Είναι γνωστό ότι τα αιολικά πάρκα είναι επιβλαβή για τα πουλιά, αφού διαταράσσουν τις διαδρομές μετανάστευσης και προκαλούν τον θάνατο κάποιων εξ αυτών.
Ωστόσο, όπως δήλωσαν επιστήμονες την περασμένη εβδομάδα, οι αιολικές μονάδες λειτουργούν σαν κορυφαίο «αρπακτικό» σε ορισμένα οικοσυστήματα βλάπτοντας τα πουλιά στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας και προκαλώντας έναν αντίκτυπο που παραβλέπεται από τους υπερασπιστές της πράσινης ενέργειας.
Τα αιολικά είναι ο ταχύτερα αναπτυσσόμενος τομέας στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ο οποίος παρέχει περίπου το 4% της παγκόσμιας ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας.
Σχεδόν 17 εκατομμύρια εκτάρια -μια περιοχή περίπου του μεγέθους της Τυνησίας- χρησιμοποιούνται σήμερα για την παραγωγή αιολικής ενέργειας παγκοσμίως, αλλά οι επιστήμονες προειδοποίησαν ότι οι αρμόδιοι που χαράζουν τις πολιτικές ανάπτυξης έχουν «υποτιμήσει σε μεγάλο βαθμό» τον αντίκτυπο αυτής της τεχνολογίας στην άγρια φύση.
Για τη διεξαγωγή της έρευνας, μια διεθνής ομάδα επιστημόνων μελέτησε τις συνέπειες της χρήσης ανεμογεννητριών στα Δυτικά Γκατ, μια οροσειρά που εκτείνεται παράλληλα με τη δυτική ακτή της Ινδίας, τα βουνά και τα δάση της οποίας αποτελούν Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO και είναι ένα από τα οκτώ «hotspots» της βιοποικιλότητας στον κόσμο.
Οπως διαπίστωσαν, τα αιολικά πάρκα μειώνουν την αφθονία και τη δραστηριότητα των αρπακτικών πτηνών (για παράδειγμα, ειδών όπως η γερακίνα και τα αετόμορφα), γεγονός που αυξάνει την πυκνότητα από τις σαύρες Sarada superba. Τα αρπακτικά πτηνά ήταν τέσσερις φορές πιο σπάνια στα τμήματα της ινδικής οροσειράς που καλύπτονταν από ανεμογεννήτριες, γεγονός που υποδηλώνει ότι τις απέφευγαν. Αυτή η διαταραχή κατέστρεψε την τροφική αλυσίδα και άλλαξε ριζικά την πυκνότητα και τη συμπεριφορά της λείας των πουλιών.
Συγκεκριμένα, η επιστημονική ομάδα διαπίστωσε μια πληθυσμιακή έκρηξη στο αγαπημένο γεύμα των αρπακτικών, τις σαύρες Sarada superba, ένα είδος που βρίσκεται μόνο στην ινδική υποήπειρο, σε περιοχές όπου κυριαρχούσαν οι ανεμογεννήτριες. Επιπλέον, είδαν σημαντικές αλλαγές στη συμπεριφορά και εμφάνισή τους, καθώς οι σαύρες ζούσαν σε ένα περιβάλλον ουσιαστικά απαλλαγμένο από αρπακτικά ζώα.
«Μεταλλαγμένη»
«Αυτό που ήταν αξιοθαύμαστο για εμάς ήταν οι αμυδρές αλλαγές στη συμπεριφορά, τη μορφολογία και τη φυσιολογία αυτής της σαύρας», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων η Μαρία Θάκερ, επίκουρη καθηγήτρια στο Ινστιτούτο Επιστήμης του Κέντρου Οικολογικών Επιστημών και επικεφαλής της μελέτης. Καθώς ο αριθμός των αρπακτικών μειωνόταν γύρω από τις ανεμογεννήτριες, μειωνόταν και το ποσοστό των επιθέσεων που αντιμετώπιζαν οι σαύρες.
Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι αυτό είχε αποτέλεσμα οι σαύρες που ζουν μέσα και γύρω από τα αιολικά πάρκα να έχουν μειώσει την επαγρύπνησή τους από τον πιθανό κίνδυνο σε τέτοιο βαθμό που οι άνθρωποι θα μπορούσαν να πλησιάσουν μέχρι και πέντε φορές πιο κοντά σε μια σαύρα στις ζώνες αιολικών πάρκων από ό,τι σε μία που ζει μακριά από τις ανεμογεννήτριες.
Εξάλλου, έπειτα από εξετάσεις, διαπιστώθηκε ότι οι σαύρες κοντά στις ανεμογεννήτριες είχαν χαμηλότερα επίπεδα ορμονών του στρες, κάτι που πρέπει να έχει προκύψει στις δύο τελευταίες δεκαετίες από την κατασκευή των αιολικών πάρκων στα Δυτικά Γκατ.
Από μακριά…
Η Θάκερ δήλωσε ότι η έρευνά της, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature Ecology & Evolution, έδειξε πως τα αιολικά πάρκα αντιπροσώπευαν τον ρόλο του κορυφαίου αρπακτικού στην τροφική αλυσίδα, κρατώντας τα αρπακτικά μακριά από αυτά.
«Προκαλούν αλλαγές στην ισορροπία των ζώων σε ένα οικοσύστημα σαν να ήταν αρπακτικά ζώα», εξήγησε. «Είναι τα “αρπακτικά” των αρπακτικών – όχι με την έννοια των δολοφόνων τους, αλλά μειώνοντας την παρουσία αρπακτικών σε αυτές τις περιοχές».
Καθώς οι ανθρωπογενείς εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα εξακολουθούν να αυξάνονται, η Θάκερ ανέφερε ότι η αιολική ενέργεια είναι ζωτικής σημασίας για την άμβλυνση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Αλλά με την απόδειξη ότι ο αντίκτυπος των αιολικών πάρκων φτάνει περισσότερο στα οικοσυστήματα της Γης από ό,τι προηγουμένως πιστεύαμε, ζήτησε να ληφθούν περισσότερο υπόψη οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της πράσινης ενέργειας.
Εξυπνες λύσεις
«Χρειάστηκαν δεκαετίες για τους επιστήμονες να συνειδητοποιήσουν ότι οι ανεμογεννήτριες επηρεάζουν αρνητικά τα ζώα που πετούν», δήλωσε η ίδια.
«Πρέπει να είμαστε έξυπνοι για τον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσουμε τις λύσεις πράσινης ενέργειας. Ας μειώσουμε το αποτύπωμά μας στον πλανήτη και να τοποθετήσουμε ανεμογεννήτριες σε μέρη που έχουν ήδη διαταραχθεί με κάποιο τρόπο, πάνω σε κτίρια για παράδειγμα», συμπληρώνοντας ότι πρέπει να υπάρξει διάλογος μεταξύ των οικολόγων και της βιομηχανίας ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Μια μελέτη του 2013 είχε διαπιστώσει ότι κάθε ανεμογεννήτρια προκαλεί μόνο περίπου πέντε θανάτους πουλιών ανά έτος. Πλέον, με τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα αποδεικνύεται ότι και η απλή αποφυγή των ανεμογεννητριών από τα πουλιά έχει επιπτώσεις για τα είδη στην τροφική αλυσίδα. Αυτό το φαινόμενο θα μπορούσε να έχει καταστροφικές συνέπειες για ολόκληρο το οικοσύστημα.
Υπάρχει λοιπόν μια μεγάλη ανάγκη, σε ό,τι αφορά την εγκατάσταση των ανεμογεννητριών για την ευθυγράμμιση των στόχων της πράσινης ενέργειας με την προστασία του περιβάλλοντος.
Ηδη, οι υπεύθυνοι για την αδειοδότηση εγκατάστασης αιολικών στη Βρετανία μπλοκάρουν τις αιτήσεις για την εγκατάσταση νέων, όταν προκύπτουν ανησυχίες σχετικά με τους πληθυσμούς των πτηνών. Προφανώς, όλα αυτά είναι… ψιλά γράμματα για τη χώρα μας.
*Πηγή: efsyn.gr