Το αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι η Σύνοδος της Ελβετίας για την Ουκρανία (15 -16/6/2024) θα οδηγηθεί σε ναυάγιο, αποδίδεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στην Κίνα, η οποία μάλιστα σε ένα συγκεκριμένο χρονικό σημείο…μπλόφαρε για να εξασφαλίσει την αποτυχία της Διάσκεψης.
Για μια στιγμή τον Αύγουστο 2023, φάνηκε ότι το Πεκίνο ήταν τελικά έτοιμο να αποστασιοποιηθεί από την «χωρίς όρια εταιρική σχέση» του με τη Μόσχα.
Εκείνο τον μήνα, ο Κινέζος ηγέτης Xi Jinping έστειλε τον ειδικό απεσταλμένο του Li Hui, στην Ουκρανία προκειμένου να συζητήσει τη λεγόμενη φόρμουλα ειρήνης του Ουκρανού προέδρου Volodymyr Zelensky με διπλωμάτες από πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ουκρανίας και των ΗΠΑ υπενθυμίζει το Foreign Affairs.
Η φόρμουλα Zelensky καλεί τη Ρωσία να αποσυρθεί στα σύνορα της Ουκρανίας του 1991, να στείλει τους «εγκληματίες πολέμου» σε διεθνή δικαστήρια και να καταβάλει αποζημιώσεις στο Κίεβο.
Το σχέδιο αντιπροσωπεύει ξεκάθαρα τους μύχιους πόθους του ουκρανικού καθεστώτος και η ενασχόληση της Κίνας με τις εν λόγω απαιτήσεις έδωσε την ψευδή εντύπωση στη Δύση ότι, το Πεκίνο ήταν πρόθυμο να διαφοροποιηθεί από τη στρατηγική του σχέση με τη Ρωσία.
Αλλά η πρώτη δημόσια συμμετοχή της Κίνας σε συζητήσεις σχετικά με αυτή τη φόρμουλα ήταν και η τελευταία της.
Στις 31 Μαΐου, το Πεκίνο ανακοίνωσε ότι δεν θα συμμετάσχει στη Σύνοδο της Ελβετίας, όπου μοναδικό αντικείμενο συζήτησης είναι το σχέδιο Zelensky.
Η εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών, Mao Ning, εξήγησε ότι το Πεκίνο θα συμμετείχε στη σύνοδο κορυφής μόνο εάν η Ρωσία λάμβανε μέρος και αποτελούσε αντικείμενο συζήτησης το σχέδιο που θα κατέθετε.
Η μεγάλη σημασία της στρατηγικής σχέσης Κίνας – Ρωσίας
Για την Ουκρανία, και οι δύο απαιτήσεις δεν είναι στο τραπέζι.
Ο Xi Jinping δεν πρόκειται να εγκαταλείψει τη στρατηγική σχέση με τον Vladimir Putin για να γίνει συνομιλητής του Zelensky.
Σύμφωνα με το Foreign Affairs και τη συλλογική Δύση, η Κίνα επέλεξε μια πιο φιλόδοξη, αλλά και πιο επικίνδυνη προσέγγιση.
Θα συνεχίσει να βοηθά τη Μόσχα και να σαμποτάρει τις λεγόμενες ειρηνευτικές προτάσεις της Δύσης.
Ελπίζει στη συνέχεια να εξαντλήσει την επιρροή, που διαθέτει στη Ρωσία, για να φέρει και τα δύο μέρη στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, προκειμένου να επιτευχθεί μία διαρκής συμφωνία ειρήνης.
Είναι σίγουρο ότι θα αντιμετωπίσει τη δυσπιστία της Δύσης ως προς αυτό αλλά τα εμπόδια δεν θα επηρεάσουν τον Xi.
Δεν έχει πολλά να χάσει αν συνεχιστεί ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Ως εκ τούτου, η Κίνα θα συνεχίσει στην πορεία που χάραξε: Θα συνεχίσει να ενισχύει έμμεσα τη Ρωσία, εκτροχιάζοντας τις διπλωματικές πρωτοβουλίες υπό την ηγεσία του Κιέβου και της Δύσης.
