Μεγάλη κουβέντα πραγματοποιήθηκε χθες στην Βουλή γύρω από την αμυντική συμφωνία Ελλάδας και Γαλλίας, με την «ζώνη του Σαχέλ» να βρίσκεται στο επίκεντρο.
Η πρόβλεψη που υπάρχει στα “ψιλά” γράμματα του άρθρου 18, εφόσον αυτό υλοποιηθεί, αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο δημιουργίας μίας ελληνικής δύναμης που θα απαρτίζεται από μόνιμα στελέχη και αξιωματικούς των Ενόπλων Δυνάμεων, με σκοπό να αναπτυχθεί, κατόπιν σχετικής γαλλικής αίτησης, στη ζώνη του Σαχέλ, όπως ονομάζεται η τεράστια λωρίδα γης, με βλάστηση στέπας, νότια της ερήμου Σαχάρα στην Αφρική.
Πρόκειται για μία ζώνη, η οποία θεωρείται ως μία από τις πλέον ασταθείς του κόσμου, καθώς μαστίζεται από φτώχεια, βιώνει όλες τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, χαρακτηρίζεται από ακυβερνησία και συνεχή εναλλαγή εξουσίας μέσω πραξικοπημάτων, ενώ αποτελεί ταυτόχρονα μία τεράστια δεξαμενή παραγωγής ακραίων στοιχείων που τροφοδοτούν τρομοκρατικά και αντάρτικα κινήματα που δρουν είτε στην περιοχή της υποσαχάριας Αφρικής είτε σε άλλες περιοχές του κόσμου.
Οι συνέπειες του παραπάνω εκρηκτικού μείγματος είναι κάτι περισσότερο από οφθαλμοφανείς στα κράτη που αποτελούν τη ζώνη του Σαχέλ και πιο συγκεκριμένα στον Νίγηρα, το Τσαντ, τη Μαυριτανία, τη Μπουρκίνα Φάσο και το Μάλι. Οι συγκεκριμένες χώρες, έχοντας να αντιμετωπίσουν κοινές προκλήσεις και παρόμοιες απειλές, προχώρησαν το 2014 στη σύσταση της ομάδας G5-Sahel, ενός πολιτικοστρατιωτικού οργανισμού που σαν στόχο έχει αφενός να περιορίσει τη διάδοση του ριζοσπαστικού σουνιτικού ισλάμ αφετέρου να συντονίσει τις δυνάμεις ασφαλείας τους στη μάχη κατά του ισλαμικού τζιχάντ στη Δυτική και την κεντρική Αφρική. Έχοντας επικεφαλής τη Γαλλία, αλλά και με την άτυπη υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών, οι Ένοπλες Δυνάμεις των παραπάνω χωρών επιχειρούν, χωρίς σημαντικά αποτελέσματα επί του επιχειρησιακού πεδίου, να αντιμετωπίσουν την πληθώρα των εξτρεμιστικών οργανώσεων που δρουν σε αυτή την αχανή ζώνη που εκτείνεται από το βορειοδυτικό έως και το βορειοανατολικό άκρο της Αφρικής, συμπεριλαμβάνοντας τεράστιες περιοχές της ερήμου Σαχάρα.
