Αντίστροφα μετρά πλέον ο χρόνος για την εκπνοή της προστασίας της κύριας κατοικίας από τους πλειστηριασμούς. Η προστασία της πρώτης κατοικίας ισχύει μέχρι και τις 31/12/2018 και εξασφαλίζεται μέσω αίτησης στον “Νόμο Κατσέλη”, όπως τροποποιήθηκε από τον “Νόμο Σταθάκη”.
Η εξάντληση των περιθωρίων προστασίας επέρχεται ενώ εντείνονται οι πιέσεις να μειωθούν τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα τα οποία σήμερα υπερβαίνουν τα 90 δις ευρώ και να ξεκινήσουν οι πλειστηριασμοί. Σημειώνεται πως η αξία των μη εξυπηρετούμενων στεγαστικών δανείων των τραπεζών ανέρχεται σε 27,6 δις ευρώ, (σ.σ. δηλαδή το 43,4% του συνόλου των στεγαστικών δανείων), εκ των οποίων τα 11,6 δισ. ευρώ έχουν ήδη καταγγελθεί από τις τράπεζες.
Τι ισχύει σήμερα και ποιοι προστατεύονται;
Ποιες ενέργειες πρέπει να γίνουν από τον δανειολήπτη για να τύχει της προστασίας;
Η προστασία δεν μπορεί να ισχύσει χωρίς αίτηση μέσω δικηγόρου, γιατί απαιτείται έκδοση δικαστικής απόφασης. Για τα χαμηλά εισοδήματα παρέχεται δωρεάν δικηγόρος από το υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων μέσω του θεσμού της νομικής βοήθειας με απλή αίτηση στο πρωτοδικείο της περιοχής διαμονής.
Οι δανειολήπτες που τα δάνειά τους θα μεταβιβαστούν στις εταιρείες διαχείρισης για εξυπηρέτηση ή ολοκληρωτική πώληση θα χάσουν την προστασία από τους παραπάνω νόμους;
Ο νόμος για τις μεταβιβάσεις δανείων από τις τράπεζες στις εταιρείες είτε για είσπραξη είτε για πώληση περιέχει όρο, σύμφωνα με τον οποίο, ισχύει η ίδια προστασία που προσφέρεται μέσω του “Νόμου Κατσέλη” ή του Κώδικα Δεοντολογίας στους δανειολήπτες αυτούς.
Ειδικά πριν από την πώληση δανείων, ο νόμος υποχρεώνει τις τράπεζες σε διαπραγμάτευση ρύθμισης με τον δανειολήπτη, με τη διαδικασία και τις προϋποθέσεις του Κώδικα Δεοντολογίας Τραπεζών. Ακόμα και αν δεν αποφέρει καρπούς η διαπραγμάτευση με την τράπεζα και το δάνειο μεταβιβαστεί, το fund έχει εκ νέου την υποχρέωση να αναδιαπραγματευτεί με τους κανόνες του ΚΔΤ. Στο πλαίσιο αυτής της διαπραγμάτευσης ο δανειολήπτης μπορεί να αντιπροτείνει την εξαγορά του δανείου του. Δηλαδή θα πρέπει και οι εταιρείες να ακολουθούν τη διαδικασία που προβλέπεται από τον Κώδικα Δεοντολογίας, να σεβαστούν τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης, καθώς επίσης και τις αποφάσεις ένταξης στον “Νόμο Κατσέλη” όπως τροποποιήθηκε από τον “Νόμο Σταθάκη”. Επιπλέον, οι δανειολήπτες θα έχουν τη δυνατότητα να διαπραγματευτούν τους όρους ρύθμισης των δανείων τους και να ζητήσουν διαγραφή του υπολοίπου που αποδεικνύεται αντικειμενικά ότι δεν έχουν τη δυνατότητα να αποπληρώσουν.
Ο νόμος προστατεύει όσους δεν έχουν κύρια κατοικία;
Ο αναθεωρημένος “Νόμος Κατσέλη” (“Νόμος Σταθάκη”), ιδίως σε περιπτώσεις οφειλετών που δεν έχουν κύρια κατοικία και ανεπαρκή περιουσιακά στοιχεία μπορεί να αποδειχτεί προστατευτικός, εξασφαλίζοντας ελάχιστες δόσεις, στο επίπεδο της διαφοράς των εισοδημάτων του αιτούντος μείον τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης. Οι δόσεις αυτές θα καλύπτουν όλο το φάσμα των οφειλών, όχι μόνο προς τράπεζες, για μία τριετία. Ειδικά για όσους αντιμετωπίζουν το φάσμα της ανεργίας και των χρόνιων προβλημάτων υγείας, ο Νόμος δίνει τη δυνατότητα στον δικαστή να διατάξει μηδενικές δόσεις ή ελάχιστη δόση 40 ευρώ για μία τριετία. Μετά την τριετία και αν δεν έχει βελτιωθεί η οικονομική κατάσταση του αιτούντος μπορεί να αποφασιστεί οριστική ή σημαντική διαγραφή χρεών. Το ύψος της διαγραφής προσδιορίζεται από τον δικαστή και η νομολογία ως τα τώρα μας έχει συνηθίσει σε σημαντικές διαγραφές οφειλών.
