Μartin Jay, Reseau International,25-2-21
Μετάφραση: Μιχαήλ Στυλιανού
Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής πρέπει να είναι ένας αποτυχημένος πολιτικός που θα θαμπωθεί από τους σωματοφύλακες, τις αυτοκινητοπομπές και τις φωτογραφικές εμφανίσεις με παγκόσμιους ηγέτες, αλλά δεν θα πάρει πραγματικά το ηγετικό προβάδισμα..
Όταν η Ούρσουλα φον ντερ Λάϊεν έγινε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Δεκέμβριο του 2019, πολλοί δημοσιογράφοι σημείωσαν με βιτριόλι για το πώς, μια τόσο αλαφρού βάρους Γερμανίδα πολιτικός θα μπορούσε να αναλάβει την κορυφαία θέση στις Βρυξέλλες. Πραγματικά δεν είχε να παρουσιάσει παραδείγματα επιτυχίας σε προηγούμενες υπουργικές θέσεις στη Γερμανία και πολλοί Γερμανοί όταν άκουσαν για το διορισμό της αντέδρασαν απορώντας: «Μα ποια Ούρσουλα;».
Γεγονός είναι ότι, με εξαίρεση τον Ζακ Ντελόρ,(Γάλλο πρώτο πρόεδρο της κομισιόν) οι πρόεδροι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επιλέγονται παραδοσιακά με βάση το γεγονός ότι έχουν χαμηλές επιδόσεις – έτσι ώστε οι πραγματικές δυνάμεις πίσω από το θρόνο (Γάλλοι και Γερμανοί ηγέτες) να μπορούν να τους χειραγωγήσουν κατά βούληση και να τους χρησιμοποιήσουν σαν στόκο στα δάκτυλά τους. Υπάρχει επίσης ένα άλλο επιχείρημα ότι στις Βρυξέλλες, όπου τα θεσμικά όργανα της ΕΕ διοικούνται από υπερήλικους μασόνους, η επιλογή ενός καθυστερημένου πολιτικού στο τέλος της σταδιοδρομίας του έχει πραγματικά να κάνει με την παρηγοριά αυτών των γερόντων, τους οποίους το σύστημα διαβεβαιώνει :«δεν βλέπετε ούτε ακούτε τίποτα, ποτέ».
Και έτσι, εξ ορισμού, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής πρέπει να είναι ένας αποτυχημένος πολιτικός που θα θαμπωθεί από τους σωματοφύλακες, τις αυτοκινητοπομπές και τις φωτογραφικές εμφανίσεις με παγκόσμιους ηγέτες, αλλά δεν θα πάρει πραγματικά τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Από αυτή την άποψη, με τους δικούς τους άγραφους κανόνες, η «Φοντενλά» όπως είναι γνωστή σε ορισμένους κακόγλωσσους στις Βρυξέλλες, είναι μια απολύτως τέλεια πρόεδρος της Επιτροπής καθώς ανακατεύεται παντού – και το που είναι και γερμανίδα της δίνει ένα φωτοστέφανο -καθώς το καλύτερα κρυμμένο μυστικό στις Βρυξέλλες είναι ότι η προηγούμενη ανησυχία στα τέλη της δεκαετίας του 1990 πως η ΕΕ ήταν ένα εγχείρημα του γάλλο-γερμανικού άξονα, έχει πλέον στραφεί σε μόνη τη Γερμανία, που πραγματικά διευθύνει ολόκληρη την παράσταση.
Ωστόσο, η Ούρσουλα βρίσκεται επίσης στο αποκορύφωμα μιας κρίσης που πολλοί από τους λειτουργούς της ΕΕ ανησυχούν ότι θα μπορούσε να επιδεινώνεται σταθερά τους επόμενους μήνες και να θέσει σε κίνηση μια διαδικασία με την οποία η ΕΕ λίγο- λίγο θα καταρρέει, για να πέσει τελικά επάνω σπαθί της.
