Τι χρειαζόμαστε την Αντιγόνη του Σοφοκλή όταν έχουμε τον Δουζίνα του ΣΥΡΙΖΑ;

Για χρόνια ή και δεκαετίες μετά το σχολείο, σε μια κρυμμένη γωνιά της μνήμης πολλών από μας, επανέρχονται τα λόγια του Σοφοκλή, η άδικη διαταγή του Κρέοντα, η έπαρση της εξουσίας, οι νουθεσίες της Ισμήνης που φοβάται τη δύναμη του βασιλιά, η ανυποχώρητη στάση της Αντιγόνης που αψηφά τον Κρέοντα επικαλούμενη ανώτερες αξίες από αυτές του άρχοντα της πόλης.
Σε μια εποχή απόλυτου πραγματισμού η Αντιγόνη φαντάζει παράταιρη και γραφική. Θυμόμαστε όλοι τον Νίκο Φίλη που ιδροκοπώντας και ασθμαίνοντας από το βήμα της Βουλής τον Αύγουστο του 2015, προσπαθούσε να επιχειρηματολογήσει υπέρ της ψήφισης του μνημονίου, επικαλούμενος (μαζί με τη Φώφη Γεννηματά) την «ηθική της ευθύνης» του Βέμπερ. Θα έτριζαν τα κόκκαλα του Γερμανού κοινωνιολόγου αν μάθαινε ότι ο πρώην υπουργός Παιδείας χαρακτήριζε κολλημένους στην «ηθική του φρονήματος» όσους διαφωνούσαν με την πλήρη μετάλλαξη και προσχώρηση στο αντίπαλο στρατόπεδο από αυτό που μέχρι χθες υπηρετούσαν, παραλληλίζοντάς τους με τους φανατικούς αιρετικούς που (νομίζουν ότι) συνομιλούν με τον Θεό.
Για τον Φίλη, αποτελούσε δείγμα της «ηθικής της ευθύνης» να μεταπηδάς με ανατριχιαστική ευκολία από το ένα στρατόπεδο στο άλλο, μόνο και μόνο για να παραμείνεις στην εξουσία. Και ανάποδα αποτελούσε μελανό δείγμα της «ηθικής του φρονήματος» η αμφισβήτηση των «ανθρώπινων κανόνων» κατά την Αντιγόνη, δηλαδή η άρνηση υποταγής στον άδικο συσχετισμό που διαμορφώνει μια απάνθρωπη εξουσία.
Ο Φίλης, στην τραγωδία του Σοφοκλή, θα έσερνε την Αντιγόνη από τα μαλλιά ρίχνοντάς την στα πόδια του Κρέοντα, και θα της πέταγε και 2-3 τσιτάτα για την ανάγκη να υποτάσσεσαι εσαεί στην εξουσία, και να παραμυθιάζεις τον εαυτό σου και τους γύρω σου ότι ακολουθείς μια κάποια «ηθικής της ευθύνης». Πιθανά να της έλεγε και για το Μπρεστ Λιτόφσκ. Το γεγονός ότι άλλο είναι να κάνεις έναν προσωρινό συμβιβασμό για να έρθεις πιο κοντά στο στρατηγικό σου στόχο και άλλο είναι να σε χαρακτηρίζει ο διαρκής συμβιβασμός επειδή ακριβώς εγκατέλειψες το στρατηγικό σου στόχο, είναι κάτι που ούτε ο Φίλης, ούτε η Φώφη, μπορούν να δικαιολογήσουν, όσες φορές κι αν επικαλεστούν τον Βέμπερ.
Ακόμα πιο ιντελεκτουέλ όμως από τον Φίλη, υπήρξε ο Δουζίνας, διορισμένος βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ από το Σεπτέμβριο του 2015. Αποτελεί ίδιον των διανοούμενων που αλλάζουν στρατόπεδο να υιοθετούν ένα σωρό ασυναρτησίες για να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα. Από τους πρώτους διδάξαντες ο Τόνι Νέγκρι που εδώ και χρόνια έχει αποφασίσει να δικαιολογεί ως αντικειμενική και εκ τούτου προοδευτική, κάθε είδους βαρβαρότητα του σύγχρονου καπιταλισμού, ως δυσάρεστο μεν, αλλά -τι να κάνουμε ρε αδελφέ- αναγκαίο σκαλοπάτι προς την ανθρώπινη απελευθέρωση.
