Για δεκαετίες, κάθε σημάδι ότι η Ρωσία και η Ιαπωνία σημείωναν πρόοδο στις συνομιλίες για τα αμφισβητούμενα εδάφη και για μια ειρηνευτική συνθήκη μετά τον Β ‘Παγκόσμιο Πόλεμο αποδεικνύονταν “λάθος συναγερμός”. Αυτή τη φορά μπορεί τα πράγματα να είναι διαφορετικά: τόσο ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν όσο και ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας Σίνζο Άμπε χρειάζονται μια συμφωνία περισσότερο από τους προκάτοχούς τους.
Ο Πούτιν και ο Αμπε συναντήθηκαν στη Σιγκαπούρη την περασμένη εβδομάδα και συμφώνησαν να επιταχύνουν τις συνομιλίες για μια ειρηνευτική συνθήκη για την οποία διαπραγματεύονται οι δύο χώρες μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά η Σοβιετική Ένωση αρνήθηκε να υπογράψει. Οι συνομιλίες θα βασιστούν σε μια κοινή δήλωση της Σοβιετικής Ένωσης και της Ιαπωνίας που υπογράφηκε το 1956, κι έκτοτε εγκαταλείφθηκε και από τις δύο πλευρές, η οποία απαιτούσε από τη Σοβιετική Ένωση να παραδώσει στην Ιαπωνία το νησί Shikotan και τις νησίδες Habomai μόλις υπογραφόταν η ειρηνευτική συνθήκη. Τα τελευταία χρόνια, η Ιαπωνία επέμεινε στην παράδοση δύο ακόμη νησιών, του Etorofu (Iturup) και του Kunashiri (Kunashir), και η Ρωσία αρνήθηκε να παραχωρήσει οποιοδήποτε έδαφος.
Και οι δύο πλευρές έχουν έντονες επιφυλάξεις για έναν συμβιβασμό που βασίζεται στη δήλωση του 1956. Για την Ιαπωνία, αυτό θα σήμαινε την απώλεια του πλεονεκτήματος να διεκδικήσει πολύ μεγαλύτερα εδάφη (τα Etorofu και Kunashiri αντιπροσωπεύουν το 93% της έκτασης των αμφισβητούμενων νησιών). Για τη Ρωσία, μια συμφωνία είναι σημαντική (συμβολικά ως επί το πλείστον) για να βεβαιωθεί ότι δεν υπάρχουν στρατιωτικές βάσεις των ΗΠΑ στις περιοχές Shikotan και Habomai, κάτι που ο Άμπε φέρεται να υποσχέθηκε στον Πούτιν, αλλά ενδέχεται να μην μπορεί να αποκλείσει τις υφιστάμενες ιαπωνικές δεσμεύσεις στις ΗΠΑ.
Εκτός αυτού, η επιστροφή οποιουδήποτε από τα νησιά, που καταλήφθηκαν από τη Σοβιετική Ένωση στις τελευταίες ημέρες του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου, είναι εξαιρετικά αντιδημοφιλής ιδέα στη σημερινή Ρωσία. Με τα χρόνια, οι δημοσκοπήσεις έδειχναν σταθερά ότι το 70% έως 90% των Ρώσων απορρίπτουν μια τέτοια μεταβίβαση. Ο προκάτοχός του Πούτιν, Μπόρις Γέλτσιν, ήταν κοντά στην εκχώρηση κάποιου εδάφους στην Ιαπωνία, αλλά πάντα έκανε ένα βήμα πίσω, φοβούμενος μια ισχυρή αντίδραση από τους κομμουνιστές και τους εθνικιστές αντιπάλους του.
Τώρα, τόσο ο Άμπε όσο και ο Πούτιν θέλουν πραγματικά να αφήσουν αυτό το ζήτημα πίσω τους.
Η κύρια προτεραιότητα του Άμπε είναι η υστεροφημία του. Εάν μπορέσει να κρατήσει το αξίωμά του μέχρι τις επόμενες προγραμματισμένες εκλογές το 2021, θα είναι ο μακροβιότερος πρωθυπουργός της Ιαπωνίας. Ωστόσο, η οικονομική ανάπτυξη, που ωθείται από τις γενναιόδωρες πολιτικές τόνωσης της οικονομίας, έχει αρχίσει να επιβραδύνεται φέτος και η θητεία του δεν είναι εξασφαλισμένη. Χρειάζεται μια σημαντική νίκη για να παραμείνει στην εξουσία και να εξασφαλίσει τη θέση του στην ιστορία. Μια συμφωνία με τη Ρωσία, αν και θα αντιμετωπίσει κάποια εγχώρια αντίθεση, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μια τέτοια νίκη όταν η εμπιστοσύνη στην εξωτερική πολιτική του Αμπε θα αρχίσει να φθίνει: οι Ιάπωνες ψηφοφόροι είναι πιο ανοικτοί σε συμβιβασμό από τους Ρώσους.