Βασικός αντίπαλος του συνασπισμού Γαλλίας – G5-Sahel, είναι το λεγόμενο Ισλαμικό Κράτος της Μεγάλης Σαχάρας (EIGS), που ενώ ιδρύθηκε αρχικά από τους ισλαμιστές Τουαρέγκ στη Δυτική Αφρική, σταδιακά επεκτάθηκε σε όλη σχεδόν τη ζώνη του Σαχέλ, παρέχοντας καταφύγιο σε ακραίους ισλαμιστές μαχητές που εκδιώχθηκαν στο πλαίσιο των πολεμικών επιχειρήσεων της Δύσης κατά της διεθνούς τρομοκρατίας. Η δράση του EIGS εκτείνεται σε μία αχανή περιοχή που συμπεριλαμβάνει εδάφη του Μάλι, του Νίγηρα, της Νιγηρίας, της Μπουρκίνα Φάσο, της Αλγερίας και της Λιβύης. Η συγκεκριμένη οργάνωση, έχει κεντρικά ελεγχόμενη πολιτική αλλά και στρατιωτική δομή, αντλώντας επιρροές από τον ISIS και την Al-Qaeda. Στις τάξεις της, τα τελευταία 10 χρόνια, έχει ενσωματωθεί και ένας μεγάλος αριθμός τζιχαντιστών που ανήκουν στη λεγόμενη Μουσουλμανική Αδελφότητα, με έχοντας σημαντική πολεμική εμπειρία την οποία απέκτησαν στο πλαίσιο των γεγονότων της Αραβικής Άνοιξης στα κράτη της Βορείου Αφρικής (Αλγερία-Λιβύη-Αίγυπτο-Τυνησία-Μαρόκο-Μαυριτανία).
Άρθρο 18
Η Γαλλική εμπλοκή στις επιχειρήσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη στη ζώνη του Σαχέλ, έχει χαρακτήρα χειρουργικών πληγμάτων σε βάσεις που διατηρεί ο EIGS στην περιοχή. Το Παρίσι παρέχει επίσης συμβούλους αλλά και στρατιωτική και οικονομική βοήθεια προκειμένου να στηρίξει τις κυβερνήσεις των χωρών που πλήττονται από τις επιθέσεις των ισλαμιστών. Όπως εκτιμάται, σε αυτό το πλαίσιο αναμένεται να ενταχθεί και η ελληνική συνδρομή, στο ενδεχόμενο που η σύμμαχος χώρα κάνει επίκληση του άρθρου 18 της ελληνογαλλικής αμυντικής συμφωνίας. Το ενδεχόμενο εμπλοκής της χώρας μας στις συγκεκριμένες επιχειρήσεις, πάντα υπό την αίρεση ότι θα υλοποιηθεί και θα αποσαφηνιστεί πλήρως το άρθρο 18, ήταν, να σημειώσουμε και εκείνο που προκάλεσε τις έντονες αντιδράσεις της αξιωματικής αντιπολίτευσης αποτελώντας ένα από τα βασικά επιχειρήματά της προκειμένου να δικαιολογήσει την καταψήφισή της στη χθεσινή συνεδρίαση της Βουλής. Να θυμίσουμε πως στο συγκεκριμένο άρθρο της ελληνογαλλικής αμυντικής συμφωνίας υπάρχει, μεταξύ άλλων, πρόβλεψη για “κοινές δραστηριότητες, εκπαίδευση και στρατιωτικές ασκήσεις, είτε επί του εδάφους είτε επί Ελληνικών ή Γαλλικών Κρατικών πλοίων ή αεροσκαφών, στο πλαίσιο της αυξημένης ναυτικής παρουσίας της Γαλλίας στην Μεσόγειο ή της κοινής συμμετοχής σε διμερείς ή πολυμερείς ασκήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο Πέλαγος” με την παράγραφο ι του άρθρου να αναφέρεται σε “ συμμετοχή σε κοινές αναπτύξεις δυνάμεων ή αναπτύξεις σε θέατρα επιχειρήσεων προς υποστήριξη κοινών συμφερόντων, όπως, για παράδειγμα, τις υπό γαλλική διοίκηση επιχειρήσεις στο Σαχέλ.”
