1947 Νοέμβριος–Δεκέμβριος: Ανακοινώνεται η συγκρότηση της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης

Η μάχη της Κόνιτσας – Νόμος 509, το ΚΚΕ και το ΕΑΜ τίθενται εκτός νόμου

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ

ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ

 10 Σάλο προκαλεί στη Μεγάλη Βρετανία η δημοσίευση στην εφημερίδα Daily Mirror, κάτω από τον τίτλο « Τι κάνουμε εδώ εμείς οι Βρετανοί;», δύο φωτογραφιών  που απεικόνιζαν έλληνες παρακρατικούς να περιφέρουν κομμένα κεφάλια ανταρτών. Οι φωτογραφίες είχαν τραβηχτεί τον Ιούνιο του 1947 στα Τρίκαλα και σύμφωνα με βρετανό στρατιωτικό αυτόπτη μάρτυρα οι παρακρατικοί περιέφεραν τα κεφάλια οκτώ ανδρών και μιας γυναίκας.

12-15 Μάχες στα Χάσια μεταξύ του ΔΣΕ και του Στρατού.

21 Ο Θ. Σοφούλης μιλάει στη Θεσσαλονίκη και κηρύσσει την «έναρξιν του εθνικού συναγερμού κατά των συμμοριτών».

25 Επιχείρηση του ΔΣΕ στη Μουργκάνα που καταλήγει στην κατάληψή της- Συγχωνεύονται τα κόμματα των Βενιζελικών Φιλελευθέρων και των Φιλελευθέρων.

28 Επιχείρηση «Μέγας Αλέξανδρος» του στρατού στη Θράκη με πενιχρά αποτελέσματα.

ΔΙΕΘΝΗ

1 Αρχίζουν στη Λευκωσία οι εργασίες της «Διασκεπτικής» για το νέο Σύνταγμα. Απέχει η Εκκλησία.

5-7 Στη Ρουμανία απομακρύνονται από την  κυβέρνηση οι μη κομμουνιστές υπουργοί. Στη συνέχεια ο βασιλιάς Μιχαήλ παραιτείται και η χώρα ανακηρύσσεται Λαϊκή Δημοκρατία.

7 Ο υπουργός Εξωτερικών της ΕΣΣΔ Β. Μολότωφ δηλώνει ότι το μυστικό της ατομικής  βόμβας που κατείχαν οι αμερικανοί «από καιρό δεν υπάρχει πια». Τέσσερις μέρες μετά δημοσιεύονται πληροφορίες για δοκιμή ατομικής βόμβας στη Σιβηρία.

12 Κυκλοφορεί το πρώτο φύλλο του  οργάνου της Κομινφόρμ  «Για σταθερή ειρήνη, για τη Λαική Δημοκρατία».

15 Μεγάλες απεργιακές κινητοποιήσεις και αιματηρές συγκρούσεις με την αστυνομία στην Ιταλία και τη Γαλλία.

19 Οι κομμουνιστές εκδιώκονται από την αυστριακή κυβέρνηση.

23 Κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Ρ. Σουμάν στη Γαλλία.

25 Οι επικεφαλής της αμερικανικής κινηματογραφικής βιομηχανίας βάζουν σε μαύρη λίστα και στερούν τις δουλειές από δέκα γνωστούς παραγωγούς και σεναριογράφους με την κατηγορία της συμπάθειας στον κομμουνισμό  («Hollywood Reds»).

26 Τίτο και Δημητρώφ υπογράφουν στη Βάρνα συμφωνία φιλίας, συνεργασίας και αμοιβαίας βοήθειας μεταξύ Γιουγκοσλαβίας και Βουλγαρίας- Στη Μεγάλη Βρετανία η κυβέρνηση των εργατικών παρουσιάζει το πρόγραμμα εθνικοποίησης των σιδηροδρόμων.

