Το φετινό καλοκαίρι απέδειξε για ακόμη μια φορά ποιοι σηκώνουν το βάρος των κρίσεων στη χώρα. Οι πυροσβέστες, με μέρες ολόκληρες στα μέτωπα, βουτηγμένοι στον καπνό και την εξάντληση, έδωσαν μάχες σε συνθήκες που κάθε χρόνο γίνονται πιο δύσκολες. Οι στρατιωτικοί, με συνεχή συμμετοχή σε επιχειρήσεις αεροπυρόσβεσης, σε ανατινάξεις εκρηκτικών, σε ρίψεις αλεξιπτωτιστών και σε θαλάσσιες αποστολές, βρίσκονται επίσης στην πρώτη γραμμή. Οι εικόνες τους να επιχειρούν με αυταπάρνηση είναι γνωστές. Αυτό που παραμένει άγνωστο – ή μάλλον αποσιωπημένο – είναι το πώς η Πολιτεία επιλέγει να τους «ανταμείψει».
Η επιστολή της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ενώσεων Υπαλλήλων Πυροσβεστικού Σώματος (ΠΟΕΥΠΣ) προς τον πρωθυπουργό, με αφορμή τις πρόσφατες πυρκαγιές, ήταν κόλαφος. «Ως γνωστόν η αναγνώριση του επαγγέλματος του πυροσβέστη ως επικίνδυνο και ανθυγιεινό αποτελούσε και αποτελεί τη ναυαρχίδα των διεκδικήσεών μας», σημειώνουν, θυμίζοντας ότι κάθε χρόνο θρηνούν συναδέλφους που χάθηκαν εν ώρα καθήκοντος. Η Ομοσπονδία δεν ζητά φιλοδωρήματα. Ζητά θεσμική αναγνώριση: ένταξη στα Βαρέα και Ανθυγιεινά Επαγγέλματα (ΒΑΕ).
Το ίδιο αίτημα θέτουν και οι στρατιωτικοί. Το Πανελλήνιο Σωματείο Ελλήνων Στρατιωτικών (ΠΑΣΕΣ) έχει επανειλημμένα τονίσει ότι το επάγγελμα του στρατιωτικού δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως μια «συνηθισμένη» εργασία γραφείου. Όταν κάποιος εκπαιδεύεται να πέσει με αλεξίπτωτο, να αποναρκοθετήσει ή να πετάξει πυροσβεστικό αεροσκάφος πάνω από φλεγόμενα δάση, η ένταξη στα ΒΑΕ είναι αυτονόητη.
Τι σημαίνει Βαρέα και Ανθυγιεινά Επαγγέλματα (ΒΑΕ)
Η ένταξη στα ΒΑΕ δεν είναι ένα απλό «επίδομα» σαν αυτό που βάφτισε η κυβέρνηση ως επίδομα επικινδυνότητας. Σημαίνει μειωμένα όρια συνταξιοδότησης, αυξημένη σύνταξη, μόνιμα δικαιώματα. Είναι θεσμική κατοχύρωση ότι το επάγγελμα προκαλεί πρόωρη φθορά στην υγεία. Είναι αναγνώριση με πραγματικές συνέπειες για τον εργαζόμενο και την οικογένειά του.
Το κυβερνητικό «τυράκι»
Αντί για αυτό, η κυβέρνηση μοιράζει το λεγόμενο «επίδομα επικινδυνότητας» ύψους 100 ευρώ μεικτά. Ένα ποσό που δίνεται στους ενστόλους ως πρόσθετη αμοιβή, χωρίς καμία ασφαλιστική ή συνταξιοδοτική αξία. Πρόκειται για μια πρόχειρη λύση, που μπορεί να καταργηθεί ή να τροποποιηθεί ανάλογα με τις πολιτικές αποφάσεις. Μια κίνηση επικοινωνιακή: το κράτος δείχνει ότι «αναγνωρίζει» τον κίνδυνο, αλλά στην πράξη αποφεύγει το πραγματικό κόστος.
Και σαν να μην έφτανε αυτό, αποκαλύφθηκε ότι το ίδιο επίδομα κατοχυρώθηκε και για τους υπαλλήλους της Βουλής. Ο Πρόεδρος της Βουλής μερίμνησε για την καταβολή χρηματικής αποζημίωσης από 2500€ ως 4000€ στους Υπαλλήλους της Βουλής ως επίδομα «Επικίνδυνης και Ανθυγιεινής Εργασίας» αναδρομικά.
