια νέα εποχή για τους σιδηροδρόμους», τόνισε ενώ πρακτικά το κράτος ξαναπαίρνει στα χέρια του ένα μονοπωλιακό καθεστώς που απλά πλούτιζε σε βάρος των πολιτών.
Η ιδιωτικοποίηση σιδηροδρομικών εταιρειών στη Βρετανία έγινε στα μέσα της δεκαετίας του 1990 υπό τον συντηρητικό πρωθυπουργό Τζον Μέιτζορ, σε συνέχεια των φιλελεύθερων πολιτικών της Μάργκαρετ Θάτσερ την δεκαετία του 1980.
Παρά τις υποσχέσεις για καλύτερες υπηρεσίες, αυξημένες επενδύσεις και χαμηλότερες κρατικές δαπάνες, το εγχείρημα πρακτικά όμως οδήγησε σε ιδιωτικές εταιρείες που εκμεταλλεύονταν ένα μονοπωλιακό προϊόν (μία είναι η γραμμή επομένως δεν υπάρχουν εναλλακτικές) και χρέωναν ότι ήθελαν, έκοβαν γραμμές όπου ήθελαν, μείωναν κατά το δοκούν μισθούς και προσωπικό ενώ αντιμετώπιζαν τους πολίτες με απαξίωση.
Καταδικάστηκε από τα συνδικάτα, την αντιπολίτευση, ορισμένους συντηρητικούς και την πλειοψηφία της κοινής γνώμης.
Ένας εκτροχιασμός αμαξοστοιχίας τον Οκτώβριο του 2000, με απολογισμό 4 νεκρούς και 70 τραυματίες, συγκλόνισε την κοινή γνώμη στη Βρετανία.
Ακυρώσεις και καθυστερήσεις στα δρομολόγια έχουν γίνει πλέον συνηθισμένες, ενώ επιβάτες έχουν εκφράσει παράπονα για τις αυξημένες τιμές των εισιτηρίων με μειωμένες υπηρεσίες.
Έκτοτε το μεγαλύτερο τμήμα του σιδηροδρομικού δικτύου έχει γίνει ξανά δημόσιο, υπό τη διαχείριση του φορέα Network Rail.
Τέσσερις από τους δεκατέσσερις φορείς εκμετάλλευσης σιδηροδρόμων στην Αγγλία έχουν ήδη τεθεί υπό δημόσιο έλεγχο τα τελευταία χρόνια λόγω χαμηλών επιδόσεων.
Η κυβέρνηση των Εργατικών, που βρίσκεται στην εξουσία από τον Ιούλιο, ενέκρινε νόμο στα τέλη Νοεμβρίου που προβλέπει την εθνικοποίηση ιδιωτικών φορέων εκμετάλλευσης σιδηροδρόμων μετά τη λήξη των συμβάσεών τους (ή και νωρίτερα ακόμη, σε περίπτωση κακοδιαχείρισης) και την ενσωμάτωσή τους σε έναν νέο φορέα με την ονομασία Great British Railways.
Η αναμονή μέχρι τη λήξη των συμβάσεων επιτρέπει στην κυβέρνηση να αποφύγει την καταβολή αποζημιώσεων στους ιδιωτικούς φορείς εκμετάλλευσης σιδηροδρόμων. Όλες οι συμβάσεις εκπνέουν έως το 2027.
Τα συνδικάτα του κλάδου, τα οποία προχώρησαν σε απεργιακές κινητοποιήσεις τα τελευταία χρόνια υπό την πίεση της κρίσης που προκάλεσε η μείωση της αγοραστικής δύναμης λόγω του πληθωρισμού, χαιρέτισαν την πρωτοβουλία.
«Όλοι στον σιδηροδρομικό τομέα γνωρίζουν πως η ιδιωτικοποίηση (…) δεν έχει λειτουργήσει και εξακολουθεί να μην λειτουργεί», δήλωσε την Πέμπτη ο Μικ Γουίλαν, γενικός γραμματέας του συνδικάτου μηχανοδηγών ASLEF.
Η επιστροφή των σιδηροδρομικών εταιρειών στο Δημόσιο «θα διασφαλίσει ότι οι υπηρεσίες θα έχουν γνώμονα το συμφέρον των επιβατών, όχι των μετόχων», αλλά η επίλυση «διαρθρωτικών προβλημάτων» θα απαιτήσει χρόνο, προειδοποίησε η υπουργός Μεταφορών Χάιντι Αλεξάντερ.
Μετά την εθνικοποίηση της South Western Railway, θα ακολουθήσουν οι c2c στις 20 Ιουλίου και Greater Anglia στις 12 Οκτωβρίου.