Σε δύο χρόνια από σήμερα θα γιορτάσουμε τα διακόσια χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης. Ενα νέο κράτος εμφανίζεται και ονομάζεται Ελλάδα. Τέτοιο κράτος δεν υπήρχε προηγουμένως. Και έκτοτε όσοι γεννιόμαστε σε αυτή τη χώρα έχουμε ελληνική ιθαγένεια. Το κράτος-έθνος είναι ένα σχετικά πρόσφατο ιστορικό φαινόμενο.
Εμφανίζεται κυρίως τον δέκατο ένατο αιώνα -αν και υπάρχουν οι εξαιρέσεις της Αγγλίας και Γαλλίας που είναι παλιότερες- και πολλαπλασιάζεται τον εικοστό αιώνα για να συνεχιστεί μέχρι τις μέρες μας. Οπως όλα τα ιστορικά φαινόμενα που έχουν αρχή, μέση και τέλος, έτσι και τα κράτη-έθνη θα ακολουθήσουν την ίδια πορεία.
Το ερώτημα είναι τι μέλλον έχουν και πόσο θα κρατήσουν. Και αναγκαστικά μπαίνει και ένα δεύτερο ερώτημα, που αφορά κυρίως τα μικρά κράτη, για το πόσο ανεξάρτητα και κυρίαρχα είναι.
Η ιστορία της ανθρωπότητας είναι ιστορία αυτοκρατοριών και ιμπεριαλισμών, με μία και μοναδική εξαίρεση: τις ελληνικές πολιτείες της αρχαιότητας, που μέχρι τώρα έχουν εντοπιστεί 1.035. Αν και όλες είχαν την ίδια γλώσσα, την ίδια θρησκεία και τον ίδιο πολιτισμό, ουδέποτε συγκροτήθηκαν σε αυτοκρατορία.
Ούτε καν σε συνομοσπονδία. Το παραμύθι πως ο Μέγας Αλέξανδρος συνένωσε τους Ελληνες είναι εθνικιστικό αφήγημα. Οι Μακεδόνες κατέκτησαν πρώτα τις ελληνικές πολιτείες και μετά δημιούργησαν την αυτοκρατορία τους. Αλλά ο Μέγας δεν πρωτοτύπησε.
Είχαν προηγηθεί οι Μεσοποτάμιοι, οι Αιγύπτιοι, οι Πέρσες. Τον Αλέξανδρο τον διαδέχονται οι Ρωμαίοι. Πιο μακριά έχουμε τους Ινδούς, τους Κινέζους και τους Μογγόλους αυτοκράτορες. Ακόμα έχουμε και στην Αμερική και στην Αφρική τέτοια καθεστώτα. Οι αυτοκρατορίες συνέχισαν την πορεία τους μέχρι και τον εικοστό αιώνα. Διαλύθηκαν στον Α’ και Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αρχές του 16ου αιώνα αρχίζει ο αποικιοκρατισμός. Οι ισχυρές χώρες της Ευρώπης άρχισαν να κατακτούν τις μη ευρωπαϊκές χώρες. Δημιουργούν 160 αποικίες που αντιστοιχούν στο 70% της έκτασης του πλανήτη. Η διαφορά με τις κλασικές αυτοκρατορίες ήταν τεράστια.
Αυτές κατά κανόνα αφομοίωναν τον πολιτισμό των χωρών που κατακτούσαν και έδιναν δικαιώματα. Π.χ. οι Ρωμαίοι αφομοίωσαν καθ’ ολοκληρίαν τον ελληνικό πολιτισμό (ή τουλάχιστον ό,τι κατάλαβαν) και έδιναν τη ρωμαϊκή υπηκοότητα στους κατακτημένους λαούς. Εμείς ακόμα λεγόμαστε «Ρωμιοί» από το «Ρωμαίος». Οι αποικιοκράτες κατέστρεφαν τους πολιτισμούς με το πρόσχημα του εκπολιτισμού. Και αυτό στηριζόταν στη ρατσιστική θεωρία της ανώτερης και κατώτερης φυλής. Ή ακόμα πιο πολύ.