Το ενδιαφέρον του Πούτιν είναι τόσο οικονομικό όσο και γεωπολιτικό. Μια συμφωνία με την Ιαπωνία θα ενισχύσει ενδεχομένως τη ροή των ιαπωνικών επενδύσεων στην Άπω Ανατολή της Ρωσίας, μια τεράστια, υπανάπτυκτη περιοχή όπου η Ρωσία πρέπει να αντισταθμίσει την αυξανόμενη κινεζική επιρροή. Η βελτίωση των σχέσεων με την Ιαπωνία θα βοηθούσε επίσης τον Πούτιν να αναζητήσει εναλλακτικές λύσεις για συνεργασία με τη Δύση. Έχει καταλάβει πλέον ότι οι οικονομικές κυρώσεις των ΗΠΑ και οι ασθενέστεροι ευρωπαϊκοί περιορισμοί είναι εδώ για να μείνουν, γι ‘αυτό εργάζεται πυρετωδώς για να στηρίξει άλλες συνεργασίες στη Μέση Ανατολή και την Ασία. Τη Δευτέρα, ο Πούτιν και ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν παρακολούθησαν έναν ρωσικό αγωγό φυσικού αερίου να παραδίδεται στην Τουρκία. Η Ιαπωνία είναι επίσης δυνητικός πελάτης για ρωσικούς αγωγούς, αλλά γιγαντιαία projects όπως η οικοδόμηση ενός συστήματος παράδοσης είναι αδιανόητα χωρίς μια συνθήκη ειρήνης.
Ο Πούτιν έχει μεγάλο συμφέρον, ενώ το Shikotan και το Habomai, λίγο περισσότερο από 100 τετραγωνικά μίλια αφιλόξενης γης με πληθυσμό περίπου 2.000 κατοίκων, δεν θα αποτελούσαν τεράστια απώλεια συγκριτικά, εκτός από την πολιτική σημασία τους. Τα ρωσικά κοινωνικά δίκτυα έχουν γεμίσει με εικασίες για μια πιθανή μεταβίβαση και τα σχόλια δεν είναι κολακευτικά για τον Πούτιν. “Πόσο εκκωφαντικά πήραμε την Κριμαία και πόσο ήσυχα εγκαταλείπουμε τα νησιά” είναι ένα συνηθισμένο μήνυμα που ακούγεται. Ο Πούτιν κατηγορείται για πώληση της ρωσικής γης επειδή το καθεστώς του κακοδιαχειρίστηκε τα απροσδόκητα κέρδη της Ρωσίας από τις υψηλές τιμές του πετρελαίου στη δεκαετία του 2000.
Τους τελευταίους μήνες, ωστόσο, ο Πούτιν φαίνεται να έχει συμφιλιωθεί με τη μείωση του ποσοστού αποδοχής του. Δεν έλαβε υπόψη την κοινή γνώμη όταν προχώρησε σε μια πολύ αντηδημοφιλή αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης. Η απουσία σοβαρών διαμαρτυριών πρέπει να τον έχει πείσει ότι μπορεί να προχωρά σε αντιλαϊκές αποφάσεις κατά τη, σύμφωνα με το ρωσικό σύνταγμα, τελευταία του θητεία, εκτός αν θέλει να επιχειρήσει να επιστρέψει μετά από έξι χρόνια απουσίας.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα διαπραγματευτεί σκληρά για τα νησιά. Την Κυριακή, ο υπεύθυνος Τύπου του Πούτιν Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε ότι το γεγονός ότι η Ρωσία δέχεται τη δήλωση του 1956 ως βάση για διαπραγματεύσεις δεν σημαίνει “αυτόματη μεταφορά οποιωνδήποτε εδαφών”. Η Ρωσία πιθανότατα θα συζητήσει την παράδοση των νησιών χωρίς να χάσει την κυριαρχία τους, στη βάση μίας κοινής συμφωνίας για τη διακυβέρνησή τους. Θα υπάρξουν επίσης απαιτήσεις για αυστηρές εγγυήσεις ότι οι ΗΠΑ θα απομακρυνθούν από τα νησιά και ότι ορισμένα ιαπωνικά επενδυτικά σχέδια και ενεργειακές συμφωνίες θα ακολουθήσουν τη συνθήκη ειρήνης.
Το εάν ο Άμπε μπορεί να επιβιώσει από οποιεσδήποτε από τις ρωσικές απαιτήσεις είναι αβέβαιο: Μπορεί να αναβάλει επ’ αόριστον τις διαδικασίες, αν η συμφωνία δεν μοιάζει να του φέρνει μία σαφή νίκη. Ωστόσο, γνωρίζοντας πόσο δύσκολο μπορεί να είναι, ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας συμφώνησε να επιταχύνει τις συνομιλίες και να πραγματοποιήσει πρόσθετες συναντήσεις με τον Πούτιν. Είναι ακόμα πιθανό να μην καταφέρουν τίποτα – αλλά λιγότερο πιθανό συγκριτικά με οποιαδήποτε προηγούμενη προσπάθεια κατά τη διάρκεια της μακράς προεδρίας του Πούτιν.
Πηγή: capital.gr
