Μετά από έξι μήνες συζητήσεων μια διεθνής ομάδα 12 διακεκριμένων νομικών που συγκλήθηκε από το Ιδρυμα Stop Ecocide συνέταξε έναν επίσημο ορισμό της οικοκτονίας. Ο ορισμός δημοσιεύτηκε την περασμένη εβδομάδα μαζί με έναν προτεινόμενο νόμο που, εάν θεσπιστεί από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΠ) θα αποτελεί το «πέμπτο έγκλημα» για το οποίο θα μπορούσε να ασκήσει διώξεις το ΔΠΠ, αφού θα μπορούσε να οδηγήσει στο εδώλιο τους υπεύθυνους των πιο κατάφωρων εγκλημάτων κατά του περιβάλλοντος.
Το προσχέδιο ορίζει την οικοκτονία ως τις «παράνομες ή ανεπιθύμητες ενέργειες που διαπράττονται με γνώση ότι υπάρχει σημαντική πιθανότητα να προκληθούν σοβαρές, είτε εκτεταμένες, είτε μακροπρόθεσμες ζημιές στο περιβάλλον από αυτές τις πράξεις». Εάν εγκριθεί από το ΔΠΔ, αυτοί που κατηγορούνται για οικοκτονία θα δικάζονται στο ίδιο δικαστήριο που εκδικάζονται τα εγκλήματα πολέμου, τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, η γενοκτονία και το έγκλημα της επιθετικότητας.
Το νομοσχέδιο ορίζει ως οικοκτόνες πράξεις αυτές που περιλαμβάνουν «απερίσκεπτη παραβίαση» που οδηγεί σε «σοβαρές δυσμενείς αλλαγές, διαταραχές ή βλάβες σε οποιοδήποτε στοιχείο του περιβάλλοντος». Επιπλέον ο προτεινόμενος νόμος αναφέρει ότι το έγκλημα θα μπορούσε να διαπραχτεί οπουδήποτε – από τη βιόσφαιρα της Γης έως το Διάστημα.
Επί του παρόντος οι εταιρείες που προκαλούν οικολογική καταστροφή μέσω της αποψίλωσης των δασών, των εξορύξεων, των γεωτρήσεων πετρελαίου ή άλλων δραστηριοτήτων βιομηχανικής κλίμακας αντιμετωπίζουν συνήθως μόνο οικονομικές κυρώσεις, αφήνοντας ανέγγιχτα τα επικεφαλής στελέχη και άλλους ισχυρούς υπεύθυνους λήψης αποφάσεων δίχως να τους ασκείται ποινική δίωξη. Οι υποστηρικτές της αναγνώρισης της οικοκτονίας αμφισβητούν αυτό το κατεστημένο απειλώντας με την κατάταξή τους μεταξύ των εγκληματιών πολέμου, γεγονός που θα μπορούσε να αποτελέσει ισχυρό αποτρεπτικό παράγοντα για την τέλεση περιβαλλοντικών εγκλημάτων.
Διεθνής λογοδοσία
Εξάλλου οι υποστηρικτές της εκστρατείας Stop Ecocide υποστηρίζουν ότι υπάρχουν πολλά οφέλη όσον αφορά την αναγνώριση του όρου στο διεθνές ποινικό δίκαιο. Αυτά περιλαμβάνουν την επέκταση της διεθνούς λογοδοσίας και της αποτροπής, την ενίσχυση των δικαιωμάτων της φύσης, την πρόσβαση σε αποζημιώσεις και τη βελτιωμένη κατανόηση του κοινού σχετικά με την κλίμακα και το εύρος της οικολογικής κρίσης.
Ωστόσο υπάρχει ακόμη αρκετός δρόμος. Η δημοσίευση του βασικού κειμένου του νόμου αποτελεί μόνο το πρώτο βήμα. Πλέον οποιοδήποτε από τα 123 κράτη-μέλη του ΔΠΔ μπορεί να το προτείνει ως τροποποίηση του καταστατικού του δικαστηρίου, γνωστό ως Καταστατικό της Ρώμης. Μόλις συμβεί αυτό η ετήσια συνέλευση του δικαστηρίου θα διεξαγάγει ψηφοφορία σχετικά με το εάν η τροποποίηση μπορεί να εξεταστεί για μελλοντική θέσπιση. Εάν αυτό επιτευχθεί, τα κράτη- μέλη πρέπει στη συνέχεια να εξασφαλίσουν την πλειοψηφία των δύο τρίτων για να εγκρίνουν το σχέδιο νόμου στο Καταστατικό της Ρώμης. Στη συνέχεια κάθε μέλος μπορεί να το επικυρώσει και να το εφαρμόσει στη δική του εθνική δικαιοδοσία. Η όλη διαδικασία θα μπορούσε να επιτευχθεί εντός τεσσάρων έως πέντε ετών.
