Από την 6η στην 5η θέση αναβαθμίζει την Ελλάδα ως δυνητική «απειλή» το φιλοκυβερνητικό τουρκικό think tank SETA, κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στον ρόλο των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής.
Ειδικότερα, όπως επισημαίνεται, η Ανατολική Μεσόγειος αποτέλεσε κυρίαρχο θέμα στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας το 2021.
«Παρότι η επιθετική ρητορική περιορίστηκε σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, η Τουρκία δίνει προτεραιότητα στην Ανατολική Μεσόγειο» επισημαίνει το SETA, προσθέτοντας:
«Οι εξελίξεις το 2021 κατηγοριοποιούνται σε τέσσερις αλληλένδετους τομείς: την περιφερειακή μάχη εξουσίας, το Κυπριακό, τις εξελίξεις που σχετίζονται με την ενέργεια και τις επιπτώσεις των σχέσεων Τουρκίας-Ελλάδας.
Κάθε τομέας δεν μπορεί να αξιολογηθεί χωρίς να ληφθούν υπόψη οι άλλοι…».
Αν και σημαντικός αριθμός «παικτών» δεν επιθυμεί να είναι κυρίαρχη δύναμη στην Ανατολική Μεσόγειο, όλοι έχουν ως στόχο να μην υπάρξει κυρίαρχη δύναμη.
Για τον λόγο αυτό, η περιοχή γνώρισε ευρύ φάσμα πολιτικών ισχύος, εντάσεων και διαφόρων συμμαχιών το 2020 – ωστόσο, το 2021 η διαμορφωθείσα ατμόσφαιρα ήταν ηπιότερη σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Φυσικά, ο λόγος για αυτό δεν είναι πως οι «παίκτες» έχουν παραιτηθεί από τους στόχους ή τις διεκδικήσεις τους.
Αντίθετα, οι παράγοντες που οδήγησαν σε ένα πιο μετριοπαθές περιβάλλον μπορούν να συνοψιστούν μέσω τριών βασικών στοιχείων:
Πρώτον, η κλιμάκωση συνεπάγεται κόστη τόσο για την Τουρκία όσο και τους υπόλοιπους μετέχοντες στο πεδίο της Αν. Μεσογείου.
Δεύτερον, ότι η Τουρκία έχει και άλλα ζητήματα προς επίλυση στη διπλωματική της ατζέντα.
Η ένταση σε ένα συγκεκριμένο θέμα αποτελεί σοβαρό εμπόδιο σε άλλους πιθανούς τομείς συνεργασίας.
Ο τρίτος παράγοντας σχετίζεται με την εμφάνιση πιο επείγουσας ατζέντας που πρέπει να αντιμετωπιστεί τόσο όσον αφορά την Τουρκία όσο και τους φορείς με τους οποίους έχει σχέσεις.
Κυπριακό… και Ενέργεια
Το Κυπριακό συνέχισε να είναι ένα από τα θεμελιώδη ζητήματα της τουρκικής πολιτικής στην Ανατολική Μεσόγειο το 2021.
Οι διαπραγματεύσεις, που έγιναν στο Κραν-Μοντάνα το 2017, δεν οδήγησαν σε καμία πρόοδο.
Οι διαπραγματεύσεις, οι οποίες είχαν διακοπεί για τέσσερα χρόνια, διεξήχθησαν αυτή τη φορά στη Γενεύη στις 27-29 Απριλίου 2021.
Σε ό,τι αφορά το ζήτημα της Ενέργειας, αντικατοπτρίστηκαν δύο διαστάσεις:
Η πρώτη από αυτές είναι η προσπάθεια της Νότιας Κύπρου να διεξαγάγει δραστηριότητες γεώτρησης μέσω ενεργειακών εταιρειών στην αποκλειστική οικονομική ζώνη της, αλλά υπάρχουν αλληλεπικαλύψεις με την «ΑΟΖ του τουρκοκυπριακού κράτους» λέει το SETA.
Eπίσης, το έργο του αγωγού EastMed που υπογράφηκε μεταξύ του Ισραήλ, της Ελλάδας και της Ελληνοκυπριακής κυβέρνησης αποτέλεσε αντικείμενο συζητήσεων σχετικά με τη σκοπιμότητα και το κόστος του.
Παρά τις συζητήσεις για την υλοποίηση του έργου, η Ελλάδα και η Κύπρος δημοσίευσαν NAVTEX το 2021 και έστειλαν ένα ερευνητικό σκάφος, το οποίο παρεμποδίστηκε.
