Τα όσα συμβαίνουν το τελευταίο διάστημα στις κορυφές του εργατικού – συνδικαλιστικού κινήματος φανερώνουν με τον πιο δραματικό τρόπο τη βαθιά και μακρόχρονη κρίση που ταλανίζει τις συνδικαλιστικές οργανώσεις σε όλα τα επίπεδα. Δεν θα ήταν καθόλου υπερβολή να πούμε ότι η ρίζες αυτής της κρίσης βρίσκονται στην αντικατάσταση του κλασικού εργατοπατερισμού των Μακρήδων και των Καρακίτσων της μετεμφυλιακής και πρώτης μεταπολιτευτικής περιόδου, από τον κυβερνητικό εργατοπατερισμό των διορισμένων διοικήσεων στη ΓΣΕΕ τη δεκαετία του ’80 και τη δημιουργία όλων των όρων γραφειοκρατικοποίησης των συνδικαλιστικών οργανώσεων την ίδια περίοδο. Το νέο στοιχείο έγκειται στο γεγονός ότι αυτή η γραφειοκρατικοποίηση αγκάλιασε και τις δυνάμεις της Αριστεράς μέσα στα συνδικάτα.
Εδώ και πάνω από 30 χρόνια -με την αποβιομηχάνιση στα τέλη της δεκαετίας του ’80 και μέσα στη δεκαετία του ’90- η εργατική τάξη βρίσκεται σε συνεχή αλλαγή, με αποτέλεσμα το παλιό βιομηχανικό προλεταριάτο να συρρικνωθεί δραματικά. Ταυτόχρονα η προσαρμογή της χώρας στο ευρωπαϊκό καταμερισμό εργασίας -με την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την ευρωζώνη, η μεγάλη διεύρυνση του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα με μαζικούς διορισμούς- καθώς και οι νέες τεχνολογίες άλλαξαν πλήρως τα παλιά χαρακτηριστικά της εργατικής τάξης αλλάζοντας το προφίλ του εργαζόμενου, τους χώρους παραγωγής στους οποίους η τάξη συγκεντρώνεται, τους όρους πώλησης και εκμετάλλευσης της εργατικής της δύναμης. Σε όλα αυτά το παραδοσιακό εργατικό κίνημα παράμεινε απαθές, χωρίς ουσιαστική παρέμβαση και χωρίς τις αναγκαίες προσαρμογές στο εσωτερικό και τη διάρθρωσή του. Ταυτόχρονα συνεχίζεται ως τα σήμερα ο εσωτερικός χωρισμός του που διασπά τους εργαζόμενους σε δύο μεγάλες κατηγορίες-ταχύτητες: σε αυτούς που εργάζονται στον ιδιωτικό και σε εκείνους που εργάζονται στον δημόσιο τομέα της οικονομίας.
Η πρώτη μορφή εκδήλωσης της κρίσης του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος εκφράστηκε με την απόσπαση της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας από την εργατική τάξη, με την αδυναμία δηλαδή και την άρνηση των συνδικαλιστικών ηγεσιών να δουν τις παραγωγικές εξελίξεις και την επίδρασή τους στους εργαζόμενους, να παρέμβουν σε αυτές τις αλλαγές από την σκοπιά των συμφερόντων της τάξης για την οποία υποτίθεται ότι υπάρχουν.
Η δεύτερη εκδήλωση της κρίσης ήταν η διάσπαση των κορυφών: Απέναντιστον εκφυλισμό της πλειοψηφίας των ηγεσιών των συνδικαλιστικών οργάνων τόσο σε επίπεδο ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ όσο και πιο κάτω στα εργατικά κέντρα και τις ομοσπονδίες, που κατέληγε σε προδοσία των ζωτικών συμφερόντων των εργαζομένων και στο ξεπούλημα των διεκδικήσεων τους αντιτάχθηκε η δημιουργία μιας άτυπης ΓΣΕΕ -όπως είναι και λειτουργεί το ΠΑΜΕ-, οι ξεχωριστές συγκεντρώσεις χάριν εντυπωσιασμού και η προώθηση αριστερίστικων θεωριών ότι ο σημερινός καπιταλισμός δεν είναι σε θέση να κάνει παραχωρήσεις στους εργαζόμενους και συνεπώς πρέπει να αλλάξει πλήρως η μορφή και το περιεχόμενο των συνδικάτων ώστε αυτά τα συνδέονται πιο άμεσα με την επαναστατική πάλη.
