«Ένα ελβετικό ρολόι» γράφει μια γιγαντοαφίσα στο αεροδρόμιο της Γενεύης «δεν λέει την ώρα, λέει μια ιστορία». Η τελευταία ιστορία, όμως, που είχαν να διηγηθούν οι ωρολογοποιοί της Ελβετίας ήταν ότι είδαν τις εξαγωγές τους προς το Χονγκ Κονγκ να καταρρέουν κατά 30% λόγω της συνεχιζόμενης κοινωνικής κρίσης.
Αρκετές ακόμη ευρωπαϊκές βιομηχανίες, όπως αυτή του τουρισμού, παρακολουθούν τις δραστηριότητές τους να κλονίζονται στην ημι-αυτόνομη περιοχή της Κίνας.
Το πραγματικό πρόβλημα βέβαια δεν σχετίζεται με την οικονομική δυσπραγία στο Χονγκ Κονγκ και τις επιπτώσεις που αυτή επιφέρει στο διμερές εμπόριο, αλλά στο γεγονός ότι οι εξελίξεις στην περιοχή θα μπορούσαν να αποτελέσουν τον πυροκροτητή μιας γενικευμένης κρίσης στις διεθνείς χρηματαγορές.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το κινεζικό νόμισμα, αλλά και τα αμερικανικά features υποχώρησαν αισθητά (και μάλιστα εν μέσω ενός χρηματιστηριακού ράλι) όταν το αμερικανικό Κογκρέσο πέρασε στις 19 Νοεμβρίου ένα νέο νομοσχέδιο «για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία στο Χονγκ Κονγκ». Το νομοσχέδιο, εκφράζει την στήριξη της Ουάσιγκτον στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις. Το γεγονός ότι το Πεκίνο αντέδρασε απειλώντας ότι θα «λάβει κάθε απαιτούμενο μέτρο για να διασφαλίσει την εθνική κυριαρχία, την ασφάλεια και την οικονομική ανάπτυξη της χώρας» ήταν αρκετό για να προκαλέσει ένα μίνι πανικό στις διεθνείς χρηματαγορές.
Ο σημαντικότερος λόγος για τον οποίο οι εξελίξεις στο Χονγκ Κονγκ θα μπορούσαν να προκαλέσουν μια παγκόσμια οικονομική κρίση είναι ότι το νομοσχέδιο χτυπά την καρδιά του μηχανισμού που χρησιμοποιεί η Κίνα για τις εμπορικές και τραπεζικές συναλλαγές της με τον υπόλοιπο κόσμο. Το ψήφισμα προβλέπει την έκδοση ετήσιας έκθεσης που θα κρίνει αν το Πεκίνο σέβεται την πολιτική ανεξαρτησία του Χονγκ Κονγκ. Σε διαφορετική περίπτωση θα τερματίσει το ειδικό εμπορικό καθεστώς που απολαμβάνει η περιοχή.
Για να καταλάβουμε τι σημαίνει αυτό, θα πρέπει να φανταστούμε το Χονγκ Κονγκ σαν έναν μετασχηματιστή ηλεκτρικού ρεύματος. Όπως εξηγούσε ο Χο Φουνγκ Χανγκ, καθηγητής πολιτικής οικονομίας στο πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς, το Χονγκ Κονγκ «επιτρέπει στην κλειστή κινεζική οικονομία να λειτουργεί χωρίς προβλήματα σε ένα παγκόσμιο οικονομικό σύστημα όπου ακόμη κυριαρχεί το δολάριο». Ο «μετασχηματιστής», δηλαδή, κάνει το κατ’ όνομα κομμουνιστικό σύστημα της Κίνας συμβατό με τον καπιταλισμό.
Το γεγονός αυτό επιτυγχάνεται για δυο λόγους. Ο πρώτος είναι ότι το Χονγκ Κονγκ, σε αντίθεση με την Κίνα, αναγνωρίζει την ιδιωτική περιουσία. Ο δεύτερος είναι ότι το νόμισμά του (που είναι προσδεδεμένο στο δολάριο), είναι μετατρέψιμο έναντι του κινεζικού Γουάν, το οποίο όμως δεν είναι ελεύθερα μετατρέψιμο έναντι του δολαρίου. Η Κίνα δηλαδή παρακολουθεί τις διακυμάνσεις στις διεθνείς αγορές συναλλάγματος δια μέσω του νομίσματος του Χονγκ Κονγκ.
Με αυτό τον τρόπο το Χονγκ Κονγκ λειτουργεί σαν μια off shore της Κίνας. Όπως εξηγεί ο Χο Φουνγκ Χανγκ, το 70% των άμεσων ξένων επενδύσεων που καταλήγουν στην Κίνα περνούν μέσα από την ημιαυτόνομη επαρχία. Παράλληλα τα κεφάλαια του χρηματιστηρίου του Χονγκ Κονγκ αποτελούνται κατά 60% από κινεζικές εταιρείες, οι οποίες αποκτούν έτσι πρόσβαση στις διεθνείς αγορές.
Το γεγονός αυτό εξηγεί γιατί η Κίνα δεν έχει καταφύγει ακόμη σε κάποιου είδους στρατιωτική επιχείρηση (τύπου πλατείας Τιενανμέν) για να καταστείλει τις κινητοποιήσεις, αφού φοβάται μήπως διαταράξει το ειδικό καθεστώς της περιοχής. Το ίδιο γεγονός όμως εξηγεί γιατί οι ΗΠΑ ρίχνουν συνεχώς λάδι στη φωτιά της κοινωνικής έκρηξης επιχειρώντας να προκαλέσουν μια ακόμη πολύχρωμη επανάσταση. Ενώ δηλαδή οι κάτοικοι του Χονγκ Κονγκ έχουν χίλιους πραγματικούς λόγους να εξεγείρονται απέναντι στο καθεστώς της Κίνας, ο αγώνας τους μετατρέπεται όλο και συχνότερα σε ένα όπλο των ΗΠΑ στον εμπορικό πόλεμο με την Κίνα.
Εκμεταλλευόμενο αυτές τις εξελίξεις το ψήφισμα του Κογκρέσου στέλνει ένα σαφές μήνυμα στο Πεκίνο ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να το αποκλείσει από το βασίλειο του δολαρίου. Δεδομένου μάλιστα ότι οι υπόλοιπες οικονομίες της Δύσης ακολουθούν το ειδικό εμπορικό καθεστώς που έχουν αναγνωρίσει οι ΗΠΑ για το Κονγκ Κονγκ, οποιαδήποτε διαταραχή θα μπορούσε να σημάνει αποκλεισμό της Κίνας από το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Μέχρι στιγμής ο πρόεδρος Τραμπ δεν φαίνεται να στηρίζει μια τόσο επιθετική γραμμή. Καθώς όμως το νομοσχέδιο απολαμβάνει ομόφωνη στήριξη στο Κογκρέσο και στη Γερουσία, θεωρητικά μπορεί να γίνει νόμος ακόμη και αν ο πρόεδρος επιχειρήσει να το μπλοκάρει με βέτο. Υπό μια έννοια είναι σαν ένα βομβαρδιστικό εφοδιασμένο με πυρηνικές βόμβες το οποίο κανένας δεν μπορεί να σταματήσει γιατί έχει διακόψει την επικοινωνία του με το κέντρο επιχειρήσεων.
Σε ένα παγκόσμιο οικονομικό σύστημα που περιμένει ακόμη και μια ασήμαντη αφορμή για να τιναχτεί στον αέρα, το Χονγκ Κονγκ είναι μια πραγματική βόμβα μεγατόνων.
