Ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ προ ημερών υπέγραψε προεδρικό διάταγμα που επιβάλλει «το πάγωμα» όλων των περιουσιακών στοιχείων των εταιρειών που συμμετέχουν στην κατασκευή του αγωγού Nord Stream 2, ο οποίος θα επιτρέπει την εξαγωγή ρωσικού πετρελαίου στην Ευρώπη μέσω της Θάλασσας της Βαλτικής. Πρόκειται επομένως για αμερικανική απειλή επιβολής βαρειών ποινών σε μη αμερικανικές εταιρείες, για έργα τους εκτελούμενα έξω από την αμερικανική επικράτεια. Βλέπουμε εδώ όλη την «γοητεία» του υπερεθνικού χαρακτήρα της αμερικανικής νομοθεσίας: Ένας νόμος κομμένος στα μέτρα των αμερικανικών συμφερόντων που μπορεί να έχει συνέπειες διεθνούς εμβέλειας.
Η ελβετική εταιρεία Allseas διέκοψε αμέσως τις εργασίες της και το μέλλον του αγωγού έδειχνε αβέβαιο. Το σύνολο των σημαντικών επιχειρήσεων που έχουν επενδύσει σε αυτό το έργο δραστηριοποιούνται επίσης και στις ΗΠΑ και επομένως η απειλή των κυρώσεων τις παραλύει. Δυο Αμερικανοί γερουσιαστές, ο Τεντ Κρουζ και ο Ρον Τζόνσον είχαν ειδοποιήσει τον γενικό διευθυντή της Allseas να σταματήσει αμέσως τις εργασίες και να αφήσει τον αγωγό ανολοκλήρωτο. Τον τρομοκράτησε με την απειλή ότι εάν αποτολμούσε να τελειώσει τον αγωγό η επιχείρησή του θα ριψοκινδύνευε την χρεωκοπία.
Η δολαριοποίηση της διεθνούς οικονομίας και η επιβεβαίωση της υπερεθνικής ισχύος της αμερικανικής νομοθεσίας καθιστούν αυτήν την απειλή αξιόπιστη. Πολύ προ της εκλογής του Προέδρου Τραμπ, πολλές ευρωπαϊκές εταιρείες είχαν καταδικαστεί σε βαρύτατες οικονομικές ποινές, που κατά τα τελευταία δέκα χρόνια έφτασαν τα 40 δισεκατομμύρια δολάρια. Υπενθυμίζουμε ότι η γαλλική τράπεζα BNP (επί προεδρίας Ομπάμα) είχε καταδικαστεί σε πρόστιμο εννέα δισεκατομμυρίων για τις συναλλαγές της με το Σουδάν και το Ιράν.
Αυτή η απόφαση οφείλεται κατ΄ επίφαση στο να μην ενισχυθεί η Ρωσία, που είναι ένοχη για την προσάρτηση της Κριμαίας. Η Ρωσία, που εξαρτάται κατά τα 2/3 από τις εξαγωγές ενεργειακών πρώτων υλών για την απόκτηση διεθνούς συναλλάγματος, είναι πράγματι το πρώτο θύμα. Αλλά πλήττεται επίσης η Γερμανία, η οποία θα ήταν ο κύριος παραλήπτης του φυσικού αερίου,. Η Καγκελάριος Μέρκελ έχει καταγγείλει την εξωτερική ανάμειξη στις εσωτερικές υποθέσεις της Γερμανίας. Θα προχωρήσει όμως πέραν αυτών των ρητορικών διαμαρτυριών;
Ο αγωγός Nord Stream 2 παρακάμπτει τις Βαλτικές Χώρες, την Πολωνία και την Ουκρανία, χώρες προσκολλημένες στις ΗΠΑ. Η αμερικανική πρεσβεία στην Γερμανία δεν δίστασε να παρουσιάσει αυτό το μέτρο ως φίλο-ευρωπαϊκό. Αλλά πίσω από αυτήν την απόφαση κρύβεται κυρίως η επιδίωξη της Ουάσιγκτον να μπορεί εύκολα να εξάγει στην Ευρώπη το δικό της πετρέλαιο και το σχιστολιθικό αέριο, όσο και αν είναι ακριβότερα από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν επομένως την απειλή των κυρώσεων για την προώθηση των οικονομικών συμφερόντων τους. Και κυρίως για να επιβάλλουν τις αποφάσεις τους σε άλλες χώρες, τόσο ανταγωνιστικές όσο και συμμάχους και να στερήσουν τις άλλες χώρες από το δικαίωμα να παίρνουν κυρίαρχα τις αποφάσεις τους.
Μετά την απαγόρευση της αγοράς πετρελαίου από το Ιράν, τις απειλές κατά των επενδύσεων στην Κούβα, έχουμε μιαν νέα θεμελιώδη παραβίαση της κυριαρχίας των ευρωπαϊκών χωρών.
Υπάρχει μια κεφαλαιώδης αντίφαση ανάμεσα στο να είσαι μέλος της ίδιας συμμαχίας και να σε λογαριάζει τόσο ελάχιστα ο ηγέτης της σημαντικότερης χώρας της συμμαχίας.
Καμιά χώρα δεν πλήττει βαρύτερα σήμερα την κυριαρχία των χωρών της Ευρώπης από τον Αμερικανό σύμμαχό τους. Επί πόσον καιρό ακόμη οι ευρωπαϊκές χώρες θα ανεχθούν αυτήν την κατάσταση;
Ουσιαστικά οι Αμερικανοί υιοθετούν τώρα την αρχή της «περιορισμένης κυριαρχίας», που είχε εισαγάγει το Μπρέζνιεφ (επικεφαλής της Σοβιετικής Ένωσης) το 1968 για την Τσεχοσλοβακία και γενικότερα για τις χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Ο Εμμανουέλ Μακρόν διακήρυξε ότι το ΝΑΤΟ έχει υποστεί «εγκεφαλική νέκρωση.» Είναι, στην πραγματικότητα, μια αισιόδοξη άποψη. Το ΝΑΤΟ είναι πάντοτε πολύ ζωντανό και μάλιστα πολύ εξαναγκαστικό, αλλά δεν παίζει πλέον τον ρόλο του προστάτη, μέσω ΗΠΑ, των Ευρωπαίων. Διαδραματίζει τον ρόλο του στρατηγικού ευνουχιστή των ευρωπαϊκών φιλοδοξιών.
Ήρθε πράγματι η ώρα για τους Ευρωπαίους να βγουν από την κατάσταση στρατηγικής υπνοβασίας που τους οδηγεί να μην αντισταθούν στους Αμερικανούς, σε αντάλλαγμα της προστασίας τους από μιαν απειλή, χθες σοβιετική και πράγματι υπαρκτή, σήμερα Ρωσική και τεχνητά φουσκωμένη, για να διατηρεί τον αυτοκρατορικό έλεγχο των Ευρωπαίων.
*pascalboniface.com/Réseau International/28 décembre 2019
*Μετάφραση: Μιχαήλ Στυλιανού
***Ο Πασκάλ Μπονιφάς είναι Γάλλος Πολιτειολόγος, ιδρυτής και διευθυντής του Ινστιτούτου των Διεθνών και Στρατηγικών Σχέσεων, (l’Institut de relations internationales et stratégiques (IRIS)
