Αν, σε όλους όσους διαβιούν στον Δήμο της Αθήνας, έμπαινε η ερώτηση «πως σας φαίνεται η πόλη;» το μόνο που δε θα μας εξέπληττε θα ήταν η πληθώρα των διαφορετικών απαντήσεων και προσεγγίσεων ως προς την εικόνα της σημερινής Αθήνας. Δύσκολα, όμως, παρόλα αυτά, θα μπορούσαμε να διαφωνήσουμε σε ένα κυρίαρχο στοιχείο που φαίνεται να επικαθορίζει τον χαρακτήρα της τα τελευταία χρόνια. Και αυτό δεν είναι άλλο από τις έντονες αλλαγές που παρατηρούνται, σε όλες σχεδόν τις γειτονιές της, μέσα στην περίοδο των μνημονίων και της οικονομικής κρίσης. Αλλαγές που μπορεί να έχουν ως αφετηρία την οικονομική κατάσταση των ανθρώπων, διαπερνούν, όμως, με ένα αόρατο νήμα όλες τις πτυχές της ζωής στην πόλη και καταλήγουν να διαμορφώνουν τον ίδιο της τον χώρο και τους τρόπους χρήσης του. Αν θέλουμε, λοιπόν, να απαντήσουμε το ερώτημα για την κατάσταση της πόλης μας σήμερα, θα πρέπει πρωτ’απ’όλα να περιγράψουμε τα συνθετικά στοιχεία αυτής της πόλης που δεν είναι άλλα από τους κατοίκους της, την ποιότητα ζωής τους και τη δυνατότητά τους να συμμετέχουν στα κοινά.
Ελεύθεροι Χώροι, Περιβάλλον και Ποιότητα Ζωής
Είναι τρομακτικό το γεγονός ότι σε μια πόλη με το χαμηλότερο συντελεστή πρασίνου ανά κάτοικο, χωρίς πάρκα και παιδικές χαρές, οι λιγοστοί και πολύτιμοι ελεύθεροι δημόσιοι χώροι αποτελούν εκ προοιμίου πεδίο εμπορικής εκμετάλλευσης και εκποίησης από τις εκάστοτε Κυβερνήσεις και Δημοτικές αρχές. Χθες ήταν το Γκάζι, ο Ελαιώνας και το Γουδί, σήμερα η Ακαδημία Πλάτωνος, ο Ποδονίφτης και πλήθος άλλων περιπτώσεων όπου οι αλλεπάλληλες παρεμβάσεις και αναπτυξιακές πιέσεις έχουν σημαντικά υποβαθμίσει την ευρύτερη περιοχή της Αθήνας. Από την άλλη, ότι δεν βγαίνει στο σφυρί υποβαθμίζεται (πχ Λόφος Στρέφη, Πεδίον του Άρεως) δημιουργώντας μια άλλη Αθήνα, παρακμιακή, βρώμικη, με μεγάλη έλλειψη στη δυνατότητα των κατοίκων της να χρησιμοποιήσουν τους ελεύθερους χώρους που ολοένα και μειώνονται. Ένας συνδυασμός που δημιουργεί ένα ασφυκτικό πλαίσιο για την ίδια την κοινωνία που βλέπει συνεχώς την καθημερινότητά της να μαυρίζει μαζί με το περιβάλλον.
Κατοικία
Ένα από τα μεγάλα ζητήματα που αναδεικνύονται ως κυρίαρχα το τελευταίο διάστημα είναι το οικιστικό. Από τη μία πλευρά, και ενώ οι άστεγοι πολλαπλασιάζονται εκθετικά στην πόλη, αυξάνονται οι ήδη χιλιάδες ερημωμένες κατοικίες και τα εγκαταλελειμμένα κτίρια, ενώ από την άλλη, γινόμαστε μάρτυρες μιας επιτάχυνσης των κατασχέσεων και των αναγκαστικών πλειστηριασμών κατοικιών. Η εικόνα αυτή, όσο παράλογη και να φαίνεται, συμβαδίζει με τις επενδύσεις στην αγορά ακινήτων. Με τη διαδικασία του Αστικού Εξευγενισμού (Gentrification) δημιουργείται ένα πλαίσιο συσσώρευσης ακίνητης περιουσίας στα χέρια εταιριών οι οποίες εκμεταλλευόμενες την οικονομική εξαθλίωση υποβαθμίζουν ολόκληρες συνοικίες για να τις εξαγοράσουν και στη συνέχεια να τις «αναβαθμίσουν» μοσχοπουλώντας τες. Ταυτόχρονα, και ειδικά στις περιοχές του ιστορικού κέντρου χάνεται ο χαρακτήρας της γειτονιάς και ολόκληρες συνοικίες γίνονται τουριστικές μέσω της ραγδαίας αύξησης των βραχυχρόνιων μισθώσεων που εξωθεί τους κατοίκους σε περιοχές με λιγότερα έξοδα διαβίωσης.
