«Δεν είναι μόνο ο δολοφόνος του Παύλου… είναι ποιος του όπλισε το χέρι…Πιστεύω πως όπως χειρίστηκε την κατάσταση ο ίδιος ο Παύλος, δεν μπορούσαν οι Αρχές να κάνουν πίσω. Ούτε να βάλουν τη δικογραφία στο συρτάρι. Οπότε άρχισε να ξετυλίγεται το κουβάρι. Όχι μόνο της δολοφονίας του Παύλου, αλλά και της δράσης της Χρυσής Αυγής»
«Εμείς οι γονείς του δεν θα βρούμε ποτέ δικαίωση. Για τον υπόλοιπο κόσμο, για την κοινωνία, ναι, αν καταδικαστεί η Χρυσή Αυγή θα είναι μία δικαίωση»
Την αναζήτησα στην αχανή αίθουσα του Εφετείου Αθηνών. Κόσμος λιγοστός, συνάδελφοι δημοσιογράφοι ακόμα λιγότεροι. Περισσότεροι οι αστυνομικοί… Η Μάγδα Φύσσα εκεί. Τα μαύρα ρούχα της έρχονται σε αντίθεση με το κόκκινο χρώμα της καρέκλας που κάθεται. Παρακολουθεί, με ιδιαίτερη προσοχή, τα αναγνωστέα. Αυτά, δηλαδή, που διαβάζονται από τη δικαστική έδρα και αποτελούν ατράνταχτα στοιχεία της εγκληματικής δράσης της Χρυσής Αυγής. Η μια μαρτυρία πιο συγκλονιστική από την άλλη. Γεγονότα από το 2010. Επιθέσεις σε μετανάστες, ως επί το πλείστον. Και σκέφτομαι: «Πώς αντέχει αυτή η γυναίκα, αυτή η μάνα; Κάθε μια νέα μαρτυρία, μια ακόμα μαχαιριά στο στήθος της. Σαν αυτή τη μαχαιριά που της έμπηξαν στην καρδιά, όταν δολοφονούσαν τον μοναχογιό της, Παύλο, εκείνο το βράδυ της 17ης Σεπτεμβρίου 2013».
Δεν άργησε να μου δώσει η ίδια την απάντηση, όταν λίγο μετά, στο διάλειμμα της δίκης, βγήκε έξω από την αίθουσα. Κι άδραξα την ευκαιρία να της μιλήσω…
«Είστε παρούσα γιατί το νιώθετε ως χρέος σας; Όπως πηγαίνετε στον τάφο του Παύλου σας, έρχεστε και στη δίκη;» την ρωτώ. «Αρχικά ναι, έτσι ξεκίνησε. Έτσι το είδα. Κι έτσι το βλέπω ακόμα, δηλαδή. Ότι είναι μια υποχρέωσή μου, ένα χρέος απέναντι στον Παύλο. Είναι όμως και ένα χρέος δικό μου. Πρέπει να είμαι εκεί, και για τον Παύλο αλλά και για την Πολιτική Αγωγή που έχει κάνει τόσο αγώνα. Έχουν υποστεί τρομοκρατία, έχουν κτυπηθεί τα παιδιά της Πολιτικής Αγωγής… Δεν έχουν περάσει και λίγα όλο αυτό το διάστημα. Νιώθω ότι πρέπει να είμαι εκεί και για αυτά τα παιδιά που αγωνίζονται. Αλλά πάνω από όλα, για τον Παύλο και για μένα», μου απαντά. Και η αλήθεια των λόγων της συναντά την βουρκωμένη ματιά της.
Τρία και κάτι χρόνια τώρα διεξάγεται η δίκη της Χρυσής Αυγής. Η καταδίκη των δολοφόνων του γιου της, η καταδίκη της ίδιας της ηγεσίας της Χρυσής Αυγής είναι το ζητούμενο για τη Μάγδα Φύσσα. Τη γυναίκα που έκανε τον πόνο της δύναμη. Τα δάκρυά της όπλα, για να πολεμήσει το «έκτρωμα που εξαπλώνεται όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη. Και στην Κύπρο. Και δεν της αξίζει της Κύπρου…» όπως μου λέει. «Έτσι ξεκινήσαμε. Και σε αυτό στοχεύουμε. Στην καταδίκη. Δεν είναι ο δολοφόνος μόνο… Είναι ποιος του όπλισε το χέρι. Δεν ήταν μόνος του εκείνο το βράδυ ο δολοφόνος. Ήταν ένα ολόκληρο τάγμα εκεί. Και μαχαίρωσε τον Παύλο. Έτσι απλά. Μεταξύ των δύο δεν είχε προηγηθεί τίποτα. Ούτε προκλήθηκε τίποτα. Είναι η μέθοδος, είναι ο τρόπος με τον οποίο έχουν εκπαιδευτεί. Γι’ αυτό λέω δεν είναι μόνο ο δολοφόνος. Είναι όλοι. Από εκεί ξεκινάει. Και από ό,τι έχουμε δει από τα αποδεικτικά στοιχεία, καμία κίνηση γίνεται χωρίς να το ξέρει ο Αρχηγός».