«…διατρέφωνται δε και συντηρώνται δια των κονδυλίων της Αμερικανικής Βοηθείας»

Απόσπασμα από «άκρως απόρρητον»,   «περιληπτικόν σημείωμα ενεργειών αυξήσεως Εθνικού Στρατού και Εθνοφρουράς» του ΓΕΣ προς τον υπουργό των Στρατιωτικών (σ.σ. Γ. Στράτος) στις αρχές  Νοεμβρίου 1947:

«  Ο Ελληνικός Στρατός συμφώνως προς την διάταξιν Μάχης 1945 ανήρχετο εις 100.000 εξ ων 6.775 ήσαν Αξ/κοί και 93.245 Οπλίται. Εκ των 93.245 Οπλιτών οι 13.870 ήσαν νεοσύλλεκτοι υπό εκπαίδευσιν.

Επομένως ο πραγματικός Στρατός εκστρατείας ανήρχετο εις 86.130 εξ ων 6.775 Αξ/κοί οργανωμένος εις τρεις Μεραρχίας τύπου Πεδινού, των τριών Ταξιαρχιών εκάστη σύνολον Ταγμάτων 27.. Τέσσαρας Ορ. Μεραρχίας ιδίας εκάστης συνθέσεως. Τάγματα 27 και δύο ανεξαρτήτους Ταξιαρχίας Τάγματα 6.

Σύνολον Ταγμάτων Πεζικού 60.

Από του Σεπτεμβρίου 1946 εγένοντο σειραί συσκέψεων μεταξύ Αξ/κών ΓΕΣ και Β.Σ.Α. ( σ.σ Βρετανική Στρατιωτική Αποστολή) επί τω σκοπώ όπως καθορισθή νέα διάταξις Μάχης του Ελληνικού Στρατού αυξανομένης της δυνάμεώς του, δεδομένου ότι ως διεπιστώθη, άμα τη ενάρξει του Ανταρτοπολέμου, η υπάρχουσα τότε δύναμις  ήτο ανεπαρκής (…)

Άμα τη συγκροτήσει της νέας Κυβερνήσεως κ. Σοφούλη συνήλθε το Α.Σ.Ε.Α. καθ’  ο Πρόεδρος της Κυβερνήσεως εζήτησε την αύξησιν του τακτικού μεν Στρατού εις 150.000 συγκρότησιν δε 100 Ταγμάτων Εθνοφρουράς εκ 500 ανδρών έκαστον  (ήτοι 50 χιλ. ανδρών) δια την άμυναν των επαρχιών εκτός της δυνάμεως Χωροφυλακής επί πλέον όπως χορηγηθή ορειβατικόν Πυροβολικόν ευχείριστον και ευμετακόμιστον επαρκές καθώς και επαρκή αριθμόν πολυβόλων δεδομένου ότι προπολεμικώς έκαστον Τάγμα είχε Λόχον Πολυβόλων ήτοι 12 Πολυβόλα κατά Τάγμα ενώ σήμερον ο Ελλ. Στρατός έχει 24 Πολυβόλα εις το Β΄ και 24 Πολυβόλα εις το Γ΄ ΣΣ (…)

Εν συνεχεία την 19^ην  Σεπτεμβρίου το ΓΕΣ εν Συμβουλίω των Υπουργών των τριών Πολεμικών Υπουργείων και του Υπουργού Δημοσίας Τάξεως  εζήτησε την έγκρισιν οργανώσεως των Ταγμάτων Εθνοφρουράς  αντί των ήδη ατελώς οργανωμένων μη υποκειμένων εις Στρατ/κήν Πειθαρχίαν Εθελοντικών Σωμάτων ΜΑΥ, ΜΑΔ.

Επειδή η Αμερικανική Αποστολή δεν συνεφώνει εις την οργάνωσιν ταύτην υπεβλήθη η παράκλησις όπως τα έξοδα των Ταγμάτων τούτων αναλάβη η Ελληνική Κυβέρνησις (…)

Κατά τας αρχάς Οκτωβρίου  τρεχ. Έτους η Αμερικανική Αποστολή ανεκοίνωσεν εις το ΓΕΣ ότι εγκρίνεται η πλέον πρόσκλησις 20.000 Κληρωτών δια τους μήνας Οκτώβριον- Δεκέμβριον. Ομοίως αύξησις του Στρατού εκστρατείας κατά 10.000 άνδρας ή ο σχηματισμός αντ’ αυτού 20 Ταγμάτων Εθνοφρουράς.

