Η κυβέρνηση Μπάιντεν εργάζεται εντατικά για να διαμορφωθεί ένας ευρωπαϊκός συνασπισμός που θα αποτρέψει μια ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Οι ηγέτες των συμμαχικών χωρών λένε αυτά που πρέπει να πουν, αλλά αν τους ακούσει κάποιος προσεκτικά θα καταλάβει ότι η απελπισία πλανιέται πάνω από το εγχείρημα.
Η Ουάσιγκτον ξέρει ότι καμιά ευρωπαϊκή δύναμη δεν είναι διατεθειμένη να πολεμήσει για χάρη της Ουκρανίας, και οι Ευρωπαίοι με τη σειρά τους γνωρίζουν πως ούτε οι ΗΠΑ θέλουν να εμπλακούν σε μια πολεμική σύρραξη.
Ο πρόεδρος της Ρωσίας δεν θέλει να καταλάβει τη γείτονα χώρα – εάν ήθελε, δεν θα δυσκολευόταν να φτάσει πέρα και από τον ποταμό Δνείπερο που την κόβει στα δύο. Ο Πούτιν θέλει να εξουδετερώσει την Ουκρανία ως ορμητήριο στρατιωτικής απειλής.
Ως εκ τούτου, θέλει την Ουκρανία εκτός ΝΑΤΟ και το ΝΑΤΟ εκτός Ουκρανίας, για να μην μπορεί η Βορειο-Ατλαντική Συμμαχία να εγκαταστήσει βάσεις στα εδάφη της πρώην σοβιετικής δημοκρατίας και να ελαχιστοποιήσει την πιθανότητα στρατιωτικής συνεργασίας μεταξύ Κίεβου και Δύσης.
Το επιτελείο του Μπάιντεν, με επικεφαλής τον υπουργό Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν, εμφανίζεται θαρραλέο υποστηρίζοντας πως ούτε καν θα μπει σε διαδικασία διαπραγμάτευσης για να παράσχει “εγγυήσεις ασφαλείας” στο Κρεμλίνο· στο τέλος, όμως, θα δώσει στον Πούτιν το μεγαλύτερο μέρος όσων ζητάει.
Ασφαλώς, ο Μπάιντεν και οι συνεργάτες του δεν θα παραδεχτούν δημοσίως ότι έκαναν παραχωρήσεις.
Για να κατανοήσουμε γιατί η εκστρατεία εκφοβισμού του Πούτιν μπορεί να “αποδώσει καρπούς”, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μερικά σημεία-κλειδιά για την κατάσταση στην Ουκρανία, στα οποία σπανίως αναφέρονται τα κυρίαρχα ΜΜΕ.
Κανείς στο ΝΑΤΟ δεν θέλει να ενταχθεί το Κίεβο στη Συμμαχία
Μπορεί η ενίσχυση των δεσμών της Ουκρανίας με τη Δύση να βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι όσον αφορά την εξωτερική πολιτική, ωστόσο το διεφθαρμένο και οπισθοδρομικό κράτος του δεν θα πρόσφερε αξιόλογα οφέλη στο ΝΑΤΟ. Ο ουκρανικός στρατός υποχρηματοδοτείται: το Κίεβο ξόδεψε κάτω του 1 δισ. για στρατιωτικούς εξοπλισμούς το 2021, την ώρα που οι γεωπολιτικές συνθήκες το καθιστούν σχεδόν ανυπεράσπιστο.
Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και τη συνεπακόλουθη επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς, τα δυτικά μέλη της Συμμαχίας απέκτησαν αμυντικές δεσμεύσεις προς 12 χώρες της ανατολικής Ευρώπης που δεν είχαν τα στρατιωτικά μέσα για να υπερασπιστούν την κυριαρχία τους. Στην πορεία, το ΝΑΤΟ απορρόφησε τους κραδασμούς από τις πολιτικές διαμάχες των νέων μελών του, γεγονός που έπληξε τη συνοχή του. Το τελευταίο πράγμα που θέλουν σήμερα Λονδίνο, Παρίσι και Ουάσιγκτον είναι να προσθέσουν άλλον έναν αδύναμο “εταίρο” στην υπερ-διευρυμένη Συμμαχία.
