Ενας νέος κύκλος σκληρής αντιλαϊκής πολιτικής, στο έδαφος και της νέας καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης στην Ευρωπαϊκή Ενωση που προαναγγέλλουν διεθνείς οργανισμοί, αλλά και των οξυμένων ιμπεριαλιστικών αντιπαραθέσεων, περιμένει τα εργατικά – λαϊκά στρώματα. Αυτός ο νέος κύκλος συμπίπτει με την έξοδο της χώρας από την «ενισχυμένη εποπτεία» που ισχύει από το Σάββατο 20 Αυγούστου, σύμφωνα με τις ανακοινώσεις της Κομισιόν.
Και μπορεί η κυβέρνηση να επιχειρεί να δώσει τον τόνο, αποπροσανατολίζοντας τον λαό, ωστόσο υπάρχει εμπειρία από τα αντίστοιχα «πανηγύρια» το 2018 επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, όταν έλεγαν ότι «βγήκαμε από τα μνημόνια» και «η χώρα επιστρέφει στην κανονικότητα». Βέβαια, η «κανονικότητα» από το 2018 μέχρι και σήμερα, με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και στη συνέχεια με ΝΔ, πράγματι δεν διαταράχτηκε. Μόνο που αυτή η κανονικότητα χειροτέρευσε το επίπεδο διαβίωσης, η φτώχεια εντάθηκε και το λαϊκό εισόδημα μειώθηκε δραστικά, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία. Και την ίδια στιγμή, τα κίνητρα, οι φοροαπαλλαγές και οι επιδοτήσεις στο μεγάλο κεφάλαιο έδιναν και έπαιρναν, κάτι που καταμαρτυρούν και τα δεκάδες νομοσχέδια σε αυτή την κατεύθυνση που ψήφισαν από κοινού ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ.
Τα μνημόνια διαρκείας του κεφαλαίου και της ΕΕ είναι και θα είναι εδώ, είτε με είτε χωρίς την ενισχυμένη εποπτεία. Υπηρετούν την κερδοφορία και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρηματικών ομίλων και γι’ αυτό αποτελούν «στενό κορσέ» στα δικαιώματα και στις ανάγκες των εργαζομένων και του λαού σε όλα τα κράτη – μέλη, ανεξάρτητα από τις μεταξύ τους αντιθέσεις και τους διαφορετικούς ρυθμούς στο ξεδίπλωμα της αντιλαϊκής πολιτικής.
Αλλωστε, παρά την έξοδο από την ενισχυμένη εποπτεία, παραμένει και ενισχύεται όλο το πλέγμα των ασφυκτικών μηχανισμών που συνθέτουν τα μνημόνια διαρκείας της ΕΕ (κάτω από τον τίτλο «Ευρωπαϊκή Οικονομική Διακυβέρνηση»), με τα οποία θα βρεθεί αντιμέτωπος ο λαός από την επομένη κιόλας της 20ής Αυγούστου.
Ας δούμε αναλυτικά πώς διαμορφώνεται και τι περιλαμβάνει αυτό το πλέγμα.
Απ’ τα Εξάμηνα…
1. Το «Ευρωπαϊκό Εξάμηνο». Από το 2011 και στο εξής, προβλέπει τη διαμόρφωση ετήσιων «Εθνικών Μεταρρυθμιστικών Προγραμμάτων» και «Εθνικών Σχεδίων Σταθερότητας και Σύγκλισης, Μεσοπρόθεσμων Δημοσιονομικών Σχεδίων», που υποβάλλονται για έλεγχο ανά εξάμηνο από την Επιτροπή και το Συμβούλιο της ΕΕ. Τον Γενάρη κάθε έτους, η Επιτροπή παρουσιάζει την «Ετήσια Εκθεση για την Ανάπτυξη» στην ΕΕ, με τις κατευθύνσεις της για όλα τα κράτη – μέλη. Τον Μάρτη, η Σύνοδος Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αποφασίζει και εκδίδει Οδηγίες για τις εθνικές πολιτικές, ώστε να επιτευχθούν οι αντιλαϊκοί στόχοι της Ετήσιας Εκθεσης.