Αυτή η γυναίκα έχει έρθει πρόσωπο με πρόσωπο με τους δολοφόνους του γιου της. Κι έχει προκληθεί τόσες φορές από αυτούς που διέταξαν και ολοκλήρωσαν το έγκλημά τους. Πόση δύναμη πρέπει να έχει αυτή η μάνα; «Ναι, δυστυχώς ναι. Στις αρχές αυτής της δίκης έγιναν αυτά που λέτε, αυτή η πρόκληση που περιγράφετε».
Τι βλέπετε στα μάτια τους; Θράσος, περισσότερο; ρωτώ. «Απανθρωπιά. Αυτό βλέπω. Δεν υπάρχει ίχνος ανθρωπιάς πάνω τους. Όλα τα κακά στοιχεία που μπορεί να έχει ένας άνθρωπος, που μπορεί να βγάλει ένας άνθρωπος, τα βλέπεις επάνω τους. Ίχνος μετάνοιας… Αντιθέτως, καμαρώνουν. Έχουν απέναντί τους τη μάνα που γέννησε αυτό το παλικάρι… Έχω την αίσθηση ότι δεν φτάνει ότι τον σκότωσαν, ότι τον δολοφόνησαν, έχουν ακόμα μένος μαζί του. Γιατί δεν δείλιασε. Γιατί δεν περίμεναν ότι θα πάρει τέτοια διάσταση η δολοφονική τους πράξη», μου απαντά. Και εξηγεί: «Με τη δολοφονία του Παύλου, χάσαμε το παιδί μας. Όμως η δολοφονία του Παύλου μας ήταν καταπέλτης για αυτούς. Δεν περίμεναν ότι θα εξελιχθούν έτσι τα πράγματα. Αν το φαντάζονταν δεν θα το έκαναν. Αλλά κάποιος τους είχε δώσει πολλή δύναμη. Ήταν απόλυτα σίγουροι ότι δεν θα γίνει τίποτα. Θα ήταν άλλη μία δολοφονία, όπως του Σαχζάτ Λουκμάν, από το Πακιστάν, τις 17 του Γενάρη το 2013. Αυτό που κάνει τη διαφορά, αυτό που τους έφερε στο δικαστήριο, είναι το πώς χειρίστηκε ο Παύλος την κατάσταση. Γι’ αυτό και φτάσαμε εδώ που φτάσαμε. Να δικάζεται η Χρυσή Αυγή. Για μένα, και γνωρίζω το παιδί μου, είμαι σίγουρη για το πώς κινήθηκε. Είμαι εκατό τα εκατό σίγουρη ότι ναι μεν μπορεί να μην ήξερε τι θα συμβεί το βράδυ εκείνο, αλλά η απόφασή του να παραμείνει σε αυτό το σημείο, στο κεντρικό σημείο και να μην τρέξει, το να μην κρυφτεί, να μην φύγει μέσα σε στενά, ήταν συνειδητή. Πέραν του ότι δεν ήταν στο χαρακτήρα του να τρέξει. Θα σκέφτηκε, όμως, ότι εκεί θα ήταν πιο δύσκολα τα πράγματα για αυτούς να κάνουν κάτι. Ήταν βέβαια και η Αστυνομία εκεί, αλλά πού να γνώριζε το παιδί μου πως η Αστυνομία ήταν μαζί τους…»
Για τη Μάγδα Φύσσα ένα είναι σίγουρο: «Πιστεύω πως όπως χειρίστηκε την κατάσταση ο ίδιος ο Παύλος, δεν μπορούσαν οι Αρχές να κάνουν πίσω. Ούτε να βάλουν τη δικογραφία στο συρτάρι. Οπότε άρχισε να ξετυλίγεται το κουβάρι. Όχι μόνο της δολοφονίας του Παύλου, αλλά και της δράσης της Χρυσής Αυγής». Και αυτό ικανοποιεί τη Μάγδα Φύσσα, που ως μάνα, που ξέρει τον πόνο και τον ζει, δεν μπορεί να μην σκεφθεί και τα άλλα θύματα της Χρυσής Αυγής. Όπως αναγνωρίζει και εκθειάζει τη στάση των αυτόπτων μαρτύρων. Αυτών που με τις καταθέσεις τους διαδραμάτισαν ρόλο «και ο ελληνικός λαός τούς χρωστά. Είπαν τι είδαν εκείνο το βράδυ και κατέθεσαν όλη την αλήθεια», μου λέει με θαυμασμό για αυτούς.