Οι Αμερικανοί ψηφοφόροι έχουν βαρεθεί “να σώζουν τον κόσμο”
Η Ουάσιγκτον εδώ και πολλά χρόνια εφαρμόζει το ίδιο μοτίβο: στέλνει στρατεύματα ανά τον κόσμο για να στηρίξει υπό κατάρρευση καθεστώτα. Βιετνάμ, Λίβανος, Σομαλία, Αφγανιστάν, Ιράκ. Τα κράτη πάντοτε κυβερνούνται από διεφθαρμένες ελίτ και οι ΗΠΑ τις –πλείστες φορές– αποτυγχάνουν να εκπληρώσουν την αποστολή τους. Οποιαδήποτε στρατιωτική εμπλοκή των ΗΠΑ στην Ουκρανία θα ήταν μια επανάληψη του γνώριμου σκηνικού και θα απαξίωνε την κυβέρνηση Μπάιντεν στα μάτια των ψηφοφόρων.
Ο τέως πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ είχε εγκαλέσει επανειλημμένα τους Ευρωπαίους συμμάχους ότι δεν “σηκώνουν” ισοβαρώς το φορτίο της κοινής άμυνας και αν εκλεγόταν για μια δεύτερη θητεία πιθανόν να απέσυρε τις ΗΠΑ από τη Συμμαχία. Ο πρόεδρος Μπάιντεν εργάζεται για την ενίσχυση των δεσμών της Ουάσιγκτον με την Ευρώπη, αλλά η εκλογική του βάση είναι αντίθετη –περισσότερο από τους Ρεπουμπλικανούς ψηφοφόρους– σε μια στρατιωτική επέμβαση στο εξωτερικό. Δεν υπάρχει εγχώρια “εκλογική πελατεία” ώστε –για χάρη της– να προχωρήσει σε κάποιου είδους στρατιωτική κίνηση προς υπεράσπιση της ουκρανικής κυριαρχίας: είτε με την αποστολή όπλων είτε με την εγκατάσταση βάσεων.
Η Ρωσία παραμένει μια πυρηνική υπερδύναμη
Όταν τα ΜΜΕ αναφέρονται στο Ουκρανικό, παραβλέπουν την πιο σημαντική παράμετρο όσον αφορά τη στρατιωτική ισχύ της Ρωσίας. Η Μόσχα διαθέτει χιλιάδες πυρηνικές κεφαλές, εκ των οποίων τουλάχιστον 1.550 με βεληνεκές έως τις ΗΠΑ, και πολλές εκατοντάδες ακόμη που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο ευρωπαϊκό πεδίο. Η Ρωσία έχει τη δυνατότητα να εξαφανίσει οποιαδήποτε μητρόπολη της Δύσης μέσα σε λίγες ώρες.
Η κοινή γνώμη έχει εξοικειωθεί απίστευτα με τα όπλα μαζικής καταστροφής θεωρώντας πως δεν θα χρησιμοποιηθούν ποτέ. Ωστόσο, το στρατιωτικό δόγμα της Ρωσίας δεν αποκλείει κάτι τέτοιο, ενώ τα πιο αληθοφανή σενάρια για την κλιμάκωση μιας συμβατικής σύγκρουσης σε πυρηνική εστιάζουν όλα στο πεδίο της ανατολικής Ευρώπης. Η συμμετοχή της Ουάσιγκτον σε ένα διευρυμένο ΝΑΤΟ έχει επεκτείνει τις δεσμεύσεις της για τα πυρηνικά σε απίστευτα μήκη και πλάτη, οπότε μια αντιπαράθεση με τη Ρωσία για χάρη της Ουκρανίας θα ήταν μάλλον επικίνδυνη ιδέα. Άλλωστε, σε καιρούς κρίσης οι άνθρωποι κάνουν παρανοϊκές κινήσεις.