Το αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν η απομάκρυνση της εργατικής τάξης από τα σωματεία και την συνδικαλιστική πάλη, η εξαφάνιση των συνδικάτων από τους χώρους δουλειάς και η προσπάθεια κάλυψης του κενού με κλαδικά σωματεία τα οποία όμως, κατά κανόνα δεν έχουν απήχηση. Σήμερα είναι κοινώς παραδεκτό ότι μόνο ένα 10% με 15% των εργαζομένων συνδικαλίζεται. Η κατάσταση μάλλον είναι χειρότερη.
Μέσα σε αυτή την κατάσταση και την αναντιστοιχία που υπάρχει ανάμεσα στο συνδικαλιστικές οργανώσεις και την εργατική τάξη, δημιουργήθηκε όλο το πρόσφορο έδαφος νόθευσης της συνδικαλιστικής εκπροσώπευσης των εργαζομένων:
– Με την δημιουργία εργοδοτικών σωματείων και σωματείων σφραγίδα.
– Με την επιβίωση στα χαρτιά παλιών συνδικαλιστικών οργανώσεων που πλέον δεν εκπροσωπούν τίποτα και είναι σφραγίδες.
– Με την εγγραφή σε σωματεία ατόμων που δεν είναι εργαζόμενοι
– Με την πολλαπλή εγγραφή σε διαφορετικά σωματεία
– Με την ποικιλόμορφη εξαγορά συνδικαλιστών και συνδικαλιστικών οργάνων
Η οικονομική κρίση και η μνημονιακή εποχή αποδιάρθρωσαν πλήρως την εργατική τάξη ολοκληρώνοντας ταυτόχρονα ό,τι είχε ξεκινήσει προς αυτή την κατεύθυνση το προηγούμενο, της κρίσης, διάστημα. Αυτό έγινε δυνατό να συμβεί γιατί το οργανωμένο συνδικαλιστικό κίνημα, σε όλες τις εκφάνσεις του ήταν μακριά από την τάξη και τα προβλήματά της και δεν έκανε το παραμικρό να συνδεθεί μαζί της.
Μέσα στην κρίση διαλύθηκαν πλήρως οι εργασιακές σχέσεις, καταργήθηκαν όλες οι προηγούμενες συνδικαλιστικές κατακτήσεις με αποκορύφωμα τις συλλογικές συμβάσεις, μειώθηκαν δραματικά οι μισθοί και οι συντάξεις, κυριάρχησαν οι ελαστικές σχέσεις εργασίας και η υπερκμετάλευση των εργαζομένων. Η ανεργία φανερά άγγιξε και ουσιαστικά ξεπέρασε το 1/3 του ενεργού εργατικού δυναμικού. Τα πιο μορφωμένα και εξειδικευμένα εργατικά στρώματα βίωσαν την αφαίμαξη μέσω της μετανάστευσης.
Σε όλα αυτά το οργανωμένο συνδικαλιστικό κίνημα, σε όλα τα επίπεδα και σε όλες τις εκφάνσεις του, απουσίαζε επιδεικτικά. Είμαστε η χώρα με τις περισσότερες γενικές απεργίες στην Ευρώπη. Μόνο που αυτές οι απεργίες -ως γενικές- ήταν στα χαρτιά. Για την τιμή των όπλων. Εικοσιτετράωρες δηλαδή που κατέληγαν σε ξεχωριστές συγκεντρώσεις και ξεχωριστές διαδηλώσεις ολίγων ωρών.