Η Ούρσουλα Φον Ντερ Λάϊεν είχε φτιάξει από μόνη της ένα μνημειώδες γεύμα σκύλου με το Brexit, επιτρέποντας στον εαυτό της, στον διαπραγματευτή της και στους υπερήλικες φεντεραλιστές στις Βρυξέλλες να απολαύσουν μιαν ρατσιστική, διεστραμμένη και απατηλή εκστρατεία, προβάλλοντας την Βρετανία ως νέον εχθρό που πρέπει να πάρει ένα μάθημα. Της βγήκε ανάποδα παταγωδώς και ακόμη και οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές της το παραδέχονται ως μια σημαντική γκάφα, η οποία στην πραγματικότητα προάγει την υπόθεση άλλων κρατών μελών της ΕΕ που μπορεί στο παρελθόν απλώς να σκέφτονταν να εγκαταλείψουν το σύστημα, αλλά τώρα είναι ακόμα πιο κοντά στο να το θεωρούν την αποχώρηση από την ΕΕ ως μια πραγματική εναλλακτική πορεία.
Αλλά αυτά δεν εξαντλούν τον απολογισμό της σε αποτυχίες. Στην πραγματικότητα, η Ούρσουλα θεωρείται από πολλούς παρατηρητές της ΕΕ ως πραγματική απειλή για τη βιωσιμότητα της ΕΕ, λόγω της θεαματικής κακοδιαχείρισης του σχεδίου για τον κορωνοϊό. Με τα εμβόλια.
Κάποιοι θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ότι θέλει να προωθήσει ένα σχέδιο εμβολιασμού της ΕΕ, το οποίο από μόνο του ήταν κακοσχεδιασμένο και αποτελούσε ένα λεπτά συγκαλυμμένο τέχνασμα για να ενισχύσει την αξιοπιστία του οργανισμού, μετά από την ιστορική πτώση της σημασίας του μετά το Brexit. Πράγματι, πολλά κράτη μέλη ήταν ήδη συνειδητοποιημένα και παρήγγειλαν τα αποθέματα εμβολίων τους και πραγματικά δεν χρειαζόταν να επιβραδυνθούν από ένα μισοψημένο σχέδιο, το οποίο ήταν μια σειρά από γκάφες και κακές αποφάσεις από την αρχή.
Αλλά τώρα η ΕΕ και η Ούρσουλα βρίσκονται σε κατάσταση πανικού. Η Βρετανία, παραγγέλλοντας προληπτικά αποθέματα εμβολίων, ανεξάρτητα από τις ιδιοτροπίες της ΕΕ και τις γκάφες των ευρωκρατών, επιτάχυνε την προμήθεια των εμβολίων και θα έχει εμβολιάσει όλον τον πληθυσμό μέχρι το τέλος του καλοκαιριού, σύμφωνα με ορισμένες ανακοινώσεις .
Στις αρχές Φεβρουαρίου, η καταστροφή των εσφαλμένων αποφάσεων πολιτικής άλλαξε ταχύτητα όταν η Ούρσουλα έκανε όπισθεν στην απόφαση της Επιτροπής να προσπαθήσει να εμποδίσει τις «εξαγωγές» του εμβολίου στη Βρετανία μέσω της Βόρειας Ιρλανδίας. Αλλά υπήρχαν πιο ξεκαρδιστικές στιγμές όταν ήρθαν γρήγορα νέα για μιαν έκρηξη οργής, με έναυσμα ορισμένων βουλευτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όταν αποκαλύφθηκε ότι ο γηραλέος αρμόδιος της εξωτερικής πολιτικής της Επιτροπής, ο Ζοζέ Μπορέλ –ένας άνθρωπος που κυριολεκτικά κάνει μια στοίβα καρέκλες να φαίνεται συναρπαστική– πήγε στη Ρωσία γονατιστός για να ζητήσει από τον Πούτιν εμβόλια, ενώ ταυτόχρονα επέπληττε τη Μόσχα για τα ανθρώπινα δικαιώματα (του Ναβάλνι). Προσπαθήστε να μην ξεκαρδιστείτε.. Ο Μπορέλ πάντως τα κατάφερε να το ξεπεράσει.