Τι ισχύει με την εμπορική αξία
Με τις πρόσφατες αλλαγές δίνεται η δυνατότητα σε οποιονδήποτε διάδικο να ζητήσει η απόφαση του δικαστηρίου, για την εξαίρεση ή μη της κύριας κατοικίας, να βασιστεί στην εμπορική αξία αυτής. Αν το δικαστήριο δεν εξαιρέσει την κύρια κατοικία από τη ρευστοποίηση, τότε για τρία έτη από τη δημοσίευση της απόφασης η τιμή πρώτης προσφοράς κατά τον πλειστηριασμό της δεν μπορεί να είναι κατώτερη του ορίου αξίας για την προστασία της κύριας κατοικίας. Αν σε δύο διαδοχικούς πλειστηριασμούς, με τιμή πρώτης προσφοράς ίση με το όριο αξίας για την προστασία της κύριας κατοικίας δεν γίνει κατακύρωση, τότε ο οφειλέτης μπορεί να ζητήσει μεταρρύθμιση της απόφασης για τη δικαστική ρύθμιση των οφειλών του προκειμένου να εξαιρεθεί η κύρια κατοικία του από τη ρευστοποίηση. Η αίτηση μεταρρύθμισης θα μπορεί να υποβληθεί και μετά την 31/12/2018, εφόσον η αρχική αίτηση είχε υποβληθεί πριν από την ημερομηνία αυτή. Αν, π.χ., ο οφειλέτης μπορεί να καταβάλλει 500 ευρώ μηνιαίως και η αξία ρευστοποίησης της πρώτης κατοικίας μπορεί να καλυφθεί σε 20 έτη με καταβολή τοκοχρεολυτικής μηνιαίας δόσης 350 ευρώ, τότε η μηνιαία δόση της ρύθμισης δεν θα μπορεί να υπερβαίνει τα 150 ευρώ ούτε η μηνιαία δόση του σχεδίου διευθέτησης του άρθρου 9 θα μπορεί να υπολείπεται των 350 ευρώ.
Έρχεται ξεκαθάρισμα των αιτήσεων
Άρση του τραπεζικού απορρήτου των οφειλετών και μη υπαγωγή των οφειλετών στο προστατευτικό πλαίσιο του νόμου, σε περίπτωση που οι αιτήσεις υπαγωγής τους απορρίφθηκαν, είτε επειδή σκόπιμα κατέστησαν αφερέγγυοι (π.χ., οδηγήθηκαν σε χρεοκοπία, μεταβίβασαν περιουσία δολίως σε άλλα πρόσωπα), είτε επειδή σκόπιμα παραποίησαν την οικονομική τους κατάσταση (π.χ., απέκρυψαν περιουσία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό), είναι μερικές από τις αλλαγές που έχουν θεσπιστεί μετά τις τελευταίες διαπραγματεύσεις με τους “θεσμούς”.
Επίσης στις αλλαγές του “Νόμου Κατσέλη” περιλαμβάνεται και η διενέργεια προκαταρκτικού ελέγχου από τη γραμματεία των δικαστηρίων για το αν ο οφειλέτης δηλώνει εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα και το είδος αυτής, καθώς και για το αν ο οφειλέτης έχει ασκήσει άλλες αιτήσεις στο παρελθόν ή έχει άλλες εκκρεμείς αιτήσεις. Σε περίπτωση καθυστέρησης της καταβολής των δόσεων που ορίζονται με τη δικαστική απόφαση, όπως ορίζεται στη νομοθεσία, γίνεται αυτόματη απόρριψη (έκπτωση) του οφειλέτη κατόπιν ειδοποίησης του πιστωτή προς τον οφειλέτη και τους άλλους πιστωτές. Παράλληλα προβλέπεται κατάργηση της αυτοδίκαιης (χωρίς προσωρινή διαταγή) προστασίας από μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης, σε περίπτωση που οι οφειλέτες έχουν παραιτηθεί από δύο προηγούμενες αιτήσεις και υποβάλλουν εκ νέου αίτηση.