Το όνομά του, Τομ Πάππας. Το αποτύπωμά του βρέθηκε σε κάθε έγκλημα: Αποστασία του ‘65, Χούντα του ’67, σκάνδαλο Watergate! Βοήθησε τον Νίξον με ελληνικά χρήματα – έστειλε 549.000 δολάρια, σημερινά χρήματα σχεδόν 4 εκατομμύρια δολάρια – και «κατέλαβε» επιχειρηματικά την Ελλάδα: Esso Pappas, Coca Cola…
Στις 27 Οκτωβρίου του 1969, (μια μέρα σαν την αυριανή δηλαδή) ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον ελέγχεται και βομβαρδίζεται με ερωτήσεις από το Κογκρέσο των Ηνωμένων Πολιτειών σε μια ταραχώδη συνεδρίαση, για τη σκανδαλώδη και δίχως διαγωνισμό, ανάθεση έργου προϋπολογισμού εκατομμυρίων δολαρίων στον Ελληνοαμερικανό επιχειρηματία Τομ Πάπας, έναν από τους βασικούς χρηματοδότες της προεκλογικής εκστρατείας του προέδρου των ΗΠΑ.
Το όνομα Τομ Πάπας ήταν άρρηκτα συνδεδεμένο με τη Χούντα των Συνταγματαρχών και όσοι έζησαν εκείνη τη σκοτεινή εποχή θα θυμούνται τα πρατήρια καυσίμων της Esso Pappas να ξεπετάγονται το ένα μετά το άλλο στην ελληνική επικράτεια.
Κάποτε θα κομπάσει ο Τον Πάππας: «Έπρεπε να δωροδοκήσω τέσσερις κυβερνήσεις σε πέντε χρόνια για να υλοποιηθεί η συμφωνία με την Esso Pappas»! Ποιος ήταν λοιπόν ο εκμαυλιστής Ελληνοαμερικανός επιχειρηματίας (Νονό τον αποκαλούσαν όσοι γνώριζαν) που «έκαψε» τον Νίξον, «γκρέμισε» τον αντιπρόεδρο Σπίρο Άγκνιου και όσους τριγύριζαν σαν τις πεταλούδες γύρω από το φως των δολαρίων του;
Από τα Φιλιατρά ξεκίνησε
Το όνομά του ήταν Θωμάς Παπαδόπουλος και είχε γεννηθεί το 1899 στα Φιλιατρά της Μεσσηνίας (λίγο πιο πάνω, από τους Γαργαλιάνους, από όπου καταγόταν ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Σπίρο Άγκνιου). Σε ηλικία τεσσάρων χρονών, ο Θωμάς αντίκρισε το Άγαλμα της Ελευθερίας και πάτησε στην Γη της Επαγγελίας και του American Dream. Το 1924 ο Θωμάς Παπαδόπουλος έγινε Τομ Πάπας, αλλά το ελληνικό επώνυμο θα το θυμηθεί 45 χρόνια μετά, κοιτάζοντας έναν ανόητο δικτάτορα στα μάτια και θα είναι ένα από τα κλειδιά που θα του ανοίξουν την πίσω πόρτα της Ελλάδας… Κάποιοι θα τον χαρακτηρίσουν ως τον αόρατο Πρωθυπουργό της Ελλάδας· υπερβολικό ίσως, αλλά σίγουρα ήταν αυτός ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα και όχι ο «δικός» του, Χένρι Τάσκα
Ο Τομ σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης και του Νορθίστερν· ανέπτυξε επιχειρηματική δραστηριότητα στον τομέα των εισαγωγών – εξαγωγών τροφίμων και στη συνέχεια επεκτάθηκε στον εφοπλιστικό χώρο. Το 1932, ο Πάππας διετέλεσε μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του Γραφείου Μετανάστευσης της πολιτείας της Μασαχουσέτης, διευκολύνοντας την έλευση πολλών ελλήνων μεταναστών. Και πολύ σύντομα το ελληνόπουλο από τα Φιλιατρά έγινε καταλυτικός πολιτικός παράγων στις ΗΠΑ! Ο Τομ Πάππας υπήρξε υποστηρικτής και χρηματοδότης του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, προσωπικός φίλος του Ντουάιτ Αϊζενχάουερ και αρωγός του Ρίτσαρντ Νίξον. Ο Τομ ήταν πληροφοριοδότης και συνεργάτης της CIA, ενώ το 1952 ο Αϊζενχάουερ, από τη θέση του προέδρου των ΗΠΑ του πρότεινε να αναλάβει πρέσβης στην Αθήνα· ο Πάππας αρνήθηκε. «Δεν επιδιώκω και δεν θέλω δημόσια αξιώματα», είχε πει τότε ο Παππάς. «Είμαι επιχειρηματίας. Είμαι στην Ελλάδα για επιχειρήσεις».