Κοινωνική Συνοχή και Συμμετοχή στα Κοινά
Στις γειτονιές της Αθήνας διεξάγεται καθημερινά μια μάχη επιβίωσης είτε με οικονομικούς, είτε κοινωνικούς είτε με πολιτιστικούς όρους. Κοινωνικές ανισότητες, περιθωριοποίηση, ρατσισμός και ξενοφοβία στην ημερήσια διάταξη. Η αποχή του κόσμου από τα κοινά οδηγεί σε μια πόλη διαιρεμένη σε ευκατάστατες συνοικίες και γκέτο, με πολίτες στην πλειοψηφία τους κλεισμένους στον κοινωνικό τους μικρόκοσμο και την μοναξιά της ατομικότητάς τους. Οι Αθηναίοι πολίτες, όσοι κι όσες δηλαδή έχουν τα πολιτικά τους δικαιώματα στην Αθήνα και άρα αποφασίζουν έστω κατ’ εκπροσώπηση για την ζωή των κατοίκων της Αθήνας, με αυξητικό ρυθμό αποχώρησης (σε σχέση με παλιότερες εποχές), δεν κατοικούν πλέον στην Αθήνα. Παράλληλα η μεγάλη συγκέντρωση μεταναστών και προσφύγων στην Αθήνα σε συνθήκες απόλυτης αβεβαιότητας για το μέλλον τους, δημιουργεί ένα σύνολο κατατρεγμένων ανθρώπων οι οποίοι προσπαθούν να επιβιώσουν, να εργαστούν, να στείλουν τα παιδιά τους σχολείο, μη έχοντας κανέναν απολύτως λόγο για την περιοχή τους. Όλα τα παραπάνω έρχονται να συνδεθούν με την ίδια την διάρθρωση του Δήμου της Αθήνας. Τα επτά Κοινοτικά Συμβούλια δεν έχουν κανένα αποφασιστικό ρόλο και υποβαθμίζονται συνεχώς. Οι αποφασιστικές αρμοδιότητες συγκεντρώνονται όλο και περισσότερο στον ίδιο τον Δήμαρχο ή σε επιτροπές παρά του Δημοτικού Συμβουλίου. Ακόμα και η είσοδος κατοίκου στην υποτιθέμενη ανοιχτή συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου απαιτεί πρόσκληση! Οι κάτοικοι, λοιπόν, της Αθήνας, είτε έχουν πολιτικά δικαιώματα, είτε όχι, δεν έχουν κανέναν ουσιαστικό ρόλο στην πολιτική που ασκείται στη ζωή τους. Για τον Δήμο, είναι αόρατοι.
Διεκδικώντας την πόλη που θέλουμε
Τα όσα προαναφέρθηκαν δεν αποτελούν παρά κάποιους βασικούς πυλώνες προβληματισμού. Τα προβλήματα για την Αθήνα είναι δυστυχώς υπερπολλαπλάσια, δεν εμφανίστηκαν την τελευταία περίοδο και εντάσσονται σε μια σειρά από τομείς και δομές του Δήμου. Τέτοια παραδείγματα είναι τα σχολικά συγκροτήματα, τα υγειονομικά κέντρα, οι δημοτικές υπηρεσίες, η υποστελέχωση και η ελαστική εργασία σε αυτές, τα υπέρογκα δημοτικά τέλη για τους κατοίκους και πολλά άλλα. Υπάρχει, όμως και η άλλη πτυχή που μας υπενθυμίζει πως κάθε αλλαγή εμπεριέχει και την διαλεκτική της αναίρεσής της. Έτσι, τη τελευταία περίοδο βγαίνει ολοένα και περισσότερο από την αφάνεια και η άλλη πλευρά της πόλης. Η πλευρά που αντιστέκεται, αυτοοργανώνεται, δίνει χρώμα, και αναδιαμορφώνει τις κοινωνικές σχέσεις στον σύγχρονο αστικό ιστό. Πολιτικές πρωτοβουλίες που δεν συμβιβάστηκαν με τη μίζερη λογική της μνημονιακής και Καλλικρατικής διαχείρισης, δημοκρατικές συλλογικότητες που πετυχαίνουν καθημερινές νίκες, δομές αλληλεγγύης που ξαναδίνουν νόημα στη λέξη «κοινότητα», μικρές πολιτιστικές ομάδες που ενεργοποιούν μεγάλα ακροατήρια. Για εμάς όλος αυτός ο κόσμος αποτελεί το κρυφό πλούτο αυτής της πόλης που την κάνει μοναδική σε σχέση με τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ως προς το πεδίο της δημιουργίας, της αντιπαράθεσης, της δυναμικής.
