Η επιτυχία έχει πολλούς πατεράδες, ενώ η αποτυχία μένει συνήθως ορφανή. Ισχύει και για τα πραξικοπήματα.
Βέβαια μένει αναπάντητο το ερώτημα αν ήταν όντως σχεδιαζόμενο πραξικόπημα, και όχι λ.χ. μια παλατιανή διαμάχη με στόχο την εκτόνωση της λαϊκής δυσαρέσκειας, αυτή που οδήγησε το περασμένο Σάββατο στο να συλληφθούν 16 πρόσωπα και να τεθεί σε κατ’ οίκον περιορισμό ο 41χρονος πρίγκηπας Χάμζα μπιν Χουσεΐν, ετεροθαλής αδελφός και μέχρι το 2004 διάδοχος του βασιλέα Αμπντουλάχ. Στους συλληφθέντες συμπεριλαμβάνονται οι Μπάσεμ Αουντάλα, πρώην υπουργός Οικονομικών και τα τελευταία χρόνια σύνδεσμος με την αυλή της Σαουδικής Αραβίας, και Σαρίφ Χασάν μπιν Ζάιντ, μακρινός συγγενής της βασιλικής οικογένειας.
Την Κυριακή ο υπουργός Εξωτερικών του βασιλείου Αϊμάν Σαφάντι, σε δηλώσεις του προς τον Τύπο, έκανε λόγο για “δραστηριότητες και κινήσεις που έφτασαν να απειλούν ευθέως την ασφάλεια και σταθερότητα της χώρας”, προσθέτοντας ότι ο Χάμζα μπιν Χουσεϊν βρισκόταν σε επαφή με “αντιπολιτευόμενους στο εξωτερικό” και “ξένες δυνάμεις” και ότι αλλοδαπός υπήκοος (που αργότερα διευκρινίστηκε ότι ήταν Ισραηλινός) πρότεινε στη σύζυγο του πρίγκιπα την αεροπορική μεταφορά της οικογένειάς της εκτός συνόρων.
Ο ίδιος ο πρίγκιπας Χάμζα οργάνωσε την άμυνά του με τη διαρροή δύο βιντεοσκοημένων μηνυμάτων. Αφενός δημοσιοποίησε την ηχογράφηση της συνομιλίας που είχε το Σάββατο με τον αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων, ταξίαρχο Γιούσεφ Χουνέιτι, τη στιγμή που αυτός του ανακοίνωνε ότι τίθεται σε κατ’ οίκον περιορισμό. Σε αυτήν, ο Χουνέιτι αποφεύγει να απαντήσει στο ερώτημα αν ενεργεί κατόπιν εντολών του βασιλιά, ενώ οι κατηγορίες που απευθύνει στον Χάμζα περιορίζονται στις κοινωνικές επαφές του με αρχηγούς φυλών οι οποίοι εκφράζονται επικριτικά για την κυβέρνηση.
Επιπλέον, ποζάροντας κάτω από το πορτρέτο του πατέρα του, βασιλέα Χουσεϊν, με τον οποίο έχει μεγάλη ομοιότητα, ο πρίγκηπας Χάμζα δηλώνει ότι κανείς δεν θα τον εμποδίσει να επικοινωνήσει με τον λαό του και ότι δεν είναι αυτός υπεύθυνος για την διαφθορά και την κακοδιοίκηση που – διαρκώς επιδεινούμενη – μαστίζει τη χώρα τα τελευταία 15-20 χρόνια.
Παράλληλα, η μητέρα του πρίγκιπα, η γεννημένη στις ΗΠΑ βασίλισσα Νουρ αλ Χουσεΐν, με μήνυμά της στο Twitter εξέφρασε την ελπίδα να δικαιωθούν τα “αθώα θύματα της άθλιας συκοφαντίας”.
Αλλαγή κλίματος
Μέχρι τη Δευτέρα το κλίμα έδειχνε να έχει αλλάξει, καθώς ο Χάμζα εξέδωσε ανακοίνωση νομιμοφροσύνης, ενώ γινόταν γνωστό ότι τόσο ο ίδιος όσο και ο βασιλιάς Αμπντουλάχ συμφωνούσαν να μείνει η επίλυση των διαφορών τους εντός του οίκου των Χασεμιτών, με τη μεσολάβηση του θείου τους, Χασάν μπιν Ταλάλ. Ο πρίγκιπας Χασάν υπήρξε επί πολλά έτη διάδοχος του αδελφού του, βασιλέα Χουσεΐν, ωστόσο ο τελευταίος λίγο πριν υποκύψει στον καρκίνο το 1999 μετέφερε τη διαδοχή στον υιό του Αμπντουλάχ, κατά τον ίδιο τρόπο που πέντε χρόνια αργότερα ο τελευταίος θα παραγκώνιζε τον δικό του αδελφό Χάμζα, υπέρ του γιου του, Χουσεΐν μπιν Αμπντουλάχ.
Η κατάσταση στο εσωτερικό της Ιορδανίας δικαιολογεί τους φόβους περί αποσταθεροποίησης. Η χώρα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την γενναιοδωρία των συμμάχων της στη Δύση και τον Περσικό Κόλπο, ενώ το χρέος ανέρχεται στο 100% του ΑΕΠ. Η προβληματική διαχείριση της πανδημίας του κορονοϊού έχει εντείνει την λαϊκή δυσαρέσκεια, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τις αποδοκιμασίες που δέχτηκε ο βασιλιάς όταν επισκέφθηκε το νοσοκομείο της παλαιάς πρωτεύουσας Σαλτ, όπου έξι ασθενείς έχασαν τη ζωή τους λόγω ελλείψεων σε φιάλες οξυγόνου. Ο πρίγκιπας Χάμζα, αντιθέτως, διατηρεί τη δημοφιλία του.
Ωστόσο, οτιδήποτε συμβαίνει στην Ιορδανία έχει ενδιαφέρον πρωτίστως γεωπολιτικό, καθώς πρόκειται για μια παράδοξη νησίδα σταθερότητας, η οποία επηρεάζει την ασφάλεια της Συρίας και του Ιράκ, ενώ λειτουργεί και ως οιονεί μεσολαβητής ανάμεσα στον αραβικό κόσμο και το Ισραήλ, βάσει της ιστορικής συμφωνίας αλληλοαναγνώρισης που υπέγραψαν οι δύο χώρες το 1994.
Σημειώνεται ότι η χασεμιτική δυναστεία που εγκαθιδρύθηκε στην εξουσία από τους Βρετανούς διατηρεί τα δικαιώματά της επί των μουσουλμανικών και χριστιανικών ιερών τόπων της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, την οποία διοικούσε, όπως και όλη την Δυτική Όχθη του Ιορδάνη, μέχρι τον Πόλεμο των Έξι Ημερών το 1967, ενώ υπήρξε το ορμητήριο της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης μέχρι την σύγκρουσή της με τον βασιλέα Χουσεϊν κατά τον “Μαύρο Σεπτέμβρη” του 1970.
Το 70% των Ιορδανών είναι παλαιστινιακής καταγωγής, συμπεριλαμβανομένης της βασίλισσας Ράνια και διαβιούν σε συνθήκες ενσωμάτωσης πολύ καλύτερες από αυτές των Παλαιστινίων προσφύγων σε άλλες αραβικές χώρες.
“Καρδιά” της Μέσης Ανατολής
Το γεγονός ότι σχεδόν όλες οι χώρες της περιοχής, από το δίδυμο Τουρκίας-Κατάρ μέχρι την Σαουδική Αραβία, έσπευσαν να εκφράσουν την αλληλεγγύη τους στον βασιλιά Αμπντουλάχ δείχνει τις ανησυχίες τους ότι ενδεχομένως επιχειρείται κάποιο ευρύτερο αποσταθεροποιητικό παιχνίδι, ενώ υποψίες γεννά η σιωπή των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.
Όλα αυτά βρίσκουν τα κατάλληλα συμφραζόμενά τους αν συνυπολογίσουμε ότι στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (που έχουν ήδη κατηγορηθεί από την Τουρκία για συνδρομή στο αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016) εδρεύει ο Μοχάμαντ Νταχλάν, άλλοτε επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών της Παλαιστινιακής Αρχής (και συνομιλητής της CIA και της Μοσάντ), ο οποίος διατηρεί δεσμούς και με το εσωτερικό της Ιορδανίας. Ότι επίσης τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα συμπορεύονται πλέον στενά με το Ισραήλ στην προώθηση των “Συμφωνιών του Αβραάμ”, οι οποίες ενταφιάζουν την “λύση δύο κρατών” στο παλαιστινιακό ζήτημα, ενώ αντίθετα η Σαουδική Αραβία κινείται πιο επιφυλακτικά, υπεραμυνόμενη του σχεδίου του τότε διαδόχου της, Αμπντουλάχ, που κατατέθηκε το 2002.
Ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν προσπαθεί με δηλώσεις της το τελευταίο διάστημα να επανεξισορροπήσει την αμερικανική στάση μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων, μετά την πλήρως φιλοϊσραηλινή στροφή επί Τραμπ, αλλά και να διαπραγματευτεί με την Τεχεράνη, με αποτέλεσμα να έχει θορυβηθεί ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος επείγεται να δημιουργήσει τετελεσμένα στην περιοχή. Ότι ο Νετανιάχου εξαρτάται για τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησής του, μετά τις τελευταίες εκλογές, από το κόμμα της αραβοϊσραηλινής μειονότητας που επηρεάζεται από την Μουσουλμανική Αδελφότητα, η οποία αποτελεί και την κυριότερη αντιπολιτευτική δύναμη εντός Ιορδανίας.
Και ότι, τέλος, το όνειρο της ισραηλινής Δεξιάς είναι η πλασματική επίλυση του μεσανατολικού ζητήματος μέσω της αναγόρευσης της Ιορδανίας σε παλαιστινιακό κράτος (που θα έχει και την ευθύνη των μη εβραϊκών πληθυσμών της πρακτικά προσαρτημένης στο Ισραήλ Δυτικής Όχθης), σχέδιο στο οποίο ο βασιλιάς Αμπντουλάχ αποτελεί πλέον εμπόδιο, εξ ού και η επιδείνωση των σχέσεων του το τελευταίο διάστημα με τον Νετανιάχου.