Στα οκτώ χρόνια των μνημονίων και της διάλυσης της εργατικής τάξης έγιναν τρία συνέδρια της ΓΣΕΕ χωρίς να συμβεί το παραμικρό από αυτά που συμβαίνουν στο τελευταίο:
– Το 34ο τον Μάρτιο του 2010 – περίπου δύο μήνες πριν μπούμε επισήμως στη μνημονιακή εποχή.
– Το 35ο τον Μάρτιο του 2013. Ένα χρόνο μετά την Πράξη 6 του Υπουργικού Συμβουλίου που μείωσε δραματικά τους μισθούς και κατήργησε τις συλλογικές συμβάσεις. Κανείς όμως δεν σκέφτηκε να κάνει δυναμική παρέμβαση στο συνέδριο για την εξυγίανση του συνδικαλιστικού κινήματος και την απαλλαγή του από τους εργατοπατέρες που παρέδωσαν αμαχητί την εργατική τάξη στις ορέξεις του κεφαλαίου φορτώνοντάς της την κρίση του.
– Το 36ο τον Μάρτιο του 2016. Σε αυτό το Συνέδριο, όπως και στο προηγούμενο, το 35ο, στην Διοίκηση της ΓΣΕΕ εκλέχτηκε -με την ΠΑΣΚΕ- και ο περιβόητος Δημήτριος Καραγεωργόπουλος Αυτός που σήμερα καταγγέλλεται -δικαίως- ως εργοδότης και εκπρόσωπος των εργοδοτών. Μόνο που η συμμετοχή του ως Προέδρου και Διευθύνοντος Συμβούλου στην εταιρεία «Πήγασος Φορτούνα Γκέιμινγκ ΑΕ» έχει δημοσιευτεί σε ΦΕΚ (Φύλλο Εφημερίδας Κυβέρνησης) από αρχές Μαρτίου του 2014[1]. Κανένας όμως δεν τον εμπόδισε το 2016 να μπει στη διοίκηση της ΓΣΕΕ, όπως κανένας δεν τον εμπόδισε να γίνει, τότε, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Υπαλλήλων Ελλάδος.
Είναι σαφές πως αυτό που συμβαίνει σήμερα στο συνδικαλιστικό κίνημα είναι η κορύφωση του εκφυλισμού του εδώ και δεκαετίες και της διάλυσή του στα χρόνια των μνημονίων. Κανένας από τους πρωταγωνιστές αυτής της κορύφωσης δεν είναι άμοιρος ευθυνών για το γεγονός ότι τα πράγματα έφτασαν ως εδώ.
Είναι επίσης σαφές πως το πρόβλημα δεν είναι αυτό που εμφανίζεται σήμερα κι ούτε θα λυθεί με τις μεθόδους που ακολουθούνται. Η εργατική τάξη δεν συμμετέχει σε αυτά που συμβαίνουν στο όνομά της. Τα βλέπει απογοητεύεται ακόμη πιο πολύ κι αντί να πλησιάζει τις συνδικαλιστικές οργανώσεις τις αποστρέφεται όλο και περισσότερο.
Τη λύση δεν θα την δώσουν ούτε οι μηχανισμοί, ούτε οι επαγγελματίες συνδικαλιστές που έχουν να εργαστούν σε εργασιακό χώρο 20 και 30 χρόνια, ούτε τα δικαστήρια. Τη λύση θα τη δώσουν οι ζωντανές εργατικές δυνάμεις που ζουν μέσα στην εργατική τάξη και αντιλαμβάνονται την κατάσταση που βιώνει.
Η αναδιάταξη και η εξυγίανση του συνδικαλιστικού κινήματος θα ξεκινήσει από τα κάτω, από τους χώρους δουλειάς.
