Όταν κατέφθασαν οι Ευρωπαίοι άποικοι στην Αμερική εξοργίστηκαν από ένα επικίνδυνο έθιμο των αυτοχθόνων: να βάζουν φωτιές στα δάση! Θα περνούσαν εκατοντάδες χρόνια μέχρι έρθουν οι επιστήμονες και να επιβεβαιώσουν πόσο σωτήριο ήταν εκείνο το έθιμο, ειδικά σήμερα που ο πλανήτης μαστίζεται από πύρινα μέτωπα.
Οι περισσότερες χώρες σήμερα με «πρόβλημα πυρκαγιών» έχουν στρατηγικές πυρόσβεσης που δίνουν έμφαση στις πρακτικές μείωσης του κινδύνου πυρκαγιάς, τη πυρασφάλεια των κτιρίων και των κατασκευών, τη προετοιμασία για τις δασικές πυρκαγιές, δίνοντας προτεραιότητα στη καταστολή των πυρκαγιών.
Όπως αναφέρει όμως και έρευνα Αμερικανών επιστημόνων αναρτημένη στο υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ, οι αυτόχθονες κοινότητες, από τη Λατινική Αμερική μέχρι τον Ειρηνικό και από εκεί στον Καναδά, διαθέτουν τεχνογνωσία και πρακτικές, όπως η «πολιτιστική καύση», που μπορούν να χρησιμεύσουν για τη μείωση του κινδύνου των πυρκαγιών ενώ ταυτόχρονα εξυπηρετούν πολιτιστικούς στόχους.
Πρόκειται για τεχνικές προγραμματισμένων ή εκ προθέσεως πυρκαγιών που εφαρμόζονται για δασικούς ή ή γεωργικούς σκοπούς, για αποκατάσταση λιβαδιών ή -σήμερα- για μείωση των αερίων του θερμοκηπίου. Ένα ελεγχόμενο αντιπύρ μπορεί επίσης να εφαρμόζεται για σκόπιμη καύση υπολειμμάτων ξυλώδους ή μη βιομάζας μετά από δασική συγκομιδή.
Μια τεχνική 13.000 ετών
Για περισσότερα από 13.000 χρόνια, οι Yurok, Karuk, Hupa, Miwok, Chumash και εκατοντάδες άλλες φυλές σε όλη την Καλιφόρνια και το κόσμο χρησιμοποιούσαν μικρές σκόπιμες φωτιές για να ανανεώσουν την τοπική τροφή, τους φαρμακευτικούς και πολιτιστικούς πόρους, να δημιουργήσουν βιότοπο για ζώα και να μειώσουν τον κίνδυνο μεγαλύτερων, πιο επικίνδυνων πυρκαγιών.
Klamath River TREX, Οκτώβριος 2015 Yurok
Επί χιλιετίες, μέσω της αλλαγής των κλιματικών συνθηκών μεταξύ πολλών διαφορετικών οικοσυστημάτων, οι αυτόχθονες πληθυσμοί έχουν χρησιμοποιήσει τη φωτιά από ανάγκη για να επιβιώσουν, να προσαρμοστούν στις τοπικές περιβαλλοντικές συνθήκες, να προωθήσουν επιθυμητά ενδιαιτήματα και είδη, και να αυξήσουν τους πόρους στα σημεία που μένανε.
Επιπλέον, η πολιτιστική καύση και η διαχείριση των πυρκαγιών για την εξασφάλιση πόρων αυξάνουν την ανθεκτικότητα και την αντοχή των ειδών βλάστησης που διαθέτουν πολλαπλές υπηρεσίες οικοσυστήματος.
Για παράδειγμα, οι προτιμήσεις των Ινδιάνων για ανθεκτικά στη ξηρασία και προσαρμοσμένα στη φωτιά δέντρα, θάμνους και υπόροφους αποτελούν προσφέρουν σημαντικά πολιτισμικά βασικά είδη τοπικών οικοτόπων που παρέχουν βιότοπο άγριας ζωής, τρόφιμα, υλικά για ίνες και καλαθοποιία και φαρμακευτικούς πόρους.
Δυο αντίθετες κοσμοθεωρίες
Αντίθετα, η αποικιακή κοσμοθεωρία ήταν ότι οι πυρκαγιές ήταν καταστροφικές για την προμήθεια ξυλείας και επικίνδυνες για τις κοινότητες.
Η διαδικασία του αποικισμού, στις περισσότερες περιπτώσεις, περιόρισε σημαντικά τις πρακτικές διαχείρισης της πυρκαγιάς των ιθαγενών.
Η αποικιακή διαχείριση πυρκαγιών περιόρισε και μείωσε τη συχνότητα, την εποχικότητα, την έκταση και το μέγεθος της πολιτιστικής καύσης μέσω πολιτικών καταστολής πυρκαγιών και ρυθμιστικών αρχών.
Στους αυτόχθονες πολιτισμούς, η ανθεκτικότητα θεωρείται ως μια ολιστική έννοια, δηλαδή όλα συνδέονται. Οι αυτόχθονες πληθυσμοί πιστεύουν ότι έχουν την ευθύνη που μεταβιβάστηκε από τον Δημιουργό τους, να είναι οι διαχειριστές της γης.
Σε σχέση με την πυρκαγιά στην άγρια περιοχή – η σωματική, ψυχική, συναισθηματική και πνευματική υγεία συνδέονται με την υγεία της Γης, όπως αναφέρουν επιστήμονες. Πολλοί αυτόχθονες πολιτισμοί δεν μπορούν να είναι ανθεκτικοί χωρίς ένα υγιές τοπίο για την άσκηση πολιτιστικών πρακτικών που σχετίζονται με τη φωτιά.