Οι ιθαγενείς ήταν άνθρωποι ή ζώα; Σε αυτές τις απόψεις είχαν προσχωρήσει και πολύ σημαντικές προσωπικότητες: Βολτέρος, Καντ, Χιουμ κ.ά. Αλλά σε ανύποπτο χρόνο είχε προηγηθεί ο Αριστοτέλης. Συμβούλευε τον μαθητή του, Αλέξανδρο, να συμπεριφερθεί στους κατακτημένους λαούς σαν να ήταν φυτά ή ζώα. Η Κύπρος παρά τρίχα τη γλίτωσε και δεν έγινε αγγλόφωνη, όπως τόσες χώρες της Αφρικής.
Αυτή η νοοτροπία της κυριαρχίας είναι αυτή που κυβερνά τον κόσμο. Οι ΗΠΑ θα είχαν κατακτήσει όλο τον πλανήτη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αν δεν υπήρχε η ΕΣΣΔ. Σήμερα εμποδίζεται από άλλες δυνάμεις, Κίνα, Ρωσία, Ινδία, που προς το παρόν παίζουν τον ρόλο της «ωραίας, πλην δυνατής κοιμωμένης». Αυτό όμως δεν εμπόδισε τις ΗΠΑ να βομβαρδίσουν 21 χώρες μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Να μη μιλήσουμε για πραξικοπήματα και πολέμους. Να σταθούμε λίγο στη Γιουγκοσλαβία, μια χώρα πολλαπλώς παρεξηγημένη.
Η Γιουγκοσλαβία και η Αλβανία είναι οι μόνες χώρες της Ευρώπης που απελευθερώθηκαν μόνες τους από τον ναζιστικό ζυγό. Που σημαίνει πως δεν είχαν στα εδάφη τους σοβιετικό στρατό. Από το 1948, που έρχεται σε ρήξη με τη Μόσχα, συνεχίζει μόνη της τον αντιιμπεριαλιστικό αγώνα βοηθώντας υλικά και ηθικά τους ένοπλους αντιαποικιακούς αγώνες.
Εχοντας σαν δόγμα την απελευθέρωση των λαών, η ίδια ήταν κατακτημένη από τους Οθωμανούς και τους Αυστροούγγρους, έδινε τα πάντα, ακόμα και όταν η χώρα πεινούσε. Το 1958, το γαλλικό Ναυτικό ακινητοποιεί το εμπορικό πλοίο «Σλοβένια», κάνει έρευνα και το βρίσκει γεμάτο όπλα και πολεμοφόδια που προορίζονταν για τους αντάρτες της Αλγερίας. Το ίδιο έπραξε και για άλλες αφρικανικές χώρες. Και μετά την απελευθέρωσή τους τις βοηθούσε στην ανασυγκρότηση. Εσωτερικά η Γιουγκοσλαβία είχε ως οικονομικό σύστημα τον «αυτοδιαχειριζόμενο σοσιαλισμό» στηριγμένο στις θεωρίες του Καντέλι. Εξωτερικά πρωταγωνιστούσε στο κίνημα των αδέσμευτων χωρών.
Αυτή η χώρα λοιπόν έπρεπε να τιμωρηθεί. Το 1980, η Νοτιοαφρικανική Ενωση και η Αργεντινή προετοιμάζουν ένα αντάρτικο από Κροάτες μισθοφόρους αντικομμουνιστές, για να δημιουργήσουν ένοπλες αναταραχές, σαμποτάζ, με τη συμφωνία και την ενθάρρυνση της CIA.
Τελικά το σχέδιο αυτό ματαιώθηκε λόγω του θανάτου του Τίτο. Και έβαλαν σε εφαρμογή ένα άλλο σχέδιο: την καλλιέργεια των εθνικισμών από όλες τις πλευρές. Αποτέλεσμα, ένας άγριος εμφύλιος πόλεμος με πολλές φρικαλεότητες, που στάθηκε πρόσχημα για να βομβαρδιστεί η χώρα από το ΝΑΤΟ. Για πρώτη φορά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο μια ευρωπαϊκή χώρα βομβαρδίζεται από άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Το αποτέλεσμα πια είναι γνωστό. Η Γιουγκοσλαβία σβήστηκε από τον χάρτη. Και οι ΗΠΑ δημιούργησαν εκεί τη μεγαλύτερη στρατιωτική βάση στον κόσμο, που φαίνεται από το φεγγάρι.
