[«ΗΠΑ-Τουρκία: Εντολή Βαθέως Κράτους στον πρόεδρο Μπάϊντεν».
Αυτός θα ήταν ο ορθότερος τίτλος του κατωτέρω άρθρου, που γνωστοποιεί την «γνώμη» του οργάνου έκφρασης της οικονομικής εξουσίας (του κατεστημένου) των ΗΠΑ, εν όψει της συνάντησης Μπάϊντεν-Ερντογάν.
Προσεκτική ανάγνωσή του αποκαλύπτει τα κραυγαλέα χαρακτηριστικά πεισματικής δικανικής υπεράσπισης του ποινικού φακέλου-Τουρκία και πιεστικής υπόδειξης να τεθεί στο αρχείο.
Καταληκτικά στον κ. Μπάϊντεν υποδεικνύεται ότι «δουλειά του είναι» όχι ο κολασμός ημαρτημένων, αλλά η ανοικοδόμηση των αμερικανό-τουρκικών σχέσεων επί νέας ρεαλιστικής βάσεως –με ότι αυτό ασφαλώς συνεπάγεται σε διάλυση ηδονιστικών ονειρώξεων κάποιου άλλου δεδομένου συμμάχου]
Güldem Atabay,9 June, 2021
Μετάφραση: Μιχαήλ Στυλιανού
Η Τουρκία είναι ένας από τους σημαντικότερους συμμάχους της Αμερικής, αλλά παρουσιάζει περισσότερες προκλήσεις για τις ΗΠΑ από οποιοδήποτε άλλο μέλος του ΝΑΤΟ. Της κοσμικής, δυτικοποιημένης, σθεναρά αντισοβιετικής Τουρκίας των ετών του Ψυχρού Πολέμου ηγείται πλέον ένας λαϊκιστής Ισλαμιστής.
Ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος πρόσφατα επικρίνεται από την κυβέρνηση Μπάιντεν για αντισημιτικά σχόλια, και συμμετέχει σε στρατιωτικές επεμβάσεις από τη Λιβύη και τη Συρία ως στο Αζερμπαϊτζάν, φαίνεται να απομακρύνεται από πολλές δημοκρατικές και ευρωπαϊκές αξίες και αγοράζει όπλα από τη Ρωσία, αψηφώντας τις αμερικανικές κυρώσεις. Καθώς ο Πρόεδρος Μπάιντεν προετοιμάζεται για διμερή συνάντηση με τον κ. Ερντογάν, πρέπει να αναπτύξει έναν νέο τρόπο σκέψης για αυτή τη σημαντική σχέση.
Ούτε οι Τούρκοι είναι ευχαριστημένοι. Το ανακάλυψα αυτό σε μια σειρά συναντήσεων με ανώτερους Τούρκους αξιωματούχους. Δεν είναι μόνο οι αμερικανικές κυρώσεις για την τουρκική αγορά του αντιαεροπορικού συστήματος S-400 από τη Ρωσία, ή η απόφαση των ΗΠΑ να αποκαλέσουμε γενοκτονία τις επιθέσεις του 1915 εναντίον Οθωμανών Αρμενίων. Οι Τούρκοι δυσανασχετούν πικρά με τη στήριξη των ΗΠΑ προς τις συριακές κουρδικές δυνάμεις που έσπασαν την πλάτη του «Ισλαμικού Κράτους» ενώ έχτισαν μια ειμί-ανεξάρτητη κουρδική ζώνη στη βορειοανατολική και βόρεια-κεντρική Συρία. Οι Τούρκοι θεωρούν τους Κούρδους της Συρίας συμμάχους της τρομοκρατικής οργάνωσης ΡΚΚ, η οποία ευθύνεται για χιλιάδες θανάτους στο εσωτερικό της Τουρκίας όλα αυτά τα χρόνια. Ορισμένοι εθνικιστές και ισλαμιστές κοντά στον πρόεδρο της Τουρκίας πιστεύουν ακόμη ότι οι ΗΠΑ μπορεί να υποστήριξαν –ή τουλάχιστον να συμμερίστηκαν– την απόπειρα πραξικοπήματος που συγκλόνισε την κυβέρνηση του κ. Ερντογάν το 2016 και άφησε 251 Τούρκους νεκρούς.
Τόσο οι Τούρκοι όσο και οι Αμερικανοί μπορούν να παράγουν μεγάλους καταλόγους παραπόνων, αλλά οι πραγματικές προκλήσεις για τη συμμαχία είναι διαρθρωτικές. Η Τουρκία και η γειτονιά της έχουν αλλάξει με τρόπους που καθιστούν τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις πιο σημαντικές και πιο περίπλοκες, αλλά η Ουάσινγκτον δεν έχει ακόμη αναπτύξει όραμα για το πώς μπορεί να λειτουργήσει μια νέα εταιρική σχέση.
Η περιοχή γύρω από την Τουρκία έχει αλλάξει ριζικά από τον Ψυχρό Πόλεμο. Η Ρωσία, παρά τις καλύτερες προσπάθειες του Βλαντιμίρ Πούτιν, παραμένει μια πολύ ασθενέστερη δύναμη από την παλιά Σοβιετική Ένωση. Ενώ η Άγκυρα εξακολουθεί να ανησυχεί για τις φιλοδοξίες της Μόσχας, η παρακμή της Ρωσίας σημαίνει ότι η Τουρκία αισθάνεται λιγότερη πίεση από τον αρχαίο εχθρό στο βορρά – και έχει λιγότερη ανάγκη να παραμείνει κοντά στην Αμερική.