Στο εκπληκτικό πόνημά του με τίτλο «οι αντιθέσεις και οι χρόνοι της Αριστεράς» ο Κ.Δουζίνας εξήγησε ότι η διαλεκτική λειτουργεί μονάχα μέσα από τις αντιφάσεις της. Έτσι μπορεί ο ΣΥΡΙΖΑ από τη μια να λέει ότι τα μνημόνια είναι καταστροφικά, αλλά από την άλλη μπορεί εξίσου καλά να φέρνει και να υπογράφει κι άλλα μνημόνια. Μόνο έτσι –υποστηρίζει αυτός ο μεγάλος διανοητής- λειτουργεί η διαλεκτική.
Προχωρώντας ακόμη περισσότερο στην ασυναρτησία, υποστηρίζει ότι ο χρόνος δεν είναι γραμμικός. Δεν ισχύει δηλαδή ότι μέχρι το δημοψήφισμα ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ενάντια στα μνημόνια και αμέσως μετά ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν υπέρ των μνημονίων. Αυτή είναι μια γραμμική και ως εκ τούτου αφελής θεώρηση του χρόνου. Αντίθετα, η ζωή μας –υποστηρίζει ο διορισθείς βουλευτής- ξετυλίγεται εντός αλληλοεπικαλυπτόμενων χρονικών κύκλων. Μπορείς στον ένα κύκλο (σήμερα) να εφαρμόζεις τον νεοφιλελευθερισμό. Σε έναν ευρύτερο όμως κύκλο (στο μέλλον) να θες να τον καταργήσεις. Και σε έναν ακόμα ευρύτερο (στο απώτερο μέλλον) να θες τον σοσιαλισμό. Όλα γίνονται. Και ακόμη καλύτερα: όλα δικαιολογούνται.
Κάνεις έτσι πράξη το θεϊκό μότο του Τσοχατζόπουλου, την εποχή του σημιτικού νεοφιλελευθερισμού, της αρπαχτής και της μίζας ότι «είμαστε σοσιαλιστές και ο σοσιαλισμός είναι τρόπος ζωής». Διότι όλα αυτά τα οποία έκανε και τσέπωνε ο Άκης αφορούσαν τον ένα χρονικό κύκλο, αυτόν του παρόντος. Σε ένα δεύτερο ευρύτερο χρονικό κύκλο, ο Τσοχατζόπουλος πάλευε για το σοσιαλισμό. Προφανώς ο Άκης είχε κατανοήσει τον Δουζίνα πριν ο Δουζίνας ερμηνεύσει τον Άκη.
Τι θα έλεγε λοιπόν ο Δουζίνας στην Αντιγόνη;
Ότι ναι μεν σε έναν ευρύτερο χρονικό κύκλο θα έπρεπε να αμφισβητήσει την άδικη και ανήθικη εντολή του Κρέοντα, αλλά στον παρόντα χρόνο θα όφειλε να την αποδεχτεί. Να αφήσει το κορμί του Πολυνείκη άταφο και να το φάνε τα κοράκια. Και σε έναν άλλο χρονικό επάλληλο κύκλο μπορούμε να ξαναδούμε το θέμα…
Δηλαδή βλέπουμε ότι ο Σοφοκλής ούτε από διαλεκτική σκάμπαζε, ούτε επάλληλους κύκλους ήξερε να διανοείται.
Ανάποδα από τον Φίλη ή από τον Δουζίνα η Αντιγόνη του Σοφοκλή αξιολογεί ως υπέρτερη ηθική υποχρέωση την τήρηση των ηθικών νόμων και αξιών, έστω και αν αυτό σημαίνει αντίσταση κατά της άδικης και θνητής εξουσίας.
Να γιατί ο εξοβελισμός της Αντιγόνης από τις σχολικές τάξεις είναι λογικός στη σημερινή εποχή. Δεν χρειάζεται ούτε σύγχυση να σπέρνεται σχετικά με τις πολιτικές και κοινωνικές προτεραιότητες, ούτε φυσικά να φυτεύονται ζιζάνια αμφισβήτησης. Στην εποχή μας η κυβέρνηση που προέρχεται από την Αριστερά διδάσκει τον χυδαίο πραγματισμό, το «όλα γίνονται», την ξετσίπωτη προσχώρηση στο στρατόπεδο του αντιπάλου, την οσφυοκαμψία και τον μεταμορφισμό χωρίς αρχές. Τι χρεία έχουμε τον Σοφοκλή και τις αξίες του, όταν στην εποχή μας έχουμε τον Δουζίνα;