Η Iskra παραθέτει άρθρο του αμερικανικού ινστιτούτου στρατηγικών μελετών Stratfor, γνωστού και για τις συμβουλές που παρέχει σε αμερικανικούς κρατικούς οργανισμούς ασφαλείας, όπως η περιβόητη CIA, για την θέση και τις πρόσφατες στρατιωτικές και διπλωματικές επιτυχίες της Ρωσίας στην εύφλεκτη περιοχή της Μέσης Ανατολής, επειδή θεωρεί ότι τα συμπεράσματα αυτού του κειμένου είναι σε μεγάλο βαθμό νηφάλια και αντικειμενικά, έστω και αν σε ορισμένα σημεία δεν αποφεύγουν να τονίσουν, κυρίως για «εσωτερική κατανάλωση», την – κατά τους γράφοντες – «δεδομένη» και «σημαντική» υπεροχή των ΗΠΑ έναντι της Ρωσίας σε στρατιωτικό και διπλωματικό επίπεδο. Το άρθρο αυτό βρίσκεται εν πολλοίς στον αντίποδα της επίσημης στρατιωτικής και διπλωματικής πολιτικής των ΗΠΑ, αφού δεν «χρυσώνει το χάπι» σε σχέση με την ενίσχυση του ρόλου της Ρωσίας σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο, ούτε «χαρίζεται» στις γεωπολιτικές επιλογές των ΗΠΑ, έστω και αν ο τελικός στόχος, στο βάθος του κειμένου, είναι (και πώς θα μπορούσε να είναι αλλιώς;) η εξυπηρέτηση των γεωπολιτικών και γεωστρατηγικών στόχων των ΗΠΑ παγκοσμίως.
Η αυξανόμενη σπουδαιότητα της Ρωσίας στη Μέση Ανατολή ήταν σε πλήρη προβολή στις 11 Δεκεμβρίου, όταν ο Βλαντίμιρ Πούτιν επισκέφθηκε τρεις χώρες-κλειδιά της Μέσης Ανατολής σε μια μέρα. Ο Ρώσος πρόεδρος πραγματοποίησε ένα ταξίδι-έκπληξη στη Συρία με μια γρήγορη στάση στην Αίγυπτο πριν τελειώσει τα ταξίδια της ημέρας στην Τουρκία. Συναντήθηκε με τους ομολόγους του Προέδρους και στις τρεις χώρες και τα οικονομικά «ντιλ», οι στρατιωτικές συμφωνίες και οι πολιτικοί διακανονισμοί που συζήτησε υπογράμμισαν τον ρόλο της Ρωσίας στην περιοχή. Ενώ η Ρωσία έχει τους δικούς της λόγους για να ενισχύσει τις σχέσεις της με τη Συρία, την Αίγυπτο και την Τουρκία, επωφελείται επίσης από το γεγονός, ότι είναι ορατή εκεί όπου ο περιφερειακός αντίπαλός της, οι Ηνωμένες Πολιτείες, δεν είναι.
Η διπλωματική εμβέλεια της Ρωσίας στη Μέση Ανατολή ποικίλλει σημαντικά ανά χώρα. Για παράδειγμα, οι θερμές σχέσεις με στρατηγικές δυνάμεις όπως το Ιράν ανάγονται σε αιώνες πίσω, ενώ η επιδίωξή της για μια ισχυρή σχέση με τη Σαουδική Αραβία βρίσκεται σε ανάπτυξη. Οι σχέσεις της Ρωσίας με την Τουρκία ήταν άλλοτε σε τριβή και άλλοτε καρποφόρες κατά τη διάρκεια των αιώνων, ανάλογα με τη θέση του εκκρεμούς (στμ: δηλαδή, ανάλογα με τις διαθέσεις των εκάστοτε ηγεσιών των δύο χωρών). Όμως, αυτό που εντυπωσιάζει με τη ρωσική διπλωματία τα τελευταία δύο χρόνια είναι το πώς η διπλωματική παρουσία της Μόσχας έχει υπερπληρώσει την περιοχή. Η δραστηριότητά της σε περιοχές όπως τα παλαιστινιακά εδάφη, η Λιβύη, το Ισραήλ, ο Λίβανος, το Κατάρ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία θυμίζουν μερικώς την ευρεία παρουσία της Σοβιετικής Ένωσης στην περιοχή. Η αντιπαράθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες φαίνεται να θέλουν να απεμπλακούν από τις περιφερειακές δεσμεύσεις τους και να επικεντρωθούν σε άλλα ζητήματα, όπως το να στραφούν επιτέλους προς την Ασία αντί να παρακολουθούν «πυρκαγιές» στη Μέση Ανατολή, είναι αισθητή και ενισχύεται από το ότι η Ρωσία φαίνεται να βρίσκεται παντού ταυτόχρονα.