Σε αντίθεση με το πρόγραμμα εμβολίων τη Βρετανίας, που προβλέπει ολοκλήρωση μέχρι το μέσο του καλοκαιριού, της ΕΕ το πρόγραμμα θα έχει μόλις ξεκινήσει, κάτι που πραγματικά είναι ο λόγος του πανικού που βλέπουμε τώρα –και θα βλέπουμε όλο και περισσότερο στη βελγική πρωτεύουσα.
Πώς τα θαλάσσωσε έτσι η ΕΕ; Και πώς γνωρίζει ο γράφων, ο οποίος εργάστηκε στις Βρυξέλλες για 11 χρόνια, ότι υπάρχει πραγματικός πανικός εντός της ΕΕ;
Όταν η ΕΕ αρχίζει πραγματικά να πανικοβάλλεται, στρέφεται στον παλαιότερο και πιο αγαπητό φίλο της, τον εύπλαστο, πιστό και πλήρως υποταγμένο θεσμό που έχει στη διάθεσή της, έτοιμο και να περιμένει να υπηρετήσει τον κύριό του: τον Τύπο.
Η Ούρσουλα δεν έχασε χρόνο οργανώνοντας μια συνέντευξη με τη Le Monde εξηγώντας την κατάσταση και πώς δεν πρέπει να κριθεί η ίδια μέχρι να λήξει η θητεία της, το 2024. Χαρακτηριστική κύρια απάντηση της ΕΕ. «Δεν είμαστε δημοκρατία και έχω άλλα 4 χρόνια πριν αντιμετωπίσω οποιαδήποτε εξονυχιστική έρευνα, οπότε επιτρέψτε μου να πάρω το μισθό του ροκ σταρ και να απολαύσω τον τρόπο ζωής που φέρνει η δουλειά», αυτό πραγματικά ήταν το μήνυμα. Το άρθρο φυσικά ήταν ένα μήνυμα προς τον Εμμανουέλ Μακρόν, ο οποίος κυριολεκτικά τραβάει τα μαλλιά του με μια δική του πολιτική κρίση. Δεν μπορεί πλέον να βασίζεται στην ίδια την ΕΕ για να ενισχύσει το προφίλ του, όταν το θεσμικό όργανο μοιάζει όλο και περισσότερο με έναν ξινισμένο ηττημένο κάθε μέρα, θάβοντας τον εαυτό του στην ανικανότητα, στην δωροδοκία, σε φαύλα ακροβατικά δημοσίων σχέσεων και σε σκάνδαλα.
Η καθυστέρηση στα εμβόλια κοστίζει ακριβά τη δημοτικότητα της Γαλλίας και του Μακρόν. Μια πρόσφατη δειγματοληψία δημοτικότητας έδειξε ότι η δεξιά νέμεσή του, η Mαρίν Λε Πεν ήταν ίσα-ίσα με τον κεντρώο βρεγμένο Πρόεδρο. Όταν περισσότεροι Γάλλοι πολίτες βλέπουν τα βρώμικα τεχνάσματα της ΕΕ εναντίον της Βρετανίας και αρχίζουν να βλέπουν το σχέδιο στις Βρυξέλλες ως αποτυχημένο, βυθισμένο στη διαφθορά και υπό την ηγεσία μιας προέδρου της Επιτροπής που εμφανίζεται χαμένη στη σκηνή της διεθνούς πολιτικής, αυτό θα σημαίνει μόνο ένα πράγμα στη γαλλική ψηφοφορία. Περισσότερες ψήφους για την ακροδεξιά. Και το ξέρει.