Τον Απρίλη, τα κράτη – μέλη καταθέτουν τα «Εθνικά Μεταρρυθμιστικά Προγράμματα» και τα «Προγράμματα Σταθερότητας και Σύγκλισης», που αποτελούν «δημοσιονομικά σχέδια», στην πραγματικότητα «προσχέδια» των εθνικών προϋπολογισμών, όπου περιλαμβάνονται το σύνολο των περικοπών σε δαπάνες για τις λαϊκές ανάγκες και βέβαια αναλυτικό σχέδιο για την εμβάθυνση των αναδιαρθρώσεων για την ενίσχυση και θωράκιση της κερδοφορίας του κεφαλαίου. Τον Ιούνη το Συμβούλιο κάνει συστάσεις, έπειτα από πρόταση της Επιτροπής, για το τι πρέπει να διορθώσει, να συμπληρώσει ή να αλλάξει κάθε κράτος – μέλος.
Τον Ιούλη το Συμβούλιο υιοθετεί τα «εθνικά σχέδια», με επίσημες υποδείξεις και διορθώσεις που καλείται να εφαρμόσει κάθε κράτος – μέλος στον εθνικό προϋπολογισμό του και συνολικά στη νομοθεσία του. Αν το κράτος – μέλος δεν συμμορφωθεί, ακολουθεί ένα σύστημα επιβολής κυρώσεων, που εφαρμόζεται αυτόματα και υποχρεωτικά, σύμφωνα με τους Κανονισμούς της «ευρωπαϊκής οικονομικής διακυβέρνησης». Μιλάμε δηλαδή για καραμπινάτο μνημόνιο, στην υπηρεσία του κεφαλαίου και των κυβερνήσεών του.
2. Το «Σύμφωνο για το Ευρώ+». Σ’ αυτό συμμετέχουν υποχρεωτικά οι χώρες της Ευρωζώνης και εθελοντικά τα υπόλοιπα κράτη – μέλη. Ολα τα κράτη – μέλη υποβάλλουν κάθε χρόνο σχέδιο μέτρων, μαζί με το «Εθνικό Μεταρρυθμιστικό Πρόγραμμα», που ελέγχεται και παρακολουθείται από την Επιτροπή με χρονοδιάγραμμα εφαρμογής.
«Κάθε χρόνο θα αναλαμβάνονται συγκεκριμένες εθνικές δεσμεύσεις από κάθε αρχηγό κράτους ή κυβέρνησης», αναφέρει χαρακτηριστικά το Σύμφωνο και παρακάτω επισημαίνει: «Κάθε συμμετέχον κράτος – μέλος θα υποβάλλει τα ειδικά μέτρα που σκοπεύει να λάβει για την επίτευξη των στόχων (…) Η πρόοδος προς την επίτευξη των στόχων θα παρακολουθείται σε πολιτικό επίπεδο από τους αρχηγούς κρατών ή κυβερνήσεων, βάσει σειράς δεικτών που θα καλύπτουν την ανταγωνιστικότητα, την απασχόληση, τη δημοσιονομική βιωσιμότητα και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Οι χώρες που αντιμετωπίζουν προκλήσεις σε οποιονδήποτε από τους τομείς αυτούς θα εντοπίζονται και θα πρέπει να δεσμεύονται για την αντιμετώπιση των συγκεκριμένων προκλήσεων εντός δεδομένου χρονοδιαγράμματος».
Ως κύριος στόχος τίθεται η μείωση του κόστους εργασίας, δηλαδή μείωση στους μισθούς και στις ασφαλιστικές δαπάνες της εργοδοσίας και του κράτους. Προς αυτήν την κατεύθυνση «συστήνονται» μέτρα όπως η σύνδεση μισθού – παραγωγικότητας, η κατάργηση της συλλογικής διαπραγμάτευσης στις ΣΣΕ με ενίσχυση των επιχειρησιακών και ατομικών, η επέκταση της ευελιξίας στην αγορά εργασίας, η μείωση της φορολογίας και των ασφαλιστικών εισφορών για το κεφάλαιο κ.ά.