Και στις τρεις χώρες που επισκέφθηκε ο Πούτιν, οι στόχοι της Ρωσίας αντιβαίνουν σε εκείνους των Ηνωμένων Πολιτειών ή οι σχέσεις της είναι πιο ρεαλιστικές, εκεί όπου η Ουάσινγκτον δεν είναι τόσο ισχυρή, και πιο βαρύνουσες σε σχέση με κάποια συγκεκριμένα ονόματα. Στη Συρία, οι Ηνωμένες Πολιτείες διαδραματίζουν έναν ισχυρό ρόλο κατά της τρομοκρατίας, αλλά έμειναν σχεδόν εντελώς μακριά από την εμφύλια σύγκρουση, γεγονός που τους δίνει λιγότερη δύναμη για να επιφέρουν οποιαδήποτε πολιτική λύση ευθυγραμμισμένη με τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Στο μεταξύ, η Ρωσία θα φέρει την Τουρκία, το Ιράν και τη συριακή κυβέρνηση στο τραπέζι (των διαπραγματεύσεων) για να ακολουθήσουν μια πολιτική διευθέτηση. Στην Τουρκία, η αναθέρμανση των σχέσεων με την Ρωσία βρίσκεται σε αντίθεση με το κρύο που μαστίζει σήμερα τις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας (αν και οι σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας περνούν από διαρκή σκαμπανεβάσματα). Ενώ οι πολιτικές για την Συρία τόσο των Ηνωμένων Πολιτειών όσο και της Ρωσίας έχουν απογοητεύσει την Τουρκία, η Ρωσία έχει καταστεί περισσότερο απαραίτητη για να επιτύχει αυτό που θέλει η Άγκυρα: μια πολιτική διευθέτηση που αρνείται στους Κούρδους της Συρίας τη δημιουργία ενός ομόσπονδου κράτους. Από τη φύση της στενής σχέσης της Μόσχας με τη Δαμασκό, ξεκάθαρη από τα πολλά τετ-α-τετ ανάμεσα στον Πούτιν και στον Πρόεδρο Μπασάρ αλ Άσαντ τους τελευταίους μήνες, υπάρχει η δυνατότητα να προσφέρει η Ρωσία (στην Τουρκία) αυτό που χρειάζεται από τη συριακή διαμάχη.
Η σχέση της Ρωσίας με την Τουρκία είναι σημαντική πέρα από την αντίθεση της με τη σχέση ΗΠΑ-Τουρκίας, αλλά η Ρωσία απολαμβάνει την ενίσχυση της εικόνας της ως διαμεσολαβητή, συνομιλητή και φίλου, την ώρα που οι Ηνωμένες Πολιτείες αγωνίζονται να πετύχουν το ίδιο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αγωνίστηκαν επίσης να πιέσουν την Τουρκία και άλλες δυνάμεις της Μέσης Ανατολής να βελτιώσουν τη συμπεριφορά τους στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στηρίζοντάς τις, ωστόσο, στο να σηκώσουν το βάρος της περιφερειακής πολιτικής. Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης προωθούν μια ακόμη πιο σκληρή συμφωνία για τα ανθρώπινα δικαιώματα με τους συμμάχους τους στη Μέση Ανατολή. Η Ρωσία «αγνοεί» το ζήτημα, προς μεγάλη ανακούφιση των περιφερειακών της εταίρων.