Παρ’ όλο που η υιοθέτηση του σχεδίου νόμου δεν είναι εγγυημένη, η δημοσίευσή του σηματοδοτεί ένα σημαντικό ορόσημο στον αγώνα για την ποινικοποίηση των χειρότερων οικολογικών αδικημάτων και την τοποθέτησή τους δίπλα στις φρικαλεότητες διεθνούς κύρους. Η προέλευση της εκστρατείας για την οικοκτονία ξεκινά από το 1970, όταν ένας βοτανολόγος στις ΗΠΑ χρησιμοποίησε για πρώτη φορά το «ecocide» για να περιγράψει το εφιαλτικό αποτέλεσμα της απόφασης του αμερικανικού στρατού να χρησιμοποιήσει ισχυρά τοξικά ζιζανιοκτόνα, όπως τον «Πορτοκαλί Παράγοντα» στα δάση κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ, που οδήγησε σε καρκίνους, συγγενείς ανωμαλίες και περιβαλλοντική καταστροφή. Εκτοτε υψηλόβαθμα πρόσωπα όπως ο Πάπας Φραγκίσκος και η Γκρέτα Τούνμπεργκ, καθώς και πολιτικοί ηγέτες στο Βέλγιο, τη Φινλανδία, τη Γαλλία και το Λουξεμβούργο, άρχισαν να ζητούν την αναγνώριση της οικοκτονίας ως διεθνούς εγκλήματος.
Ενας νόμος για την οικοκτονία είχε τεθεί επί τάπητος εδώ και δεκαετίες, με τον αείμνηστο Σουηδό πρωθυπουργό Ούλοφ Πάλμε να προωθεί την ιδέα στη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το περιβάλλον στη Στοκχόλμη το 1972. Πιο πρόσφατα η οικοκτονία εξετάστηκε για να συμπεριληφθεί στο Καταστατικό του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου που υιοθετήθηκε από τη Διπλωματική Διάσκεψη του ΟΗΕ στη Ρώμη, κάτι που απορρίφθηκε.
Μακρύς δρόμος
Μεγάλη συμβολή για να αναγνωριστεί η οικοκτονία ως έγκλημα κατά της ανθρωπότητας είχε η δεκαετής εκστρατεία της Σκοτσέζας δικηγόρου Πόλι Χίγκινς, μέχρι τον θάνατό της το 2019, η οποία ίδρυσε τη διεθνή καμπάνια «Σταματήστε την Οικολογική Γενοκτονία». Αξίζει να σημειωθεί ότι ο ορισμός και η πρόταση διεθνούς νόμου για την οικοκτονία έρχεται λιγότερο από ένα μήνα μετά από μια πρωτοποριακή υπόθεση στην οποία ένα ολλανδικό δικαστήριο έκρινε την Royal Dutch Shell υπεύθυνη για τη συμβολή της στην αλλαγή του κλίματος.
Πέραν του ότι ο δρόμος είναι μακρύς, η διεθνής αναγνώριση της οικοκτονίας αναμένεται να σκοντάψει σε πολλά εμπόδια και η αντίδραση κάποιων κυβερνήσεων και βέβαια των πολυεθνικών θεωρείται δεδομένη. Αλλωστε ακόμη κι αν η οικοκτονία ποινικοποιηθεί, τα κράτη δεν θα είναι υποχρεωμένα να επικυρώσουν την απόφαση του ΔΠΔ και υπάρχουν πολλά κράτη με βαριά περιβαλλοντικά αποτυπώματα -όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ινδία και η Ρωσία μεταξύ άλλων- που δεν έχουν επικυρώσει το Καταστατικό της Ρώμης.
Πηγή:efsyn.gr