Με την επίκληση εξάλλου της «βιωσιμότητας των συντάξεων, των συστημάτων Υγείας και κοινωνικών παροχών», στο πλαίσιο του Συμφώνου προωθούνται «μεταρρυθμίσεις» όπως η κατάργηση των λεγόμενων «πρόωρων» συντάξεων, η αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης, η δημιουργία «κινήτρων» για παραμονή στην εργασία μετά τη συνταξιοδότηση και άλλα μέτρα, πολλά από τα οποία μπορεί να τα αναγνωρίσει κανείς στους νόμους που ψήφισαν όλα τα τελευταία χρόνια όλες οι κυβερνήσεις του κεφαλαίου.
…στο Δημοσιονομικό Σύμφωνο
3. Το «Δημοσιονομικό Σύμφωνο». Βασικά σημεία του συμφώνου είναι ο κανόνας της «Δημοσιονομικής Ισορροπίας», δηλαδή οι εθνικοί προϋπολογισμοί να μην παρουσιάζουν έλλειμμα. Τα κράτη – μέλη είναι υποχρεωμένα να έχουν ισοσκελισμένους ή πλεονασματικούς προϋπολογισμούς, όπως συμβαίνει με τα ματωμένα πλεονάσματα της Ελλάδας, που διατηρούνται μέχρι το 2060 και βλέπουμε.
Τα κράτη – μέλη είναι υποχρεωμένα να εισαγάγουν τη διάταξη αυτή στα Συντάγματά τους ή με νόμο αυξημένης τυπικής ισχύος, που θα υπερισχύει κάθε άλλου κοινού νόμου. Είναι επίσης υποχρεωμένα να μην παρουσιάζουν ετήσιο έλλειμμα του προϋπολογισμού τους πάνω από 0,5% του ΑΕΠ, ενώ σε περίπτωση που το δημόσιο χρέος είναι μεγαλύτερο του 60% του ΑΕΠ, υποχρεούνται να το μειώνουν κατά 5% κάθε χρόνο. Υποχρεούνται επίσης να μην έχουν έλλειμμα μεγαλύτερο από 3% του ΑΕΠ.
Οι στόχοι αυτοί συνεπάγονται δρακόντεια μέτρα, αιματηρές περικοπές σε βάρος του λαού, παραπέρα φτωχοποίηση των λαϊκών στρωμάτων, στην προσπάθεια του αστικού κράτους από τη μια να τηρήσει τα συμφωνηθέντα και από την άλλη να διασφαλίσει επαρκή χρηματοδότηση, απαλλαγές και διευκολύνσεις για το κεφάλαιο από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Και βέβαια τίποτα δεν αλλάζει για τον λαό, ούτε η προσωρινή «ρήτρα διαφυγής» από το Σύμφωνο που βρίσκεται σε ισχύ για τη θωράκιση της καπιταλιστικής κερδοφορίας από την προηγούμενη κρίση με άφθονο κρατικό χρήμα από την «τσέπη» των λαών. Ούτε η συζήτηση που βρίσκεται σε εξέλιξη – φέρνοντας στην επιφάνεια και τους σφοδρούς ανταγωνισμούς στο εσωτερικό της ΕΕ – για την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας, επικεντρώνοντας σε έναν πιο ευέλικτο τρόπο, ώστε οι κρατικές ενισχύσεις που θα κατευθύνονται σε «πράσινες» και «ψηφιακές» επενδύσεις να εξαιρούνται από τον υπολογισμό των κρατικών ελλειμμάτων.
4. Η «Ενισχυμένη Οικονομική Διακυβέρνηση». Αφορά πακέτο νομοθετικών μέτρων που ρυθμίζουν τον οικονομικό και δημοσιονομικό έλεγχο της ΕΕ στις οικονομίες και τους προϋπολογισμούς των κρατών – μελών, στο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας. Αυτό σημαίνει ότι ενισχύεται το «προληπτικό» και «διορθωτικό» σκέλος του Συμφώνου Σταθερότητας, με την επιβολή γενικευμένων περικοπών των λεγόμενων «κοινωνικών δαπανών» στους εθνικούς προϋπολογισμούς, αλλά και στον προϋπολογισμό της ΕΕ για τα κράτη – μέλη, σε περίπτωση απόκλισής τους από τους στόχους για το έλλειμμα και το κρατικό χρέος (3% και 60% επί του ΑΕΠ αντίστοιχα).