Για το Πεκίνο, οι δεσμοί με τη Ρωσία έχουν μεγάλη στρατηγική σημασία.
Η Κίνα και η Ρωσία μοιράζονται σύνορα 4.184 χιλιομέτρων.
Η Ρωσία παρέχει στην Κίνα φθηνούς φυσικούς πόρους και ακόμη και ορισμένες προηγμένες στρατιωτικές τεχνολογίες.
Ο Xi επωφελείται επίσης από την ύπαρξη ενός ηγέτη με όραμα έναν κόσμο με πολλά κέντρα εξουσίας μεταξύ των μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Σε δύο χρόνια, το εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών αυξήθηκε κατά περισσότερο από 60%, στα 240,1 δισεκατομμύρια δολάρια.
Ο Λευκός Οίκος, έχοντας επίγνωση της οικονομικής του δύναμης, προσπάθησε να χρησιμοποιήσει κυρώσεις για να σταματήσει αυτή τη συνεργασία.
Τον Δεκέμβριο του 2023, εξέδωσε εκτελεστικό διάταγμα που απειλούσε να επιβάλει δευτερεύουσες κυρώσεις σε οποιαδήποτε διεθνή τράπεζα διαπιστωθεί ότι εκκαθαρίζει ακόμη και εν αγνοία της πληρωμές για τη ρωσική στρατιωτική βιομηχανία.
Η αποτυχημένη παρέμβαση της Δύσης
Αργότερα, η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Janet Yellen και ο υπουργός Εξωτερικών Antony Blinken πραγματοποίησαν ταξίδια στην Κίνα και περιέγραψαν σε κινέζους ηγέτες και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα τις σοβαρές συνέπειες που θα αντιμετωπίσουν για τυχόν παραβιάσεις.
Ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Kurt Campbell, εν τω μεταξύ, επισκέφθηκε την Ευρώπη για να ενημερώσει τους συμμάχους για το θέμα και τους κάλεσε να ασκήσουν πίεση στο Πεκίνο.
Η Δύση έλαβε κάποια μέτρα για να περιορίσει τη ρωσο-κινεζική στρατηγική συνεργασία, τα οποία ωστόσο δεν αποδίδουν.
Το Πεκίνο και η Μόσχα συνεχίζουν να θέτουν τα θεμέλια για μια βαθύτερη και πιο ανθεκτική οικονομική σχέση.
Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Ρώσου προέδρου Vladimir Putin στην Κίνα στις 16 Μαΐου, οι κινεζικές και ρωσικές κρατικές σιδηροδρομικές εταιρείες υπέγραψαν συμφωνία για την επέκταση της διασυνοριακής υποδομής που θα βοηθήσει στη διευκόλυνση των ρωσικών εξαγωγών προς τα ανατολικά.
Στο ίδιο ταξίδι, ο Putin πιθανότατα ενέκρινε ένα σχέδιο μεταφοράς περισσότερου ρωσικού φυσικού αερίου στην Κεντρική Ασία, Στόχος το Καζακστάν και το Ουζμπεκιστάν να έχουν περισσότερο αέριο για μεταφορά στην Κίνα, επιτρέποντας έτσι στις κυβερνήσεις της Μόσχας και της Κεντρικής Ασίας να αυξήσουν τα κέρδη τους.
Μετά το ταξίδι του, ο Putin τηλεφώνησε στους προέδρους του Καζακστάν και του Ουζμπεκιστάν για να τους μιλήσει για την επίσκεψη, κάτι που δεν έχει ξανακάνει.
Στις 7 Ιουνίου, η Gazprom υπέγραψε συμβόλαια που θα επεκτείνουν τις εξαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου προς το Καζακστάν, το Κιργιστάν και το Ουζμπεκιστάν.
Το Πεκίνο και η Μόσχα συζήτησαν επίσης τρόπους υλοποίησης ευαίσθητων εξαγωγών από την Κίνα στη Ρωσία.
Για να γίνει αυτό, θα μπορούσαν να ορίσουν εξειδικευμένες τράπεζες που είναι σε μεγάλο βαθμό απρόσβλητες στους περιορισμούς των ΗΠΑ.
Τέτοιες τράπεζες δεν θα συνδέονται με το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα και θα έχουν λογαριασμούς μόνο στη Ρωσία, διακανονίζοντας όλες τις πληρωμές σε γιουάν και ρούβλια μέσω του διεθνούς συστήματος πληρωμών της Κίνας.
Το σχέδιο των 100 χρόνων και η διπλή αγκαλιά του Xi στον Putin
Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να προσπαθήσουν να στοχεύσουν αυτό το σύστημα εντοπίζοντας ύποπτες συναλλαγές και επιβάλλοντας κυρώσεις στις τράπεζες, αλλά αυτό θα ήταν δύσκολο επειδή όλες οι πληρωμές θα παρακάμπτουν το δολάριο ΗΠΑ και άλλα δυτικά συστήματα πληρωμών.
Η Κίνα, άλλωστε, χρησιμοποίησε ένα παρόμοιο σχέδιο με την τράπεζα Kunlun για να αποφύγει αποτελεσματικά τις κυρώσεις στο Ιράν.
Τα οικονομικά δεν είναι ο μόνος τομέας στον οποίο η Κίνα και η Ρωσία εμβαθύνουν τις σχέσεις τους. Παρουσιάζουν επίσης ένα ολοένα και πιο ενιαίο διπλωματικό μέτωπο. Ο Putin και ο Xi επισκέφτηκαν ο ένας τον άλλον τρεις φορές από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία και έδειξαν μεγάλο και αμοιβαίο σεβασμό.
Κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στη Μόσχα τον Μάρτιο του 2023, ο Xi είπε στον Putin ότι «συμβαίνουν αλλαγές, τις οποίες δεν έχουμε δει εδώ και 100 χρόνια» και τόνισε πως Ρωσία και Κίνα είναι οδηγοί στις ιστορικές αυτές εξελίξεις.
Όταν αποχαιρέτησε τον Putin αυτόν τον Μάιο, ο Xi τον αγκάλιασε δύο φορές μπροστά στην κάμερα—κάτι που κάνει σπάνια. Το μήνυμα της εγγύτητας ήταν σκόπιμο και ξεκάθαρο.
Ο Putin και o Xi μπορεί να έχουν αμοιβαίο σεβασμό μεταξύ τους αλλά το Πεκίνο έχει επίσης έναν πρόσθετο λόγο να συντάσσεται με τη Μόσχα σε ειρηνευτικές προσπάθειες: η Κίνα έχει τη δική της ειρηνευτική πρωτοβουλία και θέλει να σαμποτάρει τις προσπάθειες των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρώπης.
Ο ρόλος της Βραζιλίας
Στις 23 Μαΐου, μια εβδομάδα μετά την πιο πρόσφατη συνάντηση μεταξύ Xi και Putin και μια εβδομάδα πριν η Κίνα αρνηθεί να παραστεί στην ελβετική σύνοδο κορυφής, ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών Wang Yi συναντήθηκε με τον Celso Amorim, επικεφαλής σύμβουλο εθνικής ασφάλειας του προέδρου της Βραζιλίας.
Σε κοινή δήλωση για τη διευθέτηση της ουκρανικής κρίσης, ζήτησαν μια διεθνή ειρηνευτική διάσκεψη στην οποία θα εκπροσωπηθούν τόσο η Ρωσία όσο και η Ουκρανία και θα επανεξεταστούν όλα τα ειρηνευτικά σχέδια.
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η Βραζιλία αρνήθηκε επίσης να στείλει υψηλόβαθμους αξιωματούχους στην ελβετική διάσκεψη και μπορεί να μην στείλει κανέναν.
Το Πεκίνο γνωρίζει ότι, προς το παρόν, η πρότασή του δεν θα πάει πουθενά.
Ωστόσο, έχει λόγους να πιστεύει ότι η σύνοδος του Ιουνίου θα καταλήξει σε ένα διπλωματικό αδιέξοδο που θα είναι δύσκολο να κρυφτεί, παρά τις καλύτερες προσπάθειες των διοργανωτών και των εταίρων της Ουκρανίας.
Είναι απλά ο…πρόλογος
Ακόμα κι αν οι συμμετέχοντες στη σύνοδο κορυφής μπορούν να δημιουργήσουν μια τελική κοινή δήλωση που είναι πειστική και υπέρ της Ουκρανίας, δεν υπάρχει τρόπος να την επιβάλουν στο Κρεμλίνο.
Στην πραγματικότητα, δεδομένου ότι πολλές βασικές χώρες του παγκόσμιου Νότου θα στείλουν μόνο αντιπροσωπείες χαμηλού επιπέδου στη σύνοδο κορυφής ή θα την παρακάμψουν εντελώς, το πρακτικό αποτέλεσμα της ανακοίνωσης της συνάντησης θα είναι ακόμη πιο μέτριο από αυτό των ψηφισμάτων της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ του 2022 που επικρίνουν τη Ρωσία.
Με άλλα λόγια, η Κίνα αναμένει ότι η σύνοδος κορυφής για τη λεγόμενη ειρήνη στην Ουκρανία θα αποτύχει παταγωδώς.
Πιστεύει ότι η σύνοδος δεν θα κάνει τίποτα για να προωθήσει την ειρήνη ή να συσπειρώσει τον κόσμο πίσω από τις μαξιμαλιστικές απαιτήσεις της Ουκρανίας.
Αυτή η αποτυχία μπορεί να δώσει στο Πεκίνο την ευκαιρία να γίνει κεντρικός παίκτης στις διπλωματικές προσπάθειες συνεργαζόμενο με φιλικές χώρες που έχουν αποδεδειγμένο ιστορικό στις συνομιλίες που σχετίζονται με την Ουκρανία.
Η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, για παράδειγμα, έχουν διευκολύνει τις μυστικές συνομιλίες για τις ανταλλαγές κρατουμένων.
Η Τουρκία έπαιξε καθοριστικό ρόλο για το άνοιγμα της Μαύρης Θάλασσας στις αποστολές σιτηρών.
Και τα τρία κράτη έχουν καλές σχέσεις με το Πεκίνο.
Υπάρχει ένας λόγος για τον οποίο η Κίνα αισθάνεται σίγουρη ότι μπορεί να παρουσιαστεί ως μεγάλος διαμεσολαβητής, επισημαίνει το Foreign Affairs.
Το Πεκίνο έχει το απόλυτο ατού: την ικανότητα να φέρει τη Ρωσία στο τραπέζι.
Οι Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν ευχαριστήσει πολλές φορές το Πεκίνο για την πρότασή του και σηματοδοτούν την ετοιμότητά τους να διαπραγματευτούν εάν η προσέγγιση της Κίνας γίνει αποδεκτή.
Ο ίδιος ο Putin εξέφρασε αυτά τα συναισθήματα σε μια δήλωση σε Ρώσους δημοσιογράφους κατά την αναχώρησή του από το Πεκίνο. «Έχουμε πει πολλές φορές ότι πιστεύουμε πως η Κίνα προσπαθεί ειλικρινά να διευθετήσει αυτό το πρόβλημα», είπε ο Ρώσος πρόεδρος.
«Προσφέρει διαφορετικές επιλογές και είναι πολύ ευέλικτη», σημείωσε.
Αυτά τα σχόλια υποδηλώνουν ότι ο Putin μπορεί ακόμη και να έχει καταλήξει σε συμφωνία με τον Xi, όπου η Ρωσία συμφωνεί να διαπραγματευτεί εάν κληθεί από το Πεκίνο με αντάλλαγμα την δέσμευση της Κίνας να μην ταξιδέψει στην Ελβετία.
Εάν το Πεκίνο μπορεί πράγματι είτε άμεσα είτε έμμεσα να δημιουργήσει μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός, θα μπορούσε να κάνει θαύματα για τη γεωπολιτική θέση του.
Σταματώντας τη δολοφονία και την καταστροφή, η Κίνα θα αποθεωνόταν στον Παγκόσμιο Νότο και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
Το Πεκίνο θα δεχόταν επίσης λιγότερη κριτική από τη συλλογική Δύση για τη στήριξη στη Ρωσία.
Αυτό είναι ο πρόλογος του 100ετούς σχεδίου Ρωσίας – Κίνας.