Ελληνοτουρκικές σχέσεις…
Σύμφωνα με την Έρευνα της SETA, η Ελλάδα θεωρείται η έκτη μεγαλύτερη απειλή για την Τουρκία το 2021 και αναμένεται να γίνει πέμπτη για το 2022.
Ωστόσο, οι εντάσεις έχουν μειωθεί, δεδομένου ότι η Ελλάδα άλλαξε τακτική, επισημαίνει το τουρκικό think tank.
«Οι διαβουλεύσεις συνεχίστηκαν, με την Ελλάδα να προβαίνει σε δύο σημαντικές κινήσεις:
α) Την υπογραφή αμυντικού συμφώνου με τη Γαλλία. Στο πλαίσιο του συμφώνου, η Γαλλία υπέγραψε συμφωνία που συνίσταται στην πώληση τριών πολεμικών πλοίων αξίας περίπου 3 δισεκατομμυρίων ευρώ και έξι επιπλέον μαχητικών αεροσκαφών Rafale. Αυτή η συμφωνία θα έχει αναπόφευκτα αντίκτυπο στην ισορροπία δυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο.
Το πιο σημαντικό, όμως, σημείο στο σύμφωνο Ελλάδας-Γαλλίας ήταν το δεύτερο άρθρο που αναφέρει: «Εάν το έδαφος του ενός από τα δύο κράτη απειλείται, το άλλο θα παρέχει κάθε είδους στρατιωτικής υποστήριξης, συμπεριλαμβανομένης της αποστολής στρατιωτικών δυνάμεων».
β) Το δεύτερο ορόσημο ήταν η παράταση της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας ΗΠΑ-Ελλάδας στις 14 Οκτωβρίου 2021.
Η συμφωνία είχε αρχικά υπογραφεί το 1990 και παρατείνονταν περιοδικά.
Ωστόσο, το 2021, παρατάθηκε επ’ αόριστον, γεγονός που προσφέρει συμβολική υποστήριξη στη στάση της Ελλάδας.
Σε κάθε περίπτωση, λέει το SETA, η πολιτική της Τουρκίας για την Ανατολική Μεσόγειο στοχεύει να αποτρέψει οποιαδήποτε προσπάθεια οποιασδήποτε χώρας, είτε είναι περιφερειακή είτε παγκόσμια δύναμη, να περιορίσει την αυξανόμενη επιρροή της.
Σύμφωνα με το τουρκικό think tank η πολιτική της κυβέρνησης Biden στην Ανατολική Μεσόγειο δεν ήταν ξεκάθαρη, ωστόσο όπως τονίζει αυτό δεν σημαίνει ότι η Ουάσιγκτον είναι αδιάφορη για τις περιφερειακές εξελίξεις.
Στο κεφάλαιο μάλιστα της ανάλυσης που αφορά τις σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας, υπογραμμίζεται ότι η επέκταση και ανανέωση της ελληνοαμερικανικής MDCA θα έχει ως αποτέλεσμα «την αύξηση της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στην Ελλάδα».
Κάτι το οποίο όπως επισημαίνει «θέτει σε σύγκρουση τις εξωτερικές πολιτικές της Τουρκίας και των ΗΠΑ, αυξάνοντας περαιτέρω την απόκλιση μεταξύ τους».
Συμπέρασμα
«Oι ΗΠΑ έχουν μακροπρόθεσμες προθέσεις να προωθήσουν τη συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας με την Ελλάδα».
Και η συνεχιζόμενη ανάπτυξη δυνάμεων στη βάση της Αλεξανδρούπολης «θεωρείται ως μέρος της αμερικανικής μεγάλης στρατηγικής για την ενίσχυση της παρουσίας των ΗΠΑ στην περιοχή».
Σε αυτό το πλαίσιο σύμφωνα με την ανάλυση είναι πολύ λογικό η Ελλάδα ως «φύλακας των πυλών ανατολικά της Ευρώπης να ελαχιστοποιεί τις πιθανές απειλές από την Τουρκία θέτοντας τον εαυτό της υπό αμερικανική προστασία».
Ενώ από την άλλη πλευρά οι ΗΠΑ προστατεύουν τα γεωπολιτικά τους συμφέροντα έναντι της Ρωσίας στην Ευρώπη και παράλληλα «ασκούν πίεση στην Τουρκία».
Ως εκ τούτου, οι ΗΠΑ, λέει το SETA, μπορεί να αντιταχθούν στα συμφέροντας της Τουρκίας, αλλά θα παραμείνουν εκτός εξίσωσης έως ότου υπάρξει σημαντική εξέλιξη.
