Oπανίσχυρος διπλωμάτης Χένρι Κίσινγκερ, που έφυγε πρόσφατα από τη ζωή, συνήθιζε να λέει: «Το παράνομο το πετυχαίνουμε αμέσως, το αντισυνταγματικό μάς παίρνει λίγο περισσότερο χρόνο». Χρειάστηκαν μερικές δεκαετίες για τη νεοφιλελεύθερη Νέα Δημοκρατία για να καταφέρει (;) να παρακάμψει τους συνταγματικούς περιορισμούς, καθώς ετοιμάζεται να φέρει στη Βουλή έναν νόμο που αποτελεί όνειρο χρόνων για την ίδια: την ίδρυση των ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα για να τερματιστεί το «κρατικό μονοπώλιο».
Ενα σχέδιο νόμου με έντονο ταξικό πρόσημο, που φέρνει πλέον δύο τρόπους εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και το οποίο έχει ήδη προκαλέσει τις αντιδράσεις εκατοντάδων φοιτητικών συλλόγων της χώρας που ετοιμάζονται να απαντήσουν με δυναμικές κινητοποιήσεις και καταλήψεις σχολών τον Ιανουάριο, όταν θα έρθει προς ψήφιση στη Βουλή.
Μιλώντας χθες στο υπουργικό συμβούλιο ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μίλησε «για αποκατάσταση μιας ιστορικής εκπαιδευτικής ανορθογραφίας», ενώ δεν παρέλειψε εμμέσως να αναφερθεί στον εαυτό του ως προοδευτικό και εκσυγχρονιστή. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης απέφυγε να μιλήσει για ιδιωτικά πανεπιστήμια (όπως θα είναι στην πραγματικότητα) και χρησιμοποίησε τον όρο «μη κρατικά, μη κερδοσκοπικά ΑΕΙ», επιχειρηματολογία που θυμίζει έντονα τη σχετική αρθρογραφία ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ‘90 συνταγματολόγων όπως ο Ευάγγελος Βενιζέλος, τον οποίο επικαλείται και σήμερα η κυβέρνηση (όπως και τους Αλιβιζάτο, Σκουρή, Μανιτάκη, Σπυρόπουλο). «Η σύγχρονη συνταγματική προσέγγιση υποδεικνύει ότι το Σύνταγμα δεν μπορεί να είναι ένα απολιθωμένο σύνολο διατάξεων» υποστηρίζει το υπουργείο Παιδείας, εξ ου και αποφάσισε να το… παρακάμψει σε μια άνευ προηγουμένου άτυπη αναθεώρησή του.
Μπορεί ο πρωθυπουργός να εστίασε στο θέμα των ιδιωτικών πανεπιστημίων, ωστόσο ο υπουργός Παιδείας στο υπουργικό συμβούλιο, παρουσιάζοντας το νομοσχέδιο για το «Ελεύθερο Πανεπιστήμιο», επιχείρησε να «χρυσώσει το χάπι» στα δημόσια πανεπιστήμια. Υποστήριξε μεταξύ άλλων ότι «βελτιώνεται το θεσμικό πλαίσιο και οι γραφειοκρατικές διαδικασίες που διέπουν τα ΑΕΙ μέσω της επικαιροποίησης του νομικού πλαισίου λειτουργίας τους. Παράλληλα ενισχύεται το αυτοδιοίκητο και εκσυγχρονίζεται η διαδικασία προκήρυξης, εκλογής και διορισμού μελών ΔΕΠ».
Το νομοσχέδιο δεν έχει δοθεί ακόμα στη δημοσιότητα, αλλά από τις ερωταπαντήσεις του υπουργείου προκύπτει ότι αλλάζει ο νόμος Κεραμέως για τον τρόπο εκλογής των διοικήσεων στα ΑΕΙ και τα Πανεπιστήμια αποκτούν μεγαλύτερη ευελιξία ως προς την ίδρυση, συγχώνευση και κατάργηση τμημάτων. Ο Κυριάκος Πιερρακάκης αναφέρει ότι καταπολεμάται η γραφειοκρατία και ως παράδειγμα φέρνει την κατάργηση της απαραίτητης μέχρι σήμερα υπογραφής του υπουργού Παιδείας ακόμη και σε μικρής κλίμακας αναθεωρήσεις των προϋπολογισμών των ΑΕΙ.