Τουρκική διείσδυση
Αν και εκ πρώτης όψεως η ζώνη του Σαχέλ μοιάζει να είναι ιδιαίτερα μακρινή για τα ελληνικά συμφέροντα, εντούτοις η στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας σε μία σειρά από χώρες της περιοχής παρέχει στη χώρα μας ένα επιπλέον άλλοθι προκειμένου να εμπλακεί με έμψυχο δυναμικό στις εκεί επιχειρήσεις του γαλλικού στρατού. Τα τελευταία χρόνια η συγκεκριμένη περιοχή έχει βρεθεί στο επίκεντρο του τουρκικού επεκτατισμού στην αφρικανική ήπειρο, σε μία προσπάθεια της Άγκυρας να αποκτήσει γεωπολιτικά ερείσματα, αλλά και οικονομικές ευκαιρίες, σε βάρος κυρίως των γαλλικών συμφερόντων, δεδομένου ότι αρκετές από αυτές τις περιοχές βρίσκονταν στο παρελθόν υπό γαλλική επιρροή ή κατοχή όπως π.χ ο Νίγηρας ή το Μάλι. Ενδεικτικά να σημειώσουμε πως η Τουρκία διαθέτει περισσότερους από 100 στρατιώτες στο Μάλι και την Κεντροαφρικάνικη Δημοκρατία θεωρητικά για να υποστηρίξει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στο πλαίσιο της αποστολής MINUSMA του ΟΗΕ, στην πραγματικότητα ωστόσο τους χρησιμοποιεί για να κάνει “επίδειξη σημαίας” προωθώντας τη δική της ατζέντα, απέναντι στους Γάλλους. Παράλληλα, από το 2017, η Τουρκία έχει εκμισθώσει από το Σουδάν το στρατηγικό νησί Suakin για να το χρησιμοποιήσει ως στρατιωτική βάση στην περιοχή για 100 χρόνια. Καταλυτική επίσης, ως προς τις εξελίξεις στην περιοχή, είναι και η τουρκική διείσδυση στην Σομαλία. Η Τουρκία τα τελευταία χρόνια εκπαιδεύει και προμηθεύει με οπλισμό τον Σομαλικό στρατό, οργανώνοντας ταυτόχρονα ένοπλα μισθοφορικά τμήματα από σομαλούς μαχητές, τα οποία στέλνει σε εμπόλεμες ζώνες της περιοχής προς υποστήριξη των φίλα προσκείμενων σε αυτή πολεμάρχων και κυβερνήσεων.
Να σημειώσουμε πως ιδιαίτερα σε ότι αφορά το Μάλι, εδώ και περίπου 2 χρόνια με πρωτοβουλία της Γαλλίας δημιουργήθηκε η Task Force Takuba με συμμετοχή συνασπισμού κρατών-μελών της ΕΕ (Βέλγιο, Ολλανδία, Γερμανία, Τσεχία, Δανία, Εσθονία, Πορτογαλία κ.α) με στόχο οι Ένοπλες Δυνάμεις της συγκεκριμένης χώρας να αποκτήσουν την απαιτούμενη επιχειρησιακή αυτονομία προς αντιμετώπιση των τρομοκρατικών οργανώσεων που δρουν στην περιοχή. Η Task Force Takuba εντάσσεται στην ευρύτερη –επίσης- γαλλική επιχείρηση με την ονομασία Barkhane που βρίσκεται σε εξέλιξη από το 2014 με τη συμμετοχή περισσοτέρων από 5.000 στρατιωτών. Το πιθανότερο είναι πως στο ενδεχόμενο επίκλησης του άρθρου 18 της ελληνογαλλικής συμφωνίας από το Παρίσι, οι ελληνικές δυνάμεις θα επιχειρήσουν στο πλαίσιο της συγκεκριμένης δύναμης.
Ζώνη του Σαχέλ
Η ζώνη του Σαχέλ εκτείνεται, από δυτικά προς ανατολικά, από την βόρεια Σενεγάλη, συνεχίζει νότια Μαυριτανία, κεντρικό βι, βόρεια Μπουρκίνα Φάσο, κεντρικό Νίγηρα, βόρεια Νιγηρία, κεντρικό Τσαντ, κεντρικό Σουδάν, μια μικρή έκταση στα βόρεια του Νότιου Σουδάν και καταλήγει στην βόρεια Ερυθραία στα παράλια της Ερυθράς Θάλασσας. Επί της ουσίας το Σαχέλ αποτελεί τη μεταβατική ζώνη μεταξύ της Σαχάρας και της σαβάνας, συμπεριλαμβάνοντας και το βορειότερο τμήμα της λεγόμενης υποσαχάριας Αφρικής
