Οι πρόσφατες γαλλικές εκλογές αποκτούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Πρόσωπα του προσκηνίου της πολιτικής εκλείπουν πλέον. Σημαντικοί πολιτικοί του σοσιαλιστικού χώρου και της αμιγούς συντηρητικής παράταξης απομακρύνονται οριστικώς.
Από την «παραδοσιακή πολιτική σκηνή», παρούσα και «ανερχόμενη», η Μ.Le Pen, η οποία παρά τις αιτιάσεις εναντίον της για ζητήματα «οικονομικής διαχείρισης», με «τροποποιημένο» ήδη τον πολιτικό της λόγο, από «αμιγώς εθνικιστικό» σε «εθνοκεντρικό-πατριωτικό», με επίκληση του ονόματος του στρατηγού de Gaulle και με ηπιότερη λεκτική διατύπωση που να μην σηματοδοτεί μια άκρα δεξιά, συνεπικουρούμενη και από τα ανακλαστικά σημαντικού τμήματος της κοινής γνώμης προς μια συντηρητική κατεύθυνση (λόγω του πρόσφατου τρομοκρατικού χτυπήματος στην καρδιά του Παρισιού), εδραιώθηκε στη «δεύτερη θέση» και συνεπώς είναι πλέον υποψήφια για την τελική αναμέτρηση.
Παρά ταύτα δεν υφίσταται διπολισμός στην πολιτική ζωή της Γαλλίας. Δηλαδή εκλείπει πλέον η παραδοσιακή αντιπαράθεση μεταξύ της «αμιγούς δεξιάς» και του «κεντροαριστερού και προοδευτικού χώρου» που επονομαζόταν και σοσιαλιστικός. Ταυτοχρόνως σοβαρό και τεκμηριωμένο πολιτικό λόγο άρθρωνε και το Κουμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας το οποίο εξέφραζαν και εκπροσωπούσαν σημαντικές προσωπικότητες. Το προαναφερόμενο σκηνικό εκλείπει πλέον.
Ωστόσο, στη σχετικώς πρόσφατη «παραδοσιακή πολιτική σκηνή» ξεχώρισε το «άστρο του Melenchon». Και τούτο γιατί ο J.L.Melenchon με μια εντυπωσιακή προεκλογική ρητορική και παρουσία, γοήτευσε μεγάλο τμήμα της κοινής γνώμης και απέσπασε ποσοστό έκπληξης, ισοδύναμο της παραδοσιακής δεξιάς. Το περίπου 20% του γαλλικού εκλογικού σώματος που τον εμπιστεύθηκε και τον στήριξε, είναι μια καταγραφή για το μέλλον. Μέσης ηλικίας στα 65 περίπου ο Melenchon, δεν μπορεί και δεν πρέπει να … «αποστρατευθεί». Όσο δε η γαλλική κοινή γνώμη θα αποδεσμεύεται από συντηρητικές επιφυλάξεις, τόσο θα εκφράζεται μέσω του Melenchon μια αριστερή αντίληψη περί πραγμάτων. Αρκεί, βεβαίως, ο ίδιος να διαχειριστεί και να ενισχύσει μια τέτοια κατεύθυνση. Όσο δε το σύνθημά του: «ή αλλάζουμε την Ευρώπη ή την εγκαταλείπουμε» θα παρεμβαίνει διαμορφώνοντας συνειδήσεις και κριτικές για το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, τόσο θα καθίσταται διευρυνόμενο ως το κύριο ερώτημα για τους Λαούς της Ευρώπης.
Προαναφέρθηκε ήδη, ότι οι παρούσες προεδρικές εκλογές στη Γαλλία ουδεμία σχέση έχουν πλέον με τον παραδοσιακό διπολισμό, που κυρίως αφετηρία του έχει τη μεταπολεμική πολιτική ζωή της Γαλλίας.
«Αιφνιδίως», όμως, ανέκυψε -προέκυψε ο E.Macron, που είναι, άλλωστε, και ο επικρατέστερος για να αναδειχθεί Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας στις προσεχείς προεδρικές εκλογές.