Το υπουργείο ισχυρίζεται ότι το δημόσιο πανεπιστήμιο θα ωφεληθεί αθροιστικά με περισσότερο από 1 δισεκατομμύριο ευρώ από τον τακτικό προϋπολογισμό, το Ταμείο Ανάκαμψης (475 εκατ. ευρώ) και το ΕΣΠΑ. Ωστόσο, όπως ανακοινώθηκε, η τακτική χρηματοδότηση για το 2024 θα είναι αυξημένη κατά μόλις 11 εκατομμύρια ευρώ σε σχέση με φέτος, δηλαδή από τα 116 εκατομμύρια το 2023 θα πάμε στα 127 εκατομμύρια ευρώ. Ολα αυτά βέβαια αποτελούν το «τυρί» για τα υποχρηματοδοτημένα ΑΕΙ και η φάκα δεν είναι άλλη από τη βασική «καινοτομία» του νομοσχεδίου.
Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια
Οι προδιαγραφές που θέτει το υπουργείο Παιδείας για την αδειοδότηση παραρτήματος ξένου πανεπιστημίου είναι να αποτελείται από τον πρώτο χρόνο λειτουργίας από τουλάχιστον τρεις πανεπιστημιακές σχολές, να είναι αναγνωρισμένο στη χώρα από την οποία προέρχεται και τα επιμέρους προγράμματα σπουδών που οδηγούν στην απονομή τίτλων σπουδών θα πρέπει επίσης να έχουν πιστοποιηθεί από τη διαπιστευμένη Αρχή του κράτους προέλευσης. Επιπλέον τα μέλη του διδακτικού και εκπαιδευτικού προσωπικού του να έχουν διδακτορικό τίτλο, ενώ το ειδικό διδακτικό προσωπικό του δεν μπορεί να ξεπερνά σε ποσοστό το 20% του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού του.
Παράλληλα απαιτείται να έχει άδεια εκπαιδευτηρίου σύμφωνα με τον Κτιριοδομικό Κανονισμό και να διαθέτει βιβλιοθήκη, χώρους εργαστηρίων, αίθουσες πολυμέσων, επαρκή υλικοτεχνικό εξοπλισμό. Οι επιχειρηματίες των μη κρατικών ΑΕΙ θα πρέπει να προσκομίζουν οικονομοτεχνική μελέτη βιωσιμότητας με βεβαίωση ελεγκτικής-συμβουλευτικής εταιρείας, εγγυητική επιστολή καλής εκτέλεσης αξιόχρεης τράπεζας ύψους 500.000 ευρώ για κάθε σχολή και να πληρώνουν παράβολο ύψους 500.000 ευρώ για τη χορήγηση της άδειας λειτουργίας και εγκατάστασης. Η πιστοποίηση των παραρτημάτων των αλλοδαπών πανεπιστημίων θα γίνεται από την Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης.
«Από την έναρξη της ακαδημαϊκής περιόδου 2025/2026 και σε κάθε περίπτωση έως το τέλος αυτής της κυβερνητικής περιόδου θα είμαστε έτοιμοι να δούμε να λειτουργούν τα παραρτήματα των ξένων ιδρυμάτων στην Ελλάδα» δήλωσε χθες (Alpha) ο υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης.
Παράκαμψη του άρθρου 16
Το υπουργείο Παιδείας επικαλείται καταρχήν μια σειρά δικαστικών αποφάσεων, η οποία έκρινε πως η επιβολή διδάκτρων στα μεταπτυχιακά προγράμματα των δημοσίων πανεπιστημίων είναι σύμφωνη με το Σύνταγμα. Επιπλέον υποστηρίζει πως «οι διατάξεις αυτές που καθιερώνουν το κρατικό μονοπώλιο στην ανώτατη εκπαίδευση αποτελούν παγκόσμιο νομικό κατάλοιπο καθώς σε καμία απολύτως προηγμένη χώρα δεν απαγορεύεται η ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων».
Στη φαρέτρα της νομικής κυβερνητικής επιχειρηματολογίας, η οποία πάντως καταρρίπτεται από αρκετούς συνταγματολόγους, προστίθενται και τα εξής: «Η απαγόρευση της εγκατάστασης παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων στην Ελλάδα θα ερχόταν σε ευθεία αντίθεση με τις θεμελιώδεις ελευθερίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, την ελεύθερη εγκατάσταση και την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών, τις διατάξεις του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. (ιδίως του άρθρου 14) αλλά και διατάξεις διεθνών συμβάσεων, τις οποίες έχει επικυρώσει η Ελλάδα, όπως της Γενικής Συμφωνίας για τις συναλλαγές στον τομέα των υπηρεσιών, γνωστή ως GATS».