Η Ρωσία έχει χρησιμοποιήσει το στρατηγικό της αποτύπωμα στη Συρία για να εμβαθύνει τις σχέσεις της σε ολόκληρη την περιοχή. Η Αίγυπτος, η οποία έχει ένα μακρόχρονο μοτίβο εναλλαγής προσανατολισμού προς τις Ηνωμένες Πολιτείες ή την Ρωσία για εξωτερική ασφάλεια και οικονομικές συμφωνίες, ξαναγυρίζει προς τη Ρωσία. Το σχέδιο για την κατασκευή ενός ρωσικού πυρηνικού σταθμού στην Αίγυπτο βρίσκεται «στα σκαριά» και ο Πούτιν δήλωσε στο Κάιρο στις 11 Δεκεμβρίου ότι η Ρωσία είναι έτοιμη να επαναλάβει τις πτήσεις πολιτικών αεροσκαφών προς την Αίγυπτο μετά από μια διετή διακοπή. Η συμφωνία που θα επιτρέψει στη Ρωσία τη χρήση των στρατιωτικών βάσεων της Αιγύπτου, αν οριστικοποιηθεί, θα ενισχύσει τη σημασία της Αιγύπτου για τη στρατιωτική θέση της Ρωσίας στην περιοχή.
Η αυξημένη προβολή και η διπλωματική ενεργητικότητα δεν σημαίνουν φυσικά ότι η Ρωσία μπορεί να επιτύχει ό, τι θέλει στη Μέση Ανατολή. Η Μόσχα έχει ελάχιστη ιστορία στο να ασκεί «ήπια ισχύ» για να επιτύχει τους στόχους της στην περιοχή και παρά τη σταθεροποίηση της Ρωσίας στη Συρία, η αμερικανική στρατιωτική και διπλωματική παρουσία στη Μέση Ανατολή κάνει την αντίστοιχη της Ρωσίας να φαίνεται σαν νάνος. Το χρονοδιάγραμμα του ημερήσιου ταξιδιού-αστραπή του Πούτιν συνδέεται επίσης με την ρωσική εγχώρια πολιτική, ενώ οι προεδρικές εκλογές πλησιάζουν τον Μάρτιο του 2018. Ο Πούτιν χρησιμοποιεί τις επιτυχίες της Ρωσίας στη Συρία για να προωθήσει τον παγκόσμιο ρόλο της Μόσχας καθώς συνεχίζεται η αντιπαράθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες και να ενισχύσει τη ρωσική εικόνα μετά το σκάνδαλο ντόπινγκ των χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων. Η Ρωσία θα ανακαλύψει όρια, καθώς επιδιώκει να εμβαθύνει την παρουσία της στη Μέση Ανατολή – για παράδειγμα, η ειρηνευτική διαδικασία στη Συρία θα σταματήσει. Στο Ιράν, την Αίγυπτο και την Τουρκία, το εκκρεμές αναμφισβήτητα θα ξαναγυρίσει σε μια λιγότερο εγκάρδια θέση για τη Μόσχα. Ωστόσο, η Ρωσία οικοδομεί μια βαθύτερη οικονομική συνιστώσα σε αυτές τις σχέσεις για να βοηθήσει στην άμβλυνση οποιωνδήποτε περιορισμών.
Στα κράτη της Μέσης Ανατολής, η Ρωσία επιχειρεί να παρουσιάσει τον εαυτό της ως έναν φιλάνθρωπο μεσολαβητή – μια υπερδύναμη που δεν παρεμβαίνει στην εγχώρια αλλά μπορεί να προσφέρει βοήθεια σε επίπεδο διπλωματικό, οικονομικό και ασφάλειας. Με αυτόν τον τρόπο, η Ρωσία επωφελείται από το κενό που απομένει από μια στρατηγική των ΗΠΑ για τη Μέση Ανατολή, στρεβλωμένη αποφασιστικά υπέρ της Σαουδικής Αραβίας και του Ισραήλ.
Μπορείτε να διαβάσετε το άρθρο στα Αγγλικά εδώ.
*Πηγή: worldview.stratfor.com
**Μετάφραση από το αγγλικό πρωτότυπο: Βασίλης Μακρίδης