Ο προσανατολισμός προ αυτή την κατεύθυνση πρέπει να κινείται στους εξής άξονες:
- Πλήρης εκδημοκρατισμός και εξυγίανση των συνδικαλιστικών οργανώσεων. Απολυτός σεβασμός της ταυτότητας τους. Τα συνδικάτα δεν είναι κόμματα. Είναι πρωτόλειες οργανώσεις της εργατικής τάξης για να μπορεί εκείνη να διαπραγματεύεται συλλογικά -κι όχι ατομικά- την πώληση και τους όρους αναπαραγωγής της εργατικής της δύναμης.
- Δημιουργία συνδικάτων εκεί που δεν υπάρχουν και εκκαθάριση των μητρώων των ήδη υπαρχόντων. Διαγραφή από τις δευτεροβάθμιες και τριτοβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις όλων των συνδικάτων-σφραγίδα, όπως και των εργοδοτικών. Το συνδικαλιστικό κίνημα έχει τεράστια ιστορία και εμπειρία ώστε να θέσει αντικειμενικά κριτήρια για την εξυγίανση του σ’ αυτό το σκέλος.
- Εκκαθάριση των μητρώων σε όλα τα επίπεδα του συνδικαλιστικού κινήματος. Κλείσιμο όλων των παραθύρων που δίνουν τη δυνατότητα εισόδου εργοδοτών στα σωματεία.
- Κατάργηση της εργατικής γραφειοκρατίας. Κανένας συνδικαλιστής δεν θα βρίσκεται εκτός εργασιακού χώρου.
- Θέσπιση συνδικαλιστικής ταυτότητας και δημιουργία κεντρικού ηλεκτρονικού μητρώου συνδικαλιζόμενων εργαζομένων ώστε να ελέγχεται πλήρως κάθε απόπειρα νοθείας με διπλοεγγραφές.
- Αλλαγή των καταστατικών ώστε οι εργαζόμενοι να μπορούν ανά πάσα στιγμή να ανακαλούν τους εκπροσώπους τους.
- Επιμονή στην αρχή «ένα σωματείο, ένα Εργατικό Κέντρο, μια ομοσπονδία που περιλαμβάνει τους εργαζόμενους του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα».
Η εργατική τάξη έχει ανάγκη όσο ποτέ τα συνδικάτα, τις δικές της ταξικές οργανώσεις για να υπερασπίζεται τα συμφέροντά της από το πιο μικρό ως το πιο μεγάλο. Για να μπορεί να συμβεί αυτό πρέπει να υπάρξουν οι όροι και οι προϋποθέσεις που θα αποτρέπουν ό,τι οδήγησε στο σημερινό εκφυλισμό.
Στην βάση των προαναφερόμενων -και άλλων προτάσεων προς την ίδια κατεύθυνσή- μπορεί να συγκροτηθεί μια προσωρινή διοίκηση της ΓΣΕΕ- χωρίς την απόλυτη πλειοψηφία καμίας εκ των υπαρχουσών παρατάξεων και χωρίς δικαστική παρέμβαση- που θα αναλάβει να φέρει σε πέρας τους όρους και τις προϋποθέσεις μιας νέας εποχής στο συνδικαλιστικό κίνημα.
Αν αυτό δεν γίνει, ο εκφυλισμός θα συνεχιστεί και το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα θα χρειαστεί δεκαετίες για να ανασυγκροτηθεί κάτι που μόνο την εργοδοσία συμφέρει. Όπως την συμφέρει και η σημερινή κατάσταση.
Οι ευθύνες των συνδικαλιστικών οργανώσεων και παρατάξεων είναι τεράστιες. Ή θα τις αναλάβουν ή θα μείνουν στην ιστορία ως οι νεκροθάφτες του ελληνικού εργατικού- συνδικαλιστικού κινήματος.
Κίνηση Κομμουνιστών – Εργατικός Αγώνας
Απρίλης 2019