Η ιθαγενής διαχείριση πυρκαγιάς περιλαμβάνει το ευρύ φάσμα πολιτικών, οικονομικών, οικολογικών, κοινωνικών και πολιτιστικών στόχων για την καύση.
Η λογική και οι στόχοι της χρήσης της πυρκαγιάς μπορεί να είναι παρόμοια, αλλά μπορεί επίσης να διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των αυτόχθονων πληθυσμών που ζουν σε διάφορα οικοσυστήματα επιρρεπή στη φωτιά.
Ακόμη και μέσα σε ένα παρόμοιο οικοσύστημα, όπως τα εύκρατα δάση του Ειρηνικού της Δυτικής Βόρειας Αμερικής ή τα τροπικά δάση του Αμαζονίου, κάθε ομάδα ιθαγενών θα έχει τους δικούς της διαφορετικούς λόγους για τη χρήση της πυρκαγιάς και τους τρόπους με τους οποίους προσαρμόστηκε.
Το σωτήριο έθιμο αναβιώνει με σφραγίδα ΟΗΕ
Οι επιστήμονες θεωρούν ότι η αναβίωση της γνώσης και των πρακτικών διαχείρισης των αυτόχθονων πυρκαγιών με τη σύγχρονη διαχείριση και διαχείριση των πυρκαγιών άγριων περιοχών θα μπορούσε να βοηθήσει την κοινωνία να μάθει να ζει με τη φωτιά και να ενσωματώνει στρατηγικές για την προστασία των κοινοτήτων από επιζήμιες πυρκαγιές.
Η Διακήρυξη του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Αυτόχθονων Λαών (UNDRIP) του 2007 υποστηρίζει πολιτιστικές πρακτικές, όπως το κάψιμο.
Συγκεκριμένα, το άρθρο 31 παράγραφος 1 του UNDRIP ορίζει ότι οι αυτόχθονες πληθυσμοί έχουν το δικαίωμα να διατηρούν, να ελέγχουν, να προστατεύουν και να αναπτύσσουν την πολιτιστική τους κληρονομιά, την παραδοσιακή γνώση και τις παραδοσιακές πολιτιστικές εκφράσεις, καθώς και τις εκδηλώσεις των επιστημών, των τεχνολογιών και των πολιτισμών τους.
Το άρθρο επιβεβαιώνει επίσης ότι οι αυτόχθονες πληθυσμοί έχουν επίσης το δικαίωμα να διατηρούν, να ελέγχουν, να προστατεύουν και να αναπτύσσουν την πνευματική τους ιδιοκτησία σε σχέση με την πολιτιστική τους κληρονομιά και την παραδοσιακή γνώση και για παραδοσιακές πολιτιστικές εκφράσεις.
Ινδιάνοι εκπαιδεύουν… τους πυροσβέστες των ΗΠΑ
Στις ΗΠΑ το Klamath River TREX είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλεπόμενα προγράμματα εκπαίδευσης πυρκαγιάς στις ΗΠΑ από ιθαγενείς, δήλωσε η υπεύθυνη επικοινωνίας για το Klamath TREX Erica Terence, στο Siskiyou Daily.
Εκπαίδευση σε ινδιάνικη μέθοδο προγραμματισμένων φωτιών στο πρόγραμμα Klamath Prescribed Fire Training Exchange (KTREX)
Πρόκειται για τη μεγαλύτερη εκπαίδευση του είδους της στις ΗΠΑ, καθώς οι εκπαιδευόμενοι μαθαίνουν την τέχνη της προγραμματισμένης φωτιάς ενώ συνεργάζονται με ντόπιους για την υλοποίηση έργων στις κομητείες Siskiyou και Humboldt. Περίπου 150 συμμετέχοντες αναμένεται να λάβουν μέρος φέτος, είπε.
Μέσα σε οκτώ χρόνια, περισσότεροι από 500 συμμετέχοντες από επτά χώρες έμαθαν πώς να χρησιμοποιούν αυτές τις πυρκαγιές για να προστατεύουν τις κοινότητές τους από καταστροφικές πυρκαγιές και να προάγουν την υγεία του οικοσυστήματος.
Ο σύμβουλος πολιτικής φυσικών πόρων για τη φυλή Karuk, Craig Tucker, ανέφερε ότι οι ιδανικές συνθήκες για τέτοιες φωτιές είναι τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο όταν ο καιρός γίνεται ήπιος και υγρός. Σημείωσε ότι οι προβλεπόμενες φωτιές θα βοηθήσουν στη προστασία των κοινοτήτων και των λεκανών απορροής από την πιθανότητα ενός νέου γύρου καταστροφικών πυρκαγιών το επόμενο καλοκαίρι.
Είπε ότι οι επιπτώσεις από αυτή την εκπαίδευση είναι «αμέτρητες» και δίνουν σε όσους συμμετέχουν την ευκαιρία να μεταδώσουν αυτή τη γνώση σχετικά με τις πρακτικές ασφαλούς πυρκαγιάς στην περιοχή τους.
«Χρησιμοποιήσαμε προκαθορισμένη φωτιά για να προστατεύσουμε τις κοινότητές μας από τις καλοκαιρινές πυρκαγιές για χιλιετίες», δήλωσε ο Bill Tripp, διευθυντής φυσικών πόρων της φυλής Karuk.
«Μετά από έναν αιώνα πολιτικών μη εγκαυμάτων και μια δεκαετία καταστροφικών πυρκαγιών, οι πολιτειακές και ομοσπονδιακές υπηρεσίες αφήνουν επιτέλους τις κοινότητες να βάλουν ξανά τη φωτιά στο δάσος με ασφαλή και υγιεινό τρόπο».