Η Ούρσουλα γνωρίζει ότι οι επικριτές της στις Βρυξέλλες και από ηγέτες χωρών της ΕΕ που την έβλεπαν ως υπερβολικά άπειρη και χωρίς όραμα, πιστεύουν ότι βαδίζει σε τεντωμένο σχοινί. Τις επόμενες εβδομάδες θα υπάρξει μεγαλύτερη πίεση πάνω της καθώς τα μεγάλα κανόνια στο έργο όπως ο Μακρόν, θα δυσκολευτούν να αγνοήσουν το προφανές: Ότι αυτή όχι μόνο είναι μέρος της τρέχουσας κρίσης, αλλά η παραμονή της στη προεδρία και η προσφυγή της σε ρηχά ακροβατικά δημοσίων σχέσεων τροφοδοτούν μια φρενίτιδα σε ολόκληρη την ήπειρο, η οποία όχι μόνο θα διογκωθεί στις τάξεις της ακροδεξιάς στη Γαλλία αλλά και σε ορισμένα άλλα κράτη μέλη της ΕΕ.
Είναι προφανές τι πρέπει να κάνει η ΕΕ. Ή τουλάχιστον προφανές σε όποιον εργάζεται στην κυβέρνηση σε εθνικό επίπεδο. Εάν αυτό συνέβαινε στην Βρετανία, στη Γαλλία ή στη Γερμανία, το κόμμα που την υποστήριξε ως ηγέτη θα ζητούσε την παραίτησή της για να διατηρήσει αλώβητο το κύρος της οργάνωσης. Μια παραίτηση προκαλεί αντιπερισπασμό για τα μέσα ενημέρωσης και δείχνει στους πιστούς του κόμματος, στα μέσα ενημέρωσης και στους επικριτές του ότι το συνολικό έργο δεν είναι μόνο σοβαρό, αλλά και σε επαφή με τις ανάγκες και τις ανησυχίες του εκλογικού σώματος.
Ωστόσο, το μοντέλο της ΕΕ δεν σκέφτεται ούτε λειτουργεί έτσι. Η ίδια η ΕΕ στις Βρυξέλλες είναι ένα μοντέλο που βασίζεται στη συναίνεση, που υποστηρίζεται από κράτη μέλη που καταπίνουν την ιδέα ότι ένα μη δημοκρατικό θηρίο στη βελγική πρωτεύουσα μπορεί να είναι επωφελές για ένα «δημοκρατικό» θηρίο σε εθνικό επίπεδο.
Η τελευταία φορά που παραιτήθηκε ένας πρόεδρος της Επιτροπής της ΕΕ ήταν το 1999, όταν, στην πραγματικότητα, ολόκληρη η ίδια η επιτροπή αποτελούμενη από 20 «επιτρόπους» ενεπλάκη σε δωροδοκία, η οποία συχνά μνημονεύεται για τον οδοντίατρο της Edith Cresson που προσήγαγε μια χοντρή σύμβαση της ΕΕ για τίποτα σχετικό με σφραγίσματα και σιδεράκια.
Ο Jacques Santer χαμήλωσε το κεφάλι του σε μια συνέντευξη Τύπου και κλαψούρισε με την περίεργη λουξεμβουργιανή προφορά του “Λυπάμαι”.
Η Ούρσουλα πρέπει να κάνει το ίδιο για να σώσει το σχέδιο της ΕΕ, να αποκαταστήσει γρήγορα την εμπιστοσύνη και να εκτρέψει αυτό το υπερωκεάνιο από την πορεία σύγκρουσης με το παγόβουνο, από την οποία δεν θα γλυτώσει. Αυτό θα συμβεί μόνο εάν τα κράτη μέλη αναλάβουν την πρωτοβουλία και της σηματοδοτήσουν ότι αυτό πρέπει να γίνει. Παρακολουθήστε πολύ προσεκτικά πώς η Μέρκελ και ο Μακρόν στέκονται δίπλα της. Ή και όχι.
Μα ποια Ούρσουλα;
[O Martin Jay είναι Βρετανός δημοσιογράφος με έδρα το Μαρόκο, ανταποκριτής της Dayly Mail από όπoυ εκάλυψε την Αραβική Άνοιξη για το CNN και την Euro News. Προηγουμένως, με έδρα την Βηρυτό εργάστηκε για διεθνή ΜΜΕ, όπως τα BBC, Al Jazeera, RT, DW και Sunday Times]