Ο Macron τραπεζικό στέλεχος κυρίως στη Rothsehild (αποχώρησε προσφάτως το 2012) έγινε γνωστός στη γαλλική κοινή γνώμη και στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, ως Υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας με Πρόεδρο τον Holland.
Ο Holland επηρεασμένος από τις γνώσεις του Macron, αλλά και από τις νεοσυντηρητικές ιδέες του (και αυτό χαρακτηρίζει και την ….μετατόπιση Holland), του ανέθεσε το χαρτοφυλάκιο επί των Οικονομικών τον Αύγουστο του 2014. (Στη θέση αυτή ο Macron παρέμεινε επί διετία.)
Ο Macron χαρακτηρίσθηκε (και ασφαλώς είναι) θιασώτης των αγορών και της παγκοσμιοποίησης, με ρητορική μιας «ανεξάρτητης Γαλλίας». Τώρα το «πώς» συνδυάζεται η αντίφαση αυτή, είναι ζήτημα που θα επιλυθεί στην πράξη. Άξιο παρατήρησης, επίσης, είναι ότι ο Macron δεν διαθέτει «κόμμα», και ο «κεντρώος» λόγος του ευκόλως θα ερμηνεύεται ότι συγκλείνει προς τη μία ή αποκλίνει από την άλλη κατεύθυνση, χωρίς συγκεκριμένη στόχευση ή σταθερή πολιτική.
Ο Macron θα είναι Πρόεδρος εξ ανάγκης με «συγκατοίκους» και ανθρώπους ενδεχομένως χρηματοπιστωτικών συμφερόντων. Πόσο, όμως, η όποια «συγκατοίκηση» θα του επιτρέψει πρωτοβουλία και ανεξαρτησία αποφάσεων, θα είναι πάντα ζητούμενο. Όπως επίσης ζητούμενο στην παρούσα φάση είναι να διευκρινισθεί από τον ίδιο με «ποιούς» προτίθεται να «συγκατοικήσει» στα Ηλύσια Πεδία.
Τούτων δοθέντων η Γαλλία βρίσκεται σ’ ένα πρωτοφανές «σταυροδρόμι», κρίσιμων αποφάσεων. Η Le Pen πολύ δύσκολα μπορεί να αυξήσει δραστικά το ποσοστό του πρώτου γύρου, ώστε να διεκδικήσει την ανάδειξή της ως Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας. Η παρουσία της όμως αποδεικνύει ότι μεγάλο τμήμα της γαλλικής κοινής γνώμης αποκτά (επιεικώς) «εθνοκεντρική αντίληψη».
Συνεπώς, εφόσον οι προβλέψεις δεν κλείνουν υπέρ της Le Pen, ο Macron ως επικρατέστερος, θα παρακολουθείται στενά για όποιες δηλώσεις προβαίνει και για ό,τι υπόσχεται στο Γαλλικό Λαό και στους ευρωπαίους πολίτες. Θα του ζητηθεί όμως να εξειδικεύσει τη ρητορική του. Και τούτο γιατί στην παρούσα εκλογική διαδικασία, ο πολιτικός λόγος όλων των υποψηφίων για την Προεδρία της Γαλλικής Δημοκρατίας, βρίσκεται μακράν των παλαιών παραδόσεων, όπου διατυπωνόταν τεκμηριωμένος πολιτικός λόγος από συγκροτημένους πολιτικούς σε όλο το φάσμα της πολιτικής ζωής.
Προσφάτως είχα αναφερθεί σε κείμενά μου για την αδήριτη ανάγκη ανάδειξης ηγετών ικανών να ηγηθούν των Μητροπολιτικών Χωρών της Ευρώπης. Και τούτο γιατί λόγω του μεγέθους των χωρών αυτών, εξ αντικειμένου είναι δυνατόν μέσω των πολιτικών ηγεσιών τους, να υπάρχουν παρεμβάσεις αναγκαίων αναθεωρήσεων των ευρωπαϊκών πολιτικών που κατά το μάλλον και μάλλον διαιρούν τους Λαούς της Ευρώπης, γραφειοκρατικοποιούν τη Διοίκηση-Διακυβέρνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εγκαθιστούν «ελίτ» αποφάσεων.