Ωστόσο, η Ρωσία δεν είναι η μόνη φθίνουσα περιφερειακή δύναμη που αλλάζει τους υπολογισμούς της Άγκυρας. Το Ιράν παραπαίει κάτω από τις οικονομικές κυρώσεις. Ο αραβικός κόσμος βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση. Η Λιβύη, το Ιράκ και η Συρία είναι αδύναμες και διχασμένες από τον πόλεμο. Η Αίγυπτος δεν μοιάζει πλέον με σοβαρή περιφερειακή δύναμη. Προσθέστε σε αυτό τις ανακοινώσεις από την Ουάσιγκτον ότι οι ΗΠΑ μειώνουν την παρουσία τους στη Μέση Ανατολή, και μπορεί κανείς να δει γιατί η Τουρκία μπαίνει στον πειρασμό και απειλείται από τα κενά εξουσίας που ανοίγουν στα ανατολικά και νότια της.
Εν τω μεταξύ, η σχέση της Άγκυρας με την Ευρώπη έχει αλλάξει. Η πόρτα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για ένταξη της Τουρκίας έχει κλείσει. Οι Τούρκοι πιστεύουν ότι οι Βρυξέλλες θα είναι μόνιμα προκατειλημμένες εναντίον της Τουρκίας, δεδομένης της ελληνικής και κυπριακής ένταξης στην ΕΕ. Ωστόσο, η ΕΕ δεν κατάφερε να εξελιχθεί σε αποτελεσματικό περιφερειακό παράγοντα και φαίνεται ευάλωτη στις τουρκικές πιέσεις σε ζητήματα όπως οι πρόσφυγες.
Ο νέος κόσμος της Άγκυρας δεν είναι κρεβάτι με τριαντάφυλλα. Η Ρωσία παραμένει μια ισχυρή παρουσία που η Τουρκία δεν μπορεί να αγνοήσει. Ο συριακός εμφύλιος πόλεμος υπήρξε καταστροφή για την Τουρκία, πλήττοντας την οικονομία της και φέρνοντας εκατομμύρια απελπισμένους πρόσφυγες πέρα από τα σύνορά της. Η ΕΕ είναι πολύ αδύναμη και πολύ διχασμένη για να δράσει αποτελεσματικά στην περιοχή, αλλά τα λαϊκιστικά οικονομικά ένστικτα του κ. Ερντογάν έχουν αφήσει τη χώρα του ευάλωτη σε ξένες οικονομικές πιέσεις και η Τουρκία δεν έχει την πολυτέλεια να συγκρουστεί με το ευρωπαϊκό μπλοκ.
Παρά την τρέχουσα αποξένωσή τους, Αμερική και Τουρκία έχουν κοινά συμφέροντα. Και οι δύο χώρες θα ήθελαν ειρήνη και τάξη στη Λιβύη, τη Συρία και το Ιράκ. Και οι δύο θα ήθελαν να περιοριστεί η επιρροή του Ιράν. Και οι δύο θα ήθελαν να περιορίσουν τη ρωσική ισχύ στη Μέση Ανατολή, τη Μαύρη Θάλασσα και τον Καύκασο. Και σε όλη την τεράστια έκταση της Κεντρικής Ασίας, τόσο η Άγκυρα όσο και η Ουάσιγκτον θα ήθελαν να δουν χώρες όπως το Ουζμπεκιστάν, το Καζακστάν και η Κιργισία να αντιστέκονται στις ρωσικές και κινεζικές προσπάθειες να τις εγκλείσουν σε αναγεννημένα αυτοκρατορικά συστήματα.
Ό,τι κι αν συμβεί στον κ. Ερντογάν και στο ισλαμικό κίνημα που ηγείται, η Τουρκία θα συνεχίσει να γίνεται πιο σύγχρονη και, ας ελπίσουμε, πιο δημοκρατική. Αλλά δεν θα γίνει απαραίτητα πιο Δυτική. Η εξωτερική πολιτική της Άγκυρας θα συνεχίσει να γίνεται πιο ανεξάρτητη και λιγότερο προβλέψιμη. Εάν η Ουάσινγκτον αναμένει από την Τουρκία να συμπεριφερθεί όπως η Ολλανδία, η Νορβηγία ή η Ισπανία, η σχέση θα απογοητεύσει και τα δύο μέρη. Αλλά αν ο Λευκός Οίκος μπορεί να αρχίσει να σκέφτεται την Τουρκία με τον τρόπο που σκέφτεται για εταίρους όπως το Βιετνάμ και η Ινδία, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα είναι σε θέση τόσο να εκτιμήσουν την πραγματική γεωπολιτική αξία της Άγκυρας όσο και να διαχειριστούν πιο επιδέξια τις εντάσεις που αναπόφευκτα θα εμφανιστούν.
Η δουλειά του κ. Μπάιντεν στη συνάντησή του με τον κ. Ερντογάν δεν είναι να σώσει την παλιά αμερικανοτουρκική συμμαχία, αλλά να θέσει τα θεμέλια για μια νέα.
WSJ του Γουόλτερ Ράσελ Μιντ
