Παρά τις αναπότρεπτες διαφορές θέσεων, πεποιθήσεων και επιλογών των συγγραφέων, οι κατευθυντήριοι άξονες που διαπερνούν το βιβλίο είναι δύο: τα αίτια της καταστροφής, και πως η χώρα θα βγει από αυτήν.
Η ανάλυση γίνεται συχνά, αλλά όχι πάντα, με τη χρήση μαρξιστικών εργαλείων. Το ίδιο και οι προτεινόμενες λύσεις για την έξοδο από την κρίση.
Στο Πρώτο, από τα τέσσερα μέρη του βιβλίου γίνεται αναφορά στην ΕΕ και στη Δύση:
-Εκτός των κακών επιλογών της ΕΕ (αέναη λιτότητα-κακό νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα, λανθασμένο- Olivier Blanchard), γίνονται και κάποιες αναφορές στις ρωγμές και στα αδιέξοδα της ΕΕ και γενικότερα της Δύσης.
-Που, στο μεταξύ, αυτές οι μεταβολές, ήδη, σήμερα έχουν επιφέρει θεαματική αλλαγή σκηνικού:
- υποχώρηση της παγκοσμιοποίησης με την εφαρμογή εμπορικού πολέμου,
- αμφισβήτηση της πολιτικής λιτότητας από τον Trump,
- εισβολή της Κίνας, που φέρνει μια άλλη παγκοσμιοποίηση, διαφορετική της παραδοσιακής: την αναγέννηση του δρόμου του μεταξιού
- και που σε πολλές περιπτώσεις η Κίνα ακολουθείται από τη Ρωσία
Α. Να συνοψίσω τα αίτια της καταστροφής:-
α)Πρόγραμμα ακραίου νεοφιλελευθερισμού με όλα τα συνακόλουθα: στραγγαλιστική λιτότητα, που απονέκρωσε όλες τις ροπές ανάπτυξης, όπως ζήτηση, επένδυση, αποταμίευση, νεωτερισμό. Επρόκειτο για καθαρά γερμανική επιλογή.
β)Λανθασμένο πρόγραμμα, σύμφωνα και με την ομολογία του επί κεφαλής του ΔΝΤ, Olivier Blanchard. Ωστόσο, δεν υπήρξε αντίδραση ή προσπάθεια βελτίωσης ή μεταβολής.
γ)Οι κυβερνήσεις των εννέα τελευταίων ετών συμφωνούσαν με την εφαρμογή αυτού του εμφανώς λανθασμένου και καταστρεπτικού προγράμματος, χωρίς την παραμικρή αντίδραση, αλλά και χωρίς να ερωτηθεί ο λαός. Αλλά, και όταν το 2015 αποφασίστηκε να ερωτηθεί ο λαός με δημοψήφισμα, αλλοιώθηκε πλήρως το αποτέλεσμα, έτσι που το 62% όχι στα μνημόνια, έγινε 62% ναι στη συνέχισή τους.
Η προσπάθεια αυτή της δήθεν σταθεροποίησης της ελληνικής οικονομίας, δεν ήταν απλώς αποτυχημένη, αλλά και καταστρεπτική.
Εξυπακούεται ότι δεν έχουμε βγει από τα μνημόνια. Θα μείνουμε εκεί για απροσδιόριστο χρόνο…. ώσπου να αποπληρώσουμε το 80% του μη βιώσιμου, δηλαδή του μη δυνάμενου να πληρωθεί, χρέους μας. Στα 9 χρόνια μνημονίων, όχι απλώς δεν άρχισε η αποπληρωμή του, αλλά επιπλέον αυτό εξακολούθησε να ανέρχεται σε απόλυτους και σχετικούς αριθμούς. Ενώ, στο διάστημα αυτό το ΑΕΠ έχει μειωθεί κατά 27% , έχει φτωχοποιήσει το λαό και έχει καταστρέψει τη μεσαία τάξη.
Με μέσο ρυθμό ανάπτυξης ως το 2060, γύρω στο 1%, με γενικό ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας και με υποχρέωση καταβολής τεραστίων πρωτογενών πλεονασμάτων, είναι πλέον ή ξεκάθαρο ότι δεν οδηγούμαστε πουθενά.