Δεν αφορά μόνο εμάς η δίκη
Παρούσα σε κάθε συνεδρίαση του δικαστηρίου. Μόνη. «Στην αρχή ερχόταν κάποιος κόσμος. Τώρα, όμως, με τα αναγνωστέα, η αλήθεια είναι ότι είναι και πολύ κουραστικό. Δεν είναι εύκολο για να πω την αλήθεια. Κατανοώ, όμως, τον κόσμο. Κατά καιρούς έχουμε κόσμο, αλλά δυστυχώς, από την ώρα που τα ΜΜΕ δεν ενημερώνονται και δεν μιλάνε για τη δίκη, λογικό είναι ο κόσμος να μην γνωρίζει τη σημαντικότητά της. Ο κόσμος περιμένει το αποτέλεσμα, όμως. Και είμαι σίγουρη γι’ αυτό. Κι όταν θα έχουμε το αποτέλεσμα, όταν θα εκδοθεί η απόφαση και θα είναι καταδικαστική, πάρα πολύς κόσμος θα πει “τα καταφέραμε”. Γιατί αυτή η δίκη δεν αφορά εμάς ή μόνο εμάς, αφορά και όλο τον υπόλοιπο κόσμο. Ίσως γι’ αυτό και γι’ αυτό θα έπρεπε να βρίσκεται εκεί ο κόσμος αυτός. Όσοι μπορούν, πρέπει να βρίσκονται εκεί».
Μόνο η καταδίκη της Χρυσής Αυγής ως εγκληματικής οργάνωσης θα δικαιώσει τα θύματά της, συνηθίσαμε να λέμε. Συμφωνεί μαζί μας η μάνα του, αλήθεια; «Εμείς οι γονείς του δεν θα βρούμε ποτέ δικαίωση. Για τον υπόλοιπο κόσμο, για την κοινωνία, ναι, αν καταδικαστεί η Χρυσή Αυγή θα είναι μία δικαίωση. Μακάρι να γινόταν, μακάρι να μπορούσε να εξαφανιστεί αυτό το έκτρωμα από τη χώρα. Που βλέπουμε να εξαπλώνεται σε όλη την Ευρώπη. Καλά θα ήταν να μπορέσουμε να εξαφανίσουμε αυτό το έκτρωμα. Πώς μπορεί να υπάρχουν άνθρωποι που ψηφίζουν αυτό το μόρφωμα… Έχετε να δώσετε κι εσείς το δικό σας αγώνα για την Κύπρο. Γιατί δεν της αξίζει της Κύπρου να έχει αυτό το έκτρωμα», λέει η Μάγδα Φύσσα.
Θέλω να την ρωτήσω για τον Παύλο της. Μα διστάζω, γιατί η πληγή είναι ανοιχτή και αιμορραγεί… Με νιώθει. «Από παιδί πήρε τη ζωή στα χέρια του ο Παύλος μου. Αυτό που ήθελε να κάνει, αυτό με το οποίο ήθελε να ασχολείται, ήταν η μουσική του. Η ζωή μας σταμάτησε… Τέλειωσε… Ο χρόνος πάγωσε για μας… Δεν υπάρχει ζωή χωρίς τον Παύλο. Απλά προχωρούμε. Χωρίς να υπάρχει νόημα».
Πλαίσιο
«Το ψάχναμε το μπαστάρδι»…
Η Χρυσή Αυγή είχε στοχοποιήσει τον Παύλο; «Από το υλικό που υπάρχει, έτσι αποδεικνύεται. Ένας από τους κατηγορουμένους ακούγεται να λέει: “Το ψάχναμε το μπαστάρδι και το βρήκαμε”. Εμείς δεν γνωρίζαμε γι’ αυτό και νομίζω πως ούτε και ο ίδιος ο Παύλος γνώριζε κάτι τέτοιο. Ότι δηλαδή ήταν στοχοποιημένος. Γνωρίζαμε ότι υπάρχει Χρυσή Αυγή, βλέπαμε το κακό που ερχόταν με αυτή την εγκληματική οργάνωση… Με τον μανδύα του κόμματος μπήκε και στη Βουλή. Φαινόταν το κακό. Αλλά δεν περιμένεις ότι θα φθάσουν ώς εκεί ή ότι θα χάσεις το ίδιο σου το παιδί».
Από την αποκλειστική συνέντευξη της Μάγδας Φύσσα στη Μαρία Φράγκου, που δημοσιεύεται σήμερα στην κυπριακή εφημερίδα “Κυριακάτικη Χαραυγή”