Ο πρόεδρος της 20th Century Fox Σπύρος Σκούρας, που καταγόταν από την Ηλεία (από χωριό που πήρε το όνομά του: Σκουροχώρι) ήταν προσωπικός φίλος του Τομ Πάππας, όπως στενός φίλος του ήταν και ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ιάκωβος.
Αδίστακτος, ανήθικος, ναρκισσιστής
Ο Τομ Παππάς – όπως τον παρουσιάζουν οι μελετητές – ήταν έξυπνος επιχειρηματίας και πιστός Ρεπουμπλικάνος, γενναιόδωρος φιλάνθρωπος και υποστηρικτής των Ελληνοαμερικανών. Ο Παππάς έχει χαρακτηριστεί ως «χειριστικός, αδίστακτος και πονηρός, καυχησιάρης, Νονός, ανήθικος, ναρκισσιστής που διψούσε για εξουσία και χρήμα».
Ο Τόμ Πάππας… ξεδίψασε την Ελλάδα εισάγοντας για πρώτη φορά την Coca-Cola το 1969 και «ζέστανε» τους Έλληνες φέρνοντας την Esso που στην χώρα μας έγινε Esso-Pappas. Όμως η επιχειρηματική δραστηριότητα του Ελληνοαμερικανού από τα Φιλιατρά στην Ελλάδα δεν άρχισε με τους Χουντικούς. Το 1962 ο Τομ Πάπας και η κυβέρνηση Κωνσταντίνου Καραμανλή έδωσαν τα χέρια για τη δημιουργία διυλιστηρίων πετρελαίου και ανέγερση εργοστασίων παραγωγής αμμωνίας και λιπασμάτων στη Βόρεια Ελλάδα υπό την επωνυμία «Esso Pappas». Η επένδυση, που έφτανε τα 125 εκατ. δολάρια καταγγέλθηκε από την Αντιπολίτευση ως «αποικιοκρατική».
Όταν η Ένωση Κέντρου ανήλθε πανηγυρικά στην εξουσία, ο Γεώργιος Παπανδρέου προσπάθησε να τροποποιήσει την σύμβαση· τις διαπραγματεύσεις ανέλαβε ο Ανδρέας Παπανδρέου και πέτυχε σχετικά τον περιορισμό των μονοπωλίων, τη μείωση των τιμών προμήθειας πετρελαιοειδών και την αύξηση των αντισταθμιστικών οφελών. Εκείνη η αναθεώρηση των όρων της σύμβασης θεωρείται ότι ήταν μια από τις αιτίες που οδήγησαν στα γεγονότα της Αποστασίας κατά τη διάρκεια των οποίων – όπως λέγεται – ο Πάππας εξαγόραζε βουλευτές.
Το 1966 άρχισε η λειτουργία του διυλιστηρίου στην Θεσσαλονίκη. Ένας από τους χαμένους πλειοδότες ήταν ο Αριστοτέλης Ωνάσης. Η Αυτοκρατορία Πάππας στη Θεσσαλονίκη, η οποία γιγαντώθηκε γρήγορα και έκανε αστραπιαία απόσβεση του τιμήματος των 125 εκατομμυρίων δολαρίων, έχει περιγραφεί από τους επαΐοντες ως «η μεγαλύτερη μεμονωμένη επένδυση ξένου κεφαλαίου στην ιστορία της Ελλάδας»…
Το 1967 ο Πάππας, όπως θρυλείται, διαδραμάτισε σημαίνοντα ρόλο για την επικράτηση της Χούντας στην Ελλάδα. Μάλιστα, οι Απριλιανοί έστειλαν ως ενίσχυση για την προεκλογική εκστρατεία του Νίξον 549.000 δολάρια, σημερινά χρήματα σχεδόν 4 εκατομμύρια δολάρια! Διαμεσολαβητής ήταν ο Τομ Παππάς. Το ποσό εκείνο ήταν υπερβολικό ακόμη και για την Τράπεζα της Ελλάδος και έπρεπε να μοιραστεί σε τρεις δόσεις στους παραλήπτες. Πηγή των χρημάτων ήταν ο Μιχαήλ Ρουφογάλης (αξιωματικός του Πυροβολικού (αντισυνταγματάρχης, που προήχθη παράτυπα σε υποστράτηγο από τη Χούντα), επί χρόνια στέλεχος των μυστικών υπηρεσιών, και ένας από τους πρωταγωνιστές της Χούντας των συνταγματαρχών. Ο Πάππας πήγε στις ΗΠΑ, από την Ελλάδα, ένα φορτίο με μετρητά, που προορίζονταν για την προεκλογική εκστρατεία του Νίξον!