Έτσι είχα αναρωτηθεί, εάν σήμερα υπάρχει ένας τέτοιος ηγέτης, ειδικώς για τη Γαλλία, προκειμένου να αναβαθμίσει το κύρος της Πέμπτης Δημοκρατίας στο ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.
Πράγματι στη σημερινή πολιτική σκηνή της Γαλλίας ελλείπει ένας Charles de Gaulle ή ένας Françoisa Mitterrand.
Όταν η Τέταρτη Δημοκρατία μεταπολεμικώς εισήλθε στην τελευταία της κρίσιμη δοκιμασία το 1958, ο στρατηγός de Gaulle ανέλαβε την εξουσία με στόχο την απεμπλοκή της Γαλλίας από τον πόλεμο της Αλγερίας και την ολοκλήρωση μιας αποαποικιοποίησης. Ταυτοχρόνως ανέλαβε το καθήκον μετάβασης στην Πέμπτη Δημοκρατία, μέσω συνταγματικών μεταρρυθμίσεων, με την εγκαθίδρυση πράγματι Προεδρικής Δημοκρατίας. Περαιτέρω ανέλαβε το καθήκον να επαναπροσδιορίσει τη θέση της Γαλλίας σ’ ένα παγκόσμιο μεταπολεμικό αλλά ψυχροπολεμικό σύστημα, επιβάλλοντας πολιτική «μεγαλείου» (grandeur) με ανάδειξη της Γαλλίας ως πυρηνικής δύναμης. Επίσης στόχος, της υπό το στρατηγό de Gaulle Πέμπτης Δημοκρατίας, ήταν να αναδειχθεί μια Ευρώπη που θα λειτουργεί μεταξύ των δύο τότε υπερδυνάμεων (ΗΠΑ και ΕΣΣΔ) στο πλαίσιο της διπλωματίας, αλλά και της πολιτικής ισχύος.
Η μεταπολεμική πολιτική από το Μέγαρο των Ηλυσίων Πεδίων, σε μεγάλο βαθμό λειτούργησε στη βάση πώς: όταν θίγεται το ζωτικό εθνικό συμφέρον της Γαλλίας, επιβάλλεται ακόμη και η άσκηση του δικαιώματος της αρνησικυρίας (veto) προς τους συμμάχους και εταίρους. Η πολιτική αυτή επικράτησε και ως προς την Ατλαντική Συμμαχία και ως προς την Ευρωπαϊκή Ένωση κυρίως την εποχή του στρατηγού de Gaulle. Είναι γνωστή η «αποστροφή» του στρατηγού de Gaulle στην Ατλαντική Συμμαχία.
Επαναφέρω λοιπόν στον αναγνώστη την άποψη μου αναφορικώς με την έλλειψη σημαντικών ηγετών στο Μητροπολιτικό Ευρωπαϊκό χώρο.
Κατά το μέρος που αναφέρομαι στη Γαλλία έχω την άποψη ότι το ηγετικό μέγεθος του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας δεν μπορεί να απέχει μακράν των παραδόσεων της πολιτικής ζωής της Μητροπολιτικής αυτής χώρας, όπως αυτή διαμορφώθηκε την κρίσιμη μεταπολεμική περίοδο και πριν την «γερμανοποίηση της Ευρώπης». Πάντως, προκειμένου να εκτιμήσουμε το «σταυροδρόμι» που διέρχεται η πολιτική ζωή της Γαλλίας, ας μην ξεχνάμε μια σημαντική εκδοχή: ότι ο Γαλλικός Λαός με την ετυμηγορία του, μέσω δημοψηφίσματος, ακύρωσε τη Συνταγματική Συνθήκη!… Και ο νοών νοείτω!
———————————————
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Χώρας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC – EU).