Στο πρώτο Μέρος πάντοτε, ο Γιάννης Τόλιος, αφού κλείνει όλους τους δρόμους, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ανάκαμψη …..με τα μνημόνια, προτείνει τη μοναδική οδό, που πρότεινα και εγώ από την αρχή της κρίσης, δηλαδή να σταθούμε μόνοι στα πόδια μας, χωρίς μνημόνια και υποτελή συμπεριφορά. Δυστυχώς, είναι πια σαφές για το που μας έχουν οδηγήσει τα μνημόνια: όχι μόνο σε οικονομική καταστροφή, αλλά και σε μεγιστοποίηση εθνικών κινδύνων.
Το Β’ Μέρος της ανά χείρας μελέτης αναφέρεται σε συνεργασίες και “μεταβατικό πρόγραμμα” για την έξοδο από την κρίση, με σοσιαλιστικό ορίζοντα. Μεταξύ άλλων προτείνεται η κατάστρωση ενός φιλολαϊκού προγράμματος, που να εφαρμοστεί από μια πραγματικά λαϊκή κυβέρνηση και γίνεται συζήτηση για τα χαρακτηριστικά, που θα πρέπει να περιλαμβάνει ένα τέτοιο πρόγραμμα.
Να προσθέσω ότι το πρόβλημα εδώ είναι: πώς θα εξασφαλιστεί μια τέτοια φιλολαϊκή κυβέρνηση, όταν επιστρατεύονται δυνάμεις εντός και εκτός της χώρας, για να αποτρέψουν την εκλογή της. Αλλά, και σε ποιό βαθμό η προσπάθεια συνένωσης και συνεργασίας δυνάμεων μπορεί να καταλήξει θετικά αποτελέσματα.
Το Γ’ Μέρος περιλαμβάνει τις, μέχρι σήμερα, ανυπέρβλητες δυσκολίες:
* Για τη δημιουργία αποτελεσματικού κοινωνικού μετώπου εναντίον του νεοφιλελευθερισμού.
Αναφέρονται συγκεκριμένες και γνωστές περιπτώσεις κοινωνικών αγώνων, που δεν ευοδώθηκαν, όπως, ανάμεσα και σε άλλους,
*Η μη αποτροπή της ιδιωτικοποίησης της ΕΥΔΑΠ και της ΔΕΗ, καθώς και η μη ικανοποιητική διευθέτηση των κόκκινων δανείων κ.ά.
Και τέλος, στο Δ’ και τελευταίο Μέρος: γίνονται συζητήσεις, γύρω από στρογγυλό τραπέζι, αριστερών και αντι-μνημονιακών δυνάμεων, για το πώς θα μπορέσουν να βοηθήσουν την Ελλάδα, να βγει από την μακροχρόνια κρίση των μνημονίων και της επιτροπείας.
Φθάνοντας στο τέλος της σύντομης παρουσίασης αυτού του ενδιαφέροντος βιβλίου, κρίνω σκόπιμο να αναφερθώ σε ορισμένες εγκάρσιες μεταβολές, που συντελέστηκαν, μέσα στο χρόνο που πέρασε από το συνέδριο του ΜΑΧΩΜΕ μέχρι σήμερα στο διεθνές σκηνικό.
- Θα έλεγα ότι, κατά κάποιο τρόπο, το περιεχόμενο του βιβλίου αναγγέλλει έμμεσα την έλευσή τους.
- Και η Ελλάδα, ενώ θα έπρεπε, δεν είναι ωστόσο έτοιμη για να τις αξιοποιήσει .
- Θεωρώ όχι μόνο ενδιαφέρον αλλά και αναγκαίο να ασχοληθεί ο ΜΑΧΩΜΕ με τη νέα διεθνή οικονομική τάξη, και να προσπαθήσει να αποκτήσει δική του κρίση, μακριά από αυτήν, που προβάλλουν οι πανικόβλητοι παραδοσιακοί πολιτικοί για:
-τον εμπορικό πόλεμο, που υποχρεώνει την παγκοσμιοποίηση, (με τα πολλαπλά δεινά της) σε άτακτη υποχώρηση
-τις λαϊκίστικες κυβερνήσεις, που σε πείσμα του περιφρονητικού ονόματος, που τους έχει δοθεί, φέρνουν επαναστατικές ανατροπές στο διεθνές σκηνικό, και όχι πάντοτε προς το χειρότερο (αν εξαιρέσουμε την τάση που προς το παρόν επικρατεί, να ρέπουν προς τα δεξιά)
-τη σάρωση των πάντων που φέρνει η εισβολή της Κίνας με την αναβίωση του δρόμου του μεταξιού.
Θα θεωρούσα σκόπιμη την ενασχόληση του ΜΑΧΩΜΕ με τα προβλήματα αυτά, στο πλαίσιο ενός μελλοντικού συνεδρίου.