Ο αδελφός του Τομ Πάππας, ο δικαστής Τζον Πάππας εξέφρασε δημόσια την ικανοποίησή του που οι Χουντικοί απαγόρευσαν τα μακριά μαλλιά και τις μίνι φούστες στους νέους της εποχής, αλλά και την υποχρεωτική επίσκεψη στις εκκλησίες. «Με μια τέτοια κυβέρνηση θα έχετε μια καλή χώρα» είχε πει ο Τζον Πάππας.
Ο δικός του άνθρωπος
Ο Τομ Πάππας «διόρισε» στην χουντική κυβέρνηση Κόλλια ως υπουργό Δημόσιας Τάξης τον υπάλληλό του Παύλο Τοτόμη, ο οποίος στη συνέχεια μεταπήδησε στην διοίκηση της ΕΤΒΑ. Ο Πάππας επί Χούντας θα επεκτείνει τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες: του χορηγήθηκε άδεια ανέγερσης εργοστασίων κονσερβοποιίας, παρασκευής χυμών φρούτων και εμφιαλώσεως της Coca-Cola, της οποίας ήταν αποκλειστικός αντιπρόσωπος στην Ελλάδα· επίσης απέκτησε το μονοπώλιο του δικαιώματος αγοράς της ντομάτας της Δυτικής Ελλάδας. Ο ίδιος ο Παππάς είχε μιλήσει για τις επενδύσεις του στην Ελλάδα και τις είχε χαρακτηρίσει ως μια μορφή «φιλανθρωπίας» (!) στην προσπάθεια του να ανακόψει το ρεύμα της μετανάστευσης. «Η οικογένειά μου ήταν μέρος αυτού του ρεύματος», είχε πει σε συνέντευξή του.
Και το 1971 ό Πάππας έφερε τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Σπίρο Άγκνιου για να επισκεφτεί τον τόπο όπου είχαν γεννηθεί οι δικοί του, τους Γαργαλιάνους. Να σημειωθεί ότι ο Άγκνιου, είναι ο μοναδικός αντιπρόεδρος των ΗΠΑ ο οποίος παραιτήθηκε εξαιτίας ποινικών αδικημάτων: τον είχαν δωροδοκήσει στελέχη κατασκευαστικών εταιρειών!
Ο Τόμ Πάππας ήταν υποστηρικτής του βασιλιά Κωνσταντίνου, τον οποίο θεωρούσε «σύμβολο της ελληνικής ενότητας» και ήταν σίγουρος πως κάποτε θα επέστρεφε ως Βασιλιάς στην Ελλάδα.
Όταν ξέσπασε το σκάνδαλο Watergate, ο Πάππας ελέγχθηκε από το Αμερικανικό Κογκρέσο· ο Νίξον κατέβαλε μεγάλες προσπάθειες για να προστατεύσει τον καλό του φίλο. Ο Τομ Παππάς ξέφυγε από κάθε δίωξη.
Μια νεώτερη θεωρία σχετικά με το μέγα σκάνδαλο Γουότεργκεϊτ, που γκρέμισε τον Νίξον υποστηρίζει πως ο Τομ Πάππας ήταν πίσω από όλα!