Το σκάνδαλο της Βουλής
Η είδηση προκάλεσε οργή στους κόλπους των στρατιωτικών και των πυροσβεστών. Ο ΠΑΣΕΣ το σχολίασε με αιχμηρό σαρκασμό: οι ανατινάξεις βομβών, οι πτήσεις πάνω από φλόγες και οι επιχειρήσεις σε φουρτουνιασμένες θάλασσες «ωχριούν» μπροστά στις «επικίνδυνες» συνθήκες εργασίας στους δαιδαλώδεις διαδρόμους της Βουλής. Η ειρωνεία ήταν εύστοχη γιατί ανέδειξε το αυτονόητο: το πολιτικό σύστημα προτίμησε να φροντίσει πρώτα τον εαυτό του.
Η κυβέρνηση με αυτή την επιλογή έστειλε μήνυμα ότι οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν οι υπάλληλοι ενός νεοκλασικού κτηρίου είναι σοβαρότεροι από εκείνους που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι που φυλάνε Θερμοπύλες, κυριολεκτικά.
Η αντιπολίτευση που μένει στα λόγια
Η αντίδραση της αντιπολίτευσης ήταν χλιαρή. Το ΠΑΣΟΚ, με ανακοίνωση στελεχών του, αναγνώρισε τις θυσίες των πυροσβεστών και καταγγέλλει την κυβέρνηση για άνισα μέτρα και σταθμά. Ωστόσο, η πρόταση του κόμματος περιορίζεται σε κάτι πολύ συγκεκριμένο: «επέκταση του επιδόματος επικινδυνότητας» στο σύνολο του προσωπικού.
Με άλλα λόγια, ούτε το ΠΑΣΟΚ μιλά για ΒΑΕ. Μιλά για ένα πιο δίκαιο μοίρασμα του ίδιου προσωρινού φιλοδωρήματος. Χωρίς χρονοδιάγραμμα, χωρίς δέσμευση, χωρίς πρόταση νόμου. Μια «εύκολη αντιπολίτευση», που αποφεύγει να συγκρουστεί με την ουσία.
Η ψευδαίσθηση στους πολίτες
Το πολιτικό παιχνίδι λειτουργεί επικοινωνιακά. Οι πολίτες ακούν ότι δόθηκαν «επιδόματα» και πιστεύουν ότι το κράτος στηρίζει τους ένστολους. Η πραγματικότητα είναι διαφορετική:
- Το επίδομα είναι πρόσκαιρο, ανακλητό, χωρίς θεσμική κατοχύρωση.
- Η ένταξη στα ΒΑΕ δημιουργεί μόνιμα δικαιώματα, δεσμεύει την Πολιτεία και κοστίζει περισσότερο.
Γι’ αυτό και αποφεύγεται. Γιατί σημαίνει ότι το κράτος θα πρέπει να πληρώσει περισσότερες συντάξεις, να δεχτεί πρόωρες αποχωρήσεις, να αναγνωρίσει θεσμικά την επικινδυνότητα συγκεκριμένων επαγγελμάτων.
Η ουσία της αδικίας
Όσο οι πολιτικοί στήνουν επικοινωνιακές φιέστες με επιδόματα και φωτογραφίες σε καμένα τοπία, οι άνθρωποι που πραγματικά θυσιάζουν την υγεία και τη ζωή τους παραμένουν στο περιθώριο. Οι πυροσβέστες που αναπνέουν καπνό, οι στρατιωτικοί που εκπαιδεύονται για το απρόβλεπτο, αντιμετωπίζονται ως αναλώσιμοι.
Την ίδια ώρα, οι υπάλληλοι της Βουλής μπορούν να διεκδικούν «επικινδυνότητα» και να την κερδίζουν με νομοθετική ρύθμιση. Η εικόνα αυτή δεν είναι απλώς προσβλητική για τους ένστολους. Είναι αποκαλυπτική για το πώς λειτουργεί το πολιτικό σύστημα: φροντίζει πρώτα τους δικούς του.
Το αίτημα για ένταξη των πυροσβεστών και των στρατιωτικών στα ΒΑΕ είναι δίκαιο, παλιό και αυτονόητο. Η κυβέρνηση το θάβει πίσω από ένα ψευδοεπίδομα. Η αντιπολίτευση αναμασά το ίδιο πλαίσιο χωρίς να τολμά να μιλήσει για θεσμική αλλαγή. Και το Κοινοβούλιο, αντί να δώσει το παράδειγμα, κατοχυρώνει «επικινδυνότητα» στους δικούς του υπαλλήλους.
Η αντίφαση είναι κραυγαλέα. Στην Ελλάδα του 2025, «επικίνδυνη και ανθυγιεινή εργασία» δεν είναι να σβήνεις φωτιές, να εξουδετερώνεις εκρηκτικά ή να επιχειρείς με αεροσκάφη πάνω από φλεγόμενα μέτωπα. Είναι να δουλεύεις στους κλιματιζόμενους διαδρόμους της Βουλής.