Στο πακέτο των νομοθετικών μέτρων της «Ευρωπαϊκής Οικονομικής Διακυβέρνησης» περιλαμβάνεται μεταξύ άλλων Οδηγία του Συμβουλίου, που προβλέπει ότι η δημοσιονομική πολιτική και τα δημοσιονομικά πλαίσια θα πρέπει να είναι σταθερά, ανεξάρτητα από την εναλλαγή των κυβερνήσεων.
Περιλαμβάνεται επίσης ο «Κανονισμός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με κατασταλτικά μέτρα για τη διόρθωση των υπερβολικών μακροοικονομικών ανισορροπιών στην Ευρωζώνη», μέσω του οποίου, μετά από σύσταση της Επιτροπής, επιβάλλεται πρόστιμο όταν ένα κράτος – μέλος έχει υποβάλει ανεπαρκές σχέδιο διορθωτικών αλλαγών ή διαπιστώνεται μη συμμόρφωση με συστάσεις. Το πρόστιμο ανέρχεται σε 0,1% του ΑΕΠ και επιβάλλεται αυτόματα από την Επιτροπή.
Στο ίδιο πακέτο εποπτείας, πρόληψης και συμμόρφωσης περιέχεται επίσης ο «Κανονισμός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την αποτελεσματική επιβολή της δημοσιονομικής εποπτείας στη ζώνη του ευρώ». Πρόκειται για μηχανισμό επιβολής (χρηματικών κυρίως) κυρώσεων στα κράτη – μέλη που δεν συμμορφώνονται με τους αυστηρότερους αυτούς όρους.
…και το υπερμνημόνιο
5. Ταμείο Ανάκαμψης. Η ΕΕ με το Ταμείο Ανάκαμψης θέλει να θωρακίσει τους ευρωενωσιακούς ομίλους και να ενισχύσει την κερδοφορία τους. Τους στηρίζει και με χρήμα αλλά και με τη διαμόρφωση των υποδομών και του περιβάλλοντος εκείνου που διευκολύνει τους σχεδιασμούς τους. Το Ταμείο, που για τη χώρα μας προβλέπει χρηματοδότηση ύψους 32 δισ. ευρώ για τους επιχειρηματικούς ομίλους, έχει «ουρά» τα σκληρά προαπαιτούμενα για τον λαό. Μια σειρά μεταρρυθμίσεων που πατάνε στις «βέλτιστες ευρωπαϊκές πρακτικές» της ΕΕ και ο λαός έχει αρχίσει ήδη να τα βλέπει με το αντεργατικό τερατούργημα για το σμπαράλιασμα του σταθερού ημερήσιου χρόνου εργασίας, την περισσότερη «ευελιξία», τις απλήρωτες υπερωρίες, το χτύπημα στα συνδικαλιστικά δικαιώματα. Αλλά και τα αντιεκπαιδευτικά νομοσχέδια που χτυπούν τα μορφωτικά δικαιώματα των παιδιών των λαϊκών οικογενειών. Το σχέδιο είναι προσαρμοσμένο στις κατευθύνσεις της ΕΕ για την ψηφιακή και «πράσινη μετάβαση», τις επιπτώσεις του οποίου βιώνει σήμερα ο λαός με ενεργειακή φτώχεια και ακρίβεια.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στο Ταμείο Ανάκαμψης δεν υπάρχουν – ή αν υπάρχουν είναι λιγοστά – κονδύλια για τις στοιχειώδεις λαϊκές ανάγκες, πάντα στο «ζύγι» του «κόστους – οφέλους» για το κεφάλαιο και με κριτήριο τη διαχείριση και την ανακύκλωση της φτώχειας. Μάλιστα, για την αντισεισμική θωράκιση της χώρας δεν υπάρχει ούτε δεκάρα.