Η Ουκρανία βρίσκεται πολύ κοντά στη ρωσική ενδοχώρα
Εάν ο Πούτιν ήταν ένας αφοσιωμένος δημοκράτης, οι φόβοι του για τις στρατιωτικές απειλές της Δύσης θα ήταν αβάσιμοι. Ο απολυταρχικός Πούτιν, όμως, θεωρεί ότι η χώρα του χρειάζεται ένα “γεωπολιτικό μαξιλάρι” με τη Δύση. Γι’ αυτό και η “Μητέρα Ρωσία” αγκάλιασε ξανά την πολύπαθη Λευκορωσία. Το ενδεχόμενο να εγκατασταθούν ΝΑΤΟϊκές δυνάμεις στην Ουκρανία προκαλεί την αντίδραση της Μόσχας, η οποία δεν διαφέρει και πολύ από την αντίδραση της Ουάσιγκτον όταν η Ρωσία προσπάθησε να εγκαταστήσει πυραύλους στην Κούβα.
Όχι, δεν είναι παράλογο να έχουν παρόμοια αντίδραση. Το Κίεβο απέχει μόλις 469 μίλια από τη Μόσχα· βρίσκεται εντός της “ακτίνας μάχης” των F-35 που δεν μπορούν να εντοπιστούν από τα ρωσικά ραντάρ. Όταν τα εν λόγω μαχητικά αρχίσουν –έως τα τέλη αυτής της δεκαετίας– να φέρουν ΝΑΤΟϊκά πυρηνικά όπλα, θα αποτελούν ένα ισχυρό αποτρεπτικό μέσο για περιφερειακές συγκρούσεις. Παράλληλα, όμως, θα εντείνουν την ανησυχία της Μόσχας για ένα ΝΑΤΟϊκό προληπτικό χτύπημα ενόψει κρίσης. Εύλογο είναι ο Πούτιν να θέλει να κρατήσει τις βάσεις της Συμμαχίας όσο το δυνατόν πιο μακριά.
Ο Πούτιν θα “ανακοπεί” αν μπορεί να παρουσιάσει μια “νίκη”
Κάποιοι παλαιόθεν γνώστες της διπλωματίας και των μυστικών υπηρεσιών προειδοποιούν ότι η ουδετεροποίηση της Ουκρανίας είναι απλώς το πρώτο βήμα στο μεγάλο σχέδιο του Πούτιν για την αναδημιουργία της Σοβιετικής Ένωσης. Ίσως και να ’ναι έτσι. Προς το παρόν, πάντως, το επιτελείο του Μπάιντεν αγωνιά περισσότερο για το πώς θα αποτρέψει μια επικείμενη εισβολή παρά για το τι θα φέρει το μακρινό μέλλον. Εάν ο Πούτιν μπορέσει να παρουσιάσει ως νίκη την ανταπόκριση της Δύσης στα αιτήματά του, τότε θα είναι ικανοποιημένος – για κάποιο διάστημα, έστω.
Εξάλλου, η εισβολή και κατοχή μιας χώρας στο μέγεθος της Ουκρανίας θα κόστιζε και σε χρήμα και σε ανθρώπινες ζωές – και αυτό πριν καν φτάσουμε στις κυρώσεις που αναπόφευκτα θα επιβάλλονταν. Έτσι, ο Μπάιντεν και οι συνεργάτες του μπορούν πιθανόν να “μαστορέψουν” την κατάσταση συναινώντας σιωπηρά στις απαιτήσεις του Πούτιν, χωρίς να είναι σαφείς. Όχι ένταξη στο ΝΑΤΟ, όχι βάσεις, ελάχιστη στρατιωτική βοήθεια. Ο Πούτιν θα μπορεί να βάλει όποιο πρόσημο θέλει σε αυτή την έκβαση, ενώ η αμερικανική κυβέρνηση θα ισχυρίζεται ότι δεν έχουν αναληφθεί επίσημες δεσμεύσεις. Η κρίση θα αποκλιμακωθεί και ο Μπάιντεν θα καταπιαστεί με τα προβλήματα στο εσωτερικό της χώρας, που εν πολλοίς θα καθορίσουν και την τύχη της κυβέρνησής του.