Συναντηθήκαμε για πρώτη φορά αρχές του ’16. Αρκετοί γνωριζόμασταν από παλιά και με άλλους βρεθήκαμε πρώτη φορά. Άλλοι είναι εκλεγμένοι σε Συμβούλια του Δήμου και των Κοινοτήτων του και άλλοι προέρχονταν από τοπικά κινήματα. Πάντα, όμως, μας ένωνε το νήμα της «απέναντι όχθης» – αυτής που δεν συμβιβάζεται, που επιμένει και αγωνίζεται. Δυόμιση χρόνια δράσης και διεκδικήσεων στην Αθήνα καταφέραμε πολλά, αλλά δεν είναι σε καμία περίπτωση αρκετά. Βοηθήσαμε να ακουστεί ξανά η φωνή κατοίκων και συλλογικοτήτων μέσα στα Κοινοτικά και στο Δημοτικό Συμβούλιο. Αγωνιστήκαμε για το δικαίωμα των κατοίκων στα αυτονόητα, από την καθαριότητα και τους παιδικούς σταθμούς, μέχρι την παιδική χαρά, το πάρκο και το ίδιο καθ’αυτό το δικαίωμα στην κατοικία. Προσπαθήσαμε να καταδείξουμε τα μελλοντικά σχέδια για την Αθήνα και αμυνθήκαμε απέναντι σε κάθε προσπάθεια δήθεν αναβάθμισης από επενδυτές «ευγενών προθέσεων», που θα κατέστρεφε ολοκληρωτικά ολόκληρες περιοχές. Σήμερα, κλείνουμε έναν κύκλο. Έναν κύκλο άμυνας κι αντιστάσεων, εναν κύκλο ενημέρωσης τόσο δικής μας όσο και των κατοίκων, έναν κύκλο έμπνευσης και δράσης.
Ταυτόχρονα, όμως, ανοίγουμε τον επόμενο κύκλο μας. Κι ευελπιστούμε αυτό τον κύκλο να τον χαράξουμε όλοι κι όλες μαζί. Για να σχεδιάσουμε κοινές δράσεις και συλλογικές αντιστάσεις. Για να οικοδομήσουμε τα μελλοντικά μετωπικά εγχειρήματα που θα αποτελέσουν το αντίπαλο δέος στις κυρίαρχες επιλογές, θα τις αμφισβητήσουν και θα τις ακυρώσουν αναδεικνύοντας τις αντιφάσεις και τις καταπιεστικές όψεις τους. Που θα μπορούν να συνδιαλέγονται με ευρύτερες μάζες δημιουργώντας συνειδητοποίηση της κοινωνικής πραγματικότητας με αληθινούς όρους. Που θα αναπτύσσουν σχέσεις και θα ξεπερνάνε διαχωρισμούς που επιβάλλει η κυρίαρχη τάξη στέλνοντας σε όλους το μήνυμα της αξιοπρέπειας, της αντίστασης και της διεκδίκησης μιας άλλης καθημερινότητας για την Αθήνα αλλά και κάθε πόλη. Που θα μπορέσουν να οραματιστούν και να διεκδικήσουν την Αθήνα των κατοίκων της.
Με απαρχή, λοιπόν, τις 10 Ιούνη, καλούμε κάθε άτομο και συλλογικότητα της Αθήνας που συμμερίζεται αντίστοιχους προβληματισμούς σε διαρκή ανοιχτό διάλογο και προβληματισμό, καλούμε σε απο κοινού συγκρότηση μιας νέας δημοτικής κίνησης.
Για να ζωγραφίσουμε ξανά την εικόνα αυτής της πόλης με τα δικά μας χρώματα.
Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων
Ακαδημίας 50
Κυριακή 10 Ιούνη, 11.00
Πρωτοβουλία για τη συγκρότηση Δημοτικής Κίνησης στην Αθήνα από την ομάδα Πόλης Ξεκίνημα