«Ένα αποτύπωμα εμφανίζεται σε κάθε στάδιο της εγκληματικής καριέρας του Ρίτσαρντ Νίξον, από την προεκλογική του εκστρατεία το 1968 μέχρι το Γουότεργκεϊτ, αλλά και στις διάφορες απόπειρες συγκάλυψης αυτού του σκανδάλου. Αυτό το αποτύπωμα ανήκει στον Τόμ Παππάς», γράφει στο βιβλίο του «Nightmare» ο J. Anthony Lukas. Ο Λούκας παραθέτει μια συνομιλία που έγινε στις 9 Φεβρουαρίου του 1973 μεταξύ του προεδρικού συμβούλου Τζον Ντιν και του Γενικού Εισαγγελέα Μίτσελ, στην οποία συζητήθηκε το ακανθώδες ζήτημα της συγκέντρωσης χρημάτων για την υπεράσπιση των διαρρηκτών του Watergate.
Ο Ντιν ρωτάει: «Μίλησες με τον Έλληνα;».
Ο Μίτσελ απάντησε καταφατικά και ο Ντιν συνεχίζει: «Ο Έλληνας φέρει δώρα;» Ο Μίτσελ απαντάει: «Λοιπόν, θέλω να σε καλέσω αύριο γι’ αυτό»… Ασφαλώς και ο «Έλληνας» ήταν ο Τομ Πάππας!
Ο Τομ Πάππας δεν διώχτηκε ποτέ και το 1976, ήταν ένας από τους κυριότερους χρηματοδότες του υποψήφιου προέδρου Τζέραλντ Φορντ.
«Κεντρικό πρόσωπο ο Τομ Πάππας»
Ο δημοσιογράφος και διευθυντής της εφημερίδας «Καθημερινή» Αλέξης Παπαχελάς (έχει ερευνήσει σε βάθος εκείνη την εποχή) σε μια συνέντευξη του, στην οποία μίλησε για το βιβλίο του «Ένα σκοτεινό δωμάτιο – 1967-1974», εκδ. Μεταίχμιο, είχε πει για τον Τομ Πάππας: «Ο Πάππας ήταν προσωπικός φίλος του Ανδρουτσόπουλου (σ.τ.σ. πρωθυπουργός της Χούντας του Ιωαννίδη με καταγωγή από το Ψάρι Τριφυλίας – κοντοχωριανός του Πάππας). Υπάρχει μια μαρτυρία του Λάμπρου Σταθόπουλου, τότε διοικητή της ΚΥΠ, ο οποίος ήταν λίγο ανόητος, όμως, οπότε δεν είμαι σίγουρος πόσο σοβαρή είναι – στην Επιτροπή της Βουλής, εάν θυμάμαι καλά – όπου λέει ότι ο Πάππας του είπε πως οι Αμερικανοί θέλουν να ρίξουν τον Μακάριο, πριν από το πραξικόπημα, και έχω πάντα μία υποψία για το τι μπορεί να είπε ο Πάππας και τι να κατάλαβε αυτός. Όταν ο Ιωαννίδης ρίχνει τον Παπαδόπουλο, ο Πάππας και ο Τάσκα προσπαθούν να πείσουν τον Λευκό Οίκο να στηρίξει μία μυστική επιχείρηση για να έρθει πίσω ο Καραμανλής, γιατί βλέπουν ότι ο Ιωαννίδης δεν θα κρατήσει πολύ και ότι θα είναι καταστροφή. Οπότε είναι σαφές ότι ο Πάππας θέλει να ξεφορτωθεί τον Ιωαννίδη και τη Χούντα. Τώρα, εάν μέσα σε όλο αυτό είχε και άποψη για τον Μακάριο, και θεωρούσε ότι έπρεπε να τελειώνουν με τον Μακάριο, και αυτό το περνούσε στον Ιωαννίδη με έμμεσους τρόπους και αυτός το είχε εκλάβει σαν να παίρνει θέση, δεν το ξέρουμε. Ο Τομ Πάππας, πάντως, είναι πολύ κεντρικό πρόσωπο σε όλα αυτά τα επεισόδια.»
Ο Τομ Πάππας πέθανε ήσυχος στο Παλμ Μπιτς της Φλόριντα στις 16 Ιανουαρίου 1988 σε ηλικία 89 χρονών. Η ιστορία της ζωής του θα μπορούσε να είναι και η ιστορία της Ελλάδας από το 1960 μέχρι το 1974. Όχι;