Κατόπιν πολλών συζητήσεων και συνδυασμών απεφασίσθη όπως τα υπό συγκρότησιν 40 Τάγματα Εθνοφορυράς   (20 παρά της Ελληνικής Κυβερνήσεως και 20 παρά της Αμερικανικής Βοηθείας) οργανωθούν δι’ υλικών αγοραζομένων υπό της Ελλ. Κυβερνήσεως διατρέφωνται δε και συντηρώνται δια των κονδυλίων της Αμερικανικής Βοηθείας ( Πρακτικά συσκέψεως μικτής Ελληνο-Βρετανο-Αμερικανικής  4-11-47)…».

«Αρχεία Εμφυλίου Πολέμου (1944-1949), τ. 6,  σ. 281-286, Γενικό Επιτελείο Στρατού, Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού, Αθήνα 1998.

Ο Τρούμαν για το Δόγμα του

« Ουάσιγκτον, 4 Νοεμβρίου 1947

Είδα τον πρόεδρο Τρούμαν σήμερα το πρωί και κουβέντιασα μαζί του κάπου τρία τέταρτα της ώρας (…)

Υπερασπίστηκε το Δόγμα Τρούμαν πολύ σθεναρά. Είπε: « Αν η Ρωσία αποκτήσει την Ελλάδα και την Τουρκία, ύστερα θ’ αποκτούσε την Ιταλία, ύστερα τη Γαλλία, και το σιδερένιο παραπέτασμα θα εκτεινότανε ώσαμε τη Δυτική Ιρλανδία. Και τότε θα ’πρεπε να αμπαρωθούμε στην  Αμερική και να προετοιμαστούμε για πόλεμο»…».

Σάυρους Σούλτσμπέργκερ « Πολιτικά Παρασκήνια της Εποχής μας», σε μετάφραση Κοσμά Πολίτη , σ. 478, εκδόσεις Α. Καραβία- Α. Δημητριάδη, Αθήνα 1972.

« Το χάος»

Η κατακλείδα του κύριου άρθρου από το «Ρίζο της Δευτέρας»:

«… Δεν είναι τυχαίο το μεγάλο κύμα διαμαρτυριών κατά του ελληνικού φασισμού που με τις καταγγελίες για τα κομμένα κεφάλια ξέσπασε στην Αγγλία, πέρασε στη Γαλλία και σε όλη τη Δυτική Ευρώπη και φτάνει τώρα στην Αμερική. Οι πιο σοβαρές βρετανικές εφημερίδες ζητούν άμεση αποχώρηση του αγγλικού στρατού από την Ελλάδα.  Μια σημαντική αμερικανική εφημερίδα καταγγέλει τον κ. Πιπινέλη ( σ.σ. τότε υφυπουργός Εξωτερικών) «τραπεζίτη και βιομήχανο, τέως σύμβουλο του βασιλέως Γεωργίου» σαν το κακό πνεύμα της Ελλάδος, που έχει τον κ. Τσαλδάρη για ανδρείκελό του. Και ξαναρχίζει  σε όλο τον αμερικανικό τύπο λίγο-λίγο το τροπάρι για τους «ανίκανους και διεφθαρμένους» Έλληνες κυβερνήτες.

Δεν θα περάσουν πολλές εβδομάδες  ακόμη και η αποσύνθεση του κυβερνητικού συγκροτήματος Φιλελευθέρων-Λαϊκών θα έχει φτάσει και ξεπεράσει την αποσύνθεση των προκατόχων κυβερνητικών συγκροτημάτων της Δεξιάς. Κι αυτό θα διευκολύνει, από την πολιτική πλευρά την γρηγορώτερη λύση του ελληνικού προβλήματος».

«Ο Ρίζος της Δευτέρας» 17.11.1947.

Μάχες στα Κερδύλλια

«Κατά πληροφορίας ληφθείσας εις τας ενταύθα αρχάς από της πρωίας της χθες λυσσώδεις μάχαι συνάπτονται εις τα περί τα Κερδύλλια δασώδη υψώματα, όπου μικρά τμήματα χωροφυλακής ενεπλάκησαν εις σκληρόν αγώνα εναντίον του  συμμοριακού τάγματος του Καραγεωργίου (σ.σ. το σωστό όνομα είναι Παπαγεωργίου), το οποίον ενισχύετο και από υποδειγματικόν συγκρότημα της ΕΠΟΝ.

Η μάχη διήρκεσε δι’ όλης της ημέρας, εσυνεχίζετο δε μέχρις αργά την νύκτα, μετασχούσης και της αεροπορίας, η οποία εις επανειλημμένας εξορμήσεις της επολυβόλησε και εβομβάρδισε συμμορίτας κατέχοντας επικαίρους θέσεις εις τα υψώματα Κακά Μπουνάρ.

Διαρκούσης της μάχης διμοιρία εξ είκοσι πέντε χωροφυλάκων ευρέθη κυκλωμένη υπό δεκαπλασίας δυνάμεως συμμοριτών. Η μάχη συνεπεία τούτου υπήρξε σκληροτάτη. Οι συμμορίται επετίθεντο κατά κύματα και πολλάκις  οι ολίγοι χωροφύλακες δια να τους αποκρούσουν ηναγκάσθησαν να έλθουν εις χείρας μετ’ αυτών. Εν τέλει όμως ο επί κεφαλής των ηρωικών χωροφυλάκων υπολοχαγός Φωτιάδης, βλέπων ότι ήτο αδύνατος η εκεί παραμονή των άνευ προφανούς κινδύνου συλλήψεως των ηναγκάσθη να δώση διαταγήν συμπτήξεώς των, πράγμα το οποίον και εγένετο, δια ν’ ανακαταληφθή  αργότερον το ύψωμα  με την άφιξιν ενισχύσεων αι οποίαι ενεπλάκησαν αμέσως εις τον αγώνα…».

«Μακεδονία» 25.11.1947.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ

ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ

2 Το  ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ ( το δεύτερο κλιμάκιο που δρούσε παράνομα στις πόλεις ) σε απόφασή του τονίζει: «Κάθε μέλος του Κόμματος οπουδήποτε και αν βρίσκεται, είναι στρατευμένος μαχητής του ΔΣΕ».

18 Ο αμερικανός επιτετραμένος Κ. Ράνκιν παρεμβαίνει και απειλώντας με διακοπή των αμερικανικών πιστώσεων σταματάει τις αντιπαραθέσεις μεταξύ Σοφούλη και Τσαλδάρη

23 Στις 2 μ.μ. ο ραδιοφωνικός σταθμός «Ελεύθερη Ελλάδα»  ανακοινώνει  το σχηματισμό της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης (πρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Στρατιωτικών ο  Μάρκος Βαφειάδης, αντιπρόεδρος  και υπουργός Εσωτερικών ο Γιάννης Ιωαννίδης. Υπουργοί: Εξωτερικών ο Πέτρος Ρούσος,  Υγείας  και προσωρινά  Παιδείας ο Πέτρος Κόκκαλης, Οικονομικών ο Βασίλης Μπαρτζιώτας, Γεωργίας ο Δημήτρης Βλαντάς και Εθνικής Οικονομίας και προσωρινά  Επισιτισμού ο Λεωνίδας Στρίγκος).

25 Ισχυρές δυνάμεις του ΔΣΕ αρχίζουν την επιχείρηση για την κατάληψη της Κόνιτσας που  καταλήγει σε αποτυχία.

27 Δημοσιεύεται ο αναγκαστικός νόμος 509 «Περί μέτρων ασφαλείας του κράτους και του κοινωνικού καθεστώτος». Τίθενται εκτός νόμου το ΚΚΕ, το ΕΑΜ και άλλες οργανώσεις

31 Ενισχύεται ο ρόλος των ΗΠΑ με τη συγκρότηση της Μικτής Συμβουλευτικής Στρατιωτικής Ομάδας Ηνωμένων Πολιτειών (JUSMAPG).

ΔΙΕΘΝΗ

1 Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ψηφίζει υπέρ της δημιουργίας δυο κρατών στην Παλαιστίνη.

7 Στη Βουδαπέστη υπογράφεται συνθήκη συμμαχίας μεταξύ Ουγγαρίας και Γιουγκοσλαβίας- Στις 16 και στις 18 ακολουθούν οι υπογραφές ανάλογων συμφωνιών μεταξύ Αλβανίας και Βουλγαρίας και Γιουγκοσλαβίας και Ρουμανίας.

24 Νέος αρχιεπίσκοπος Κύπρου εκλέγεται δια βοής ( ώστε να αποκλεισθούν οι αριστεροί πιστοί) ο μητροπολίτης  Κυρηνείας Μακάριος Β΄.

30 Εκθρονίζεται ο βασιλιάς της Ρουμανίας Μιχαήλ.

« Φορολογούν το λαό»

« Η συνέχιση του εμφυλίου πολέμου χρειάζεται καινούργια έσοδα για τον Προϋπολογισμό. Γι’ αυτό, τις μέρες αυτές, η Κυβέρνηση της ολιγαρχίας βρίσκεται σε μια συνεχή φορολογική δράση και η μόνη σκέψη της είναι πώς θα πληρώσει τα έξοδα του εμφυλίου πολέμου ο λαός. Δεν της αρκεί που δίνει το αίμα του.

Το χειρότερο, όμως, είναι πως η φορολογική αυτή «κοσμογονία» εμφανίζεται τόσο από την Κυβέρνηση όσο και από τους υπερωκεάνειους υποστηρικτές της, σαν μια προσπάθεια επιβάρυνσης των ευπορωτέρων τάξεων σαν μια προσπάθεια μεταρρύθμισης του φορολογικού συστήματος. Τίποτα δεν υπάρχει αναληθέστερο (…)

Τα παραπάνω νομοσχέδια (σ.σ. «Εφ’ άπαξ φορολογία των χορηγηθεισών πιστώσεων υπό των Τραπεζών εις εμπορικάς και βιομηχανικάς επιχειρήσεις», « Περί εφ’ άπαξ ειδικού φόρου επί της ωφελείας υπέρ αγοραστών καπνού εκ χορηγηθεισών εις αυτούς πιστώσεων», « Περί επιβολής εκτάκτου πολεμικής εισφοράς») κατά τις αντιλήψεις της Κυβέρνησης και των Αμερικανών «συμβούλων» της, αποτελούν φόρους επί των ευπορωτέρων τάξεων, φόρους του κεφαλαίου. Από όσα όμως είπαμε ως τώρα, δεν συμβαίνει ένα τέτοιο πράγμα.

1.Γιατί οι δυό πρώτες φορολογίες, που αφορούν τις τραπεζικές πιστώσεις προσπαθούν ν’ αποσπάσουν από την αστική τάξη ένα τμήμα μόνο της δωρεάς που της έκαναν οι μεταδεκεμβριανές Κυβερνήσεις εις βάρος του συνόλου, τμήμα που διαρκώς μικραίνει με τη συνεχιζόμενη υποτίμηση της δραχμής.

2. Γιατί η αστική τάξη με πρόσχημα τις φορολογίες αυτές, που νομίζει πως πληρώνονται από την τσέπη της, έχει εξαπολύσει μια επίθεση κατά των αποδοχών των εργαζομένων. Από την επίθεση αυτή προς το παρόν έχει κερδίσει αρκετά με τις αναβαλλόμενες αναπροσαρμογές των αποδοχών. Καθήκον των εργαζομένων είναι να αντιδράσουν και να μη την αφήσουν ν’ αυξήσει με το πρόσχημα των φορολογιών, το μερίδιό της επί του εθνικού εισοδήματος εις βάρος του εργαζόμενου κόσμου.
3. Γιατί η πολεμική εισφορά θα επιπέσει στην κατανάλωση».

« Η Μάχη» εβδομαδιαία εφημερίδα του Σοσιαλιστικού Κόμματος ΕΛΔ, 4.12.1947.

Η ανακοίνωση για την συγκρότηση της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης

Οι κύριοι σκοποί της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης:

«1. Να συνεχίσει και να εντείνει με όλα τα μέσα και με όλες τις δυνάμεις του λαού τον αγώνα για την απελευθέρωση της Ελλάδας από το ζυγό των ξένων ιμπεριαλιστών και των οργάνων τους, για την αποκατάσταση της εθνικής ανεξαρτησίας, για την επικράτηση και τη νίκη της Δημοκρατίας στην Ελλάδα και για την κατοχύρωση των δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών του ελληνικού λαού.

2. Να κυβερνήσει τη χώρα πάνω σε λαϊκές και δημοκρατικές βάσεις παίρνοντας όλα τα μέτρα για την ανάπτυξη των λαϊκοδημοκρατικών θεσμών και μεταρρυθμίσεων όπως των λαϊκών συμβουλίων, της λαϊκής δικαιοσύνης, της αγροτικής μεταρρύθμισης, της λαϊκής παιδείας κλπ και για την αντιμετώπιση των άμεσων αναγκών του λαού στις ελεύθερες και στις απελευθερωμένες περιοχές.
3. Να επιδιώξει την πραγματοποίηση και επέκταση της συμφιλίωσης και ενότητας του λαού πάνω στη βάση της εξασφάλισης της εθνικής ανεξαρτησίας και του σεβασμού των δημοκρατικών του δικαιωμάτων και ελευθεριών, και
4. Να εκπροσωπεί τη δημοκρατική Ελλάδα στο εξωτερικό και να αποκαταστήσει φιλικές σχέσεις με όλους τους δημοκρατικούς λαούς και τις κυβερνήσεις τους».

 Και η υποδοχή από τους αντάρτες της  ανακοίνωσης για τη συγκρότηση της ΠΔΚ: 

 «Ζητωκραυγές, δίκωχα στον αέρα, αγκαλιάσματα, τραγούδια, χοροί (…) Σε λίγα λεφτά πέρα, από άλλα υψώματα, έρχεται ο δυνατός αντίλαλος από άλλες φωνές, ζητωκραυγές και τραγούδια. Σαν τα μυρμήγκια διακρίνονται κι εκεί συγκεντρωμένοι οι αντάρτες κι ανεμίζουν μαντήλια και δίκωχα. Και πιο πέρα, σ’ άλλες κορφές, πιο μακρινές, ακούγονται άλλες ζητωκραυγές, λες κι ο αγέρας γοργά μεταφέρνει από κορφή σε κορφή το χαρούμενο εθνικό μήνυμα. Σε λίγο αρχίζουν και στο διπλανό χωριό να χτυπούν χαρούμενα οι καμπάνες και οι εκδηλώσεις του λαού έρχονται να προστεθούν αμέσως στις εκδηλώσεις του στρατού μας…».

 «Εξόρμηση», εφημερίδα του ΔΣΕ 1.1.1948. Από το βιβλίο «Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας- Συλλογή κειμένων: Έγγραφα από το αρχείο του ΚΚΕ», σ. 176-182, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2016.

 Ο Μάρκος Βαφειάδης για τη μάχη της Κόνιτσας

 Απόσπασμα σημειώματος του Μάρκου Βαφειάδη με τίτλο «Η επιχείρηση της Κόνιτσας», στο περιοδικό «Δημοκρατικός Στρατός»:

« Η επιχείρηση της Κόνιτσας επιβάλλονταν να γίνει πολιτικά και στρατιωτικά.

Η εκλογή της στιγμής ήταν κατάλληλη για τους εξής λόγους: α) Οι φαγωμάρες ανάμεσα στις δυο κλίκες της κυβέρνησης της Αθήνας είναι οξυμένες. β) Με πιότερη γρηγοράδα συντελείται η χρεωκοπία της πολιτικής του κυβερνητικού συγκροτήματος Σοφούλη-Τσαλδάρη, γιατί παρά τις υποσχέσεις και το θόρυβο για σοβαρά χτυπήματα κατά του Δ.Σ.Ε. ματαιώθηκαν όλες τους οι εξορμήσεις και ο μοναρχοφασιστικός στρατός έπαθε σοβαρές ζημιές. γ) Επειδή η επιχείρηση έγινε την άλλη μέρα από την αναγγελία της δημιουργίας της Προσωρινής δημοκρατικής κυβέρνησης.

Πιθανότητες επιτυχίας της επιχείρησης ήταν πολλές επειδή:

α) Η πόλη της Κόνιτσας βρίσκεται Β.Δ. από τα Γιάννενα και σε απόσταση 45 περίπου χιλιόμετρα σε ευθεία νοητή γραμμή απ’ αυτή (βλέπε στο χάρτη). Είναι μια εξέχουσα του όλου ηπειρωτικού γεωγραφικού χώρου- Άρτα, Πρέβεζα, Γιάννενα, Μέτσοβο. Με την ηπειρωτική πρωτεύουσα συνδέεται μόνο με μια οδική αρτηρία και είναι απομονωμένη.

β) Είναι περιοχή εξαιρετική ορεινή, με σειρά από υποχρεωτικές διαβάσεις, που το χειμώνα είναι αδιάβατες ως επί το πλείστον.

 γ) Λόγω της μικρής απόστασης που χωρίζει την πόλη απ’ τα σύνορα, στενεύει εξαιρετικά ο χώρος για τον εχθρό ώστε να μπορεί να ελιχθεί με υπολογίσιμα τμήματά του, να αντιμετωπίσει με υπερφαλάγγιση τυχόν ενέργεια κατά της πόλης, ή να εξασφαλίσει τα μετόπισθεν των τμημάτων που κατέχουν την πόλη. Είναι υποχρεωμένος ο εχθρός να αντιμετωπίσει μετωπικά κάθε ενέργεια που αποβλέπει στην κατάληψη της πόλης. Γι’ αυτούς τους λόγους είναι εξαιρετικά δύσκολη η κατοχή και υπεράσπιση της πόλης, με την προϋπόθεση φυσικά, ότι στην περιοχή αυτή υπάρχει δράση τμημάτων του Δ.Σ. που να ενοχλεί διαρκώς τον εχθρό (…)

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Φανερό είναι ότι η επιχείρηση της Κόνιτσας ήταν σοβαρή επιχείρηση. Στρατιωτικά ήταν μια απ’ τις λίγες, μάλιστα μπορούμε να πούμε η πρώτη προσπάθεια ταχτικού πολέμου. Η διαφορά με τις επιχειρήσεις Γρεβενών και Μετσόβου, που προηγήθηκαν, ήταν σοβαρή, γιατί σ’ αυτή από άποψη μέσων είμασταν πιο ισχυροί. Διαθέσαμε πυροβολικό, πράγμα πολύ υπολογίσιμο και αποχτήσαμε υπεροχή σε σχέση με τον αντίπαλο, που το πυροβολικό του στον τομέα της πόλης εξουδετερώθηκε αποτελεσματικά.

Όλη όμως η επιχείρηση οργανώθηκε πολύ άσχημα και εκτελέσθηκε ακόμα χειρότερα. Δεν μπόρεσαν τα στελέχη μας να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις ταχτικού πολέμου και δεν πέτυχαν ούτε το συνδυασμό των μέσων (πεζικό-πυροβολικό), ούτε μπόρεσαν να κινήσουν τα τμήματά τους αρμονικά σαν ένα σύνολο. Εξακολουθεί να υπάρχει έντονα το πνεύμα της κακώς εννοούμενης πρωτοβουλίας και μάλιστα σε στιγμές που είναι επιζήμια. Η υποτίμηση του αντιπάλου συνεχίζεται και αυτό είναι πολύ επικίνδυνο…».

« Δημοκρατικός Στρατός», τ. Α΄, σ.4-10, Γενάρης 1948, φωτογραφική αναπαραγωγή από τα πρωτότυπα τεύχη του περιοδικού «Δημοκρατικός Στρατός», «Ριζοσπάστης», Αθήνα 1996.

Αύριο: H ηγεσία ου ΚΚΕ και του ΔΣΕ ρίχνουν το σύνθημα: «Όλοι στ’ Άρματα. Όλοι στον Αγώνα»-Τμήματα του ΔΣΕ εμφανίζονται στην Πάρνηθα- Φθάνει στην Αθήνα ο αμερικανός στρατηγός Βαν Φλητ.

*Οι απόψεις του κειμένου δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη τις θέσεις